آیا شیطان با ابلیس فرق دارد؟لطفا توضیح دهید

ابلیس از ریشه «بَلَسَ» به معنای «مأیوس از رحمت خدا» است و نام آن موجود لعین رانده شده از درگاه خدا گردیده، زیرا از رحمت خدا مأیوس شد.

اما شیطان در لغت، اسم جنس است، به معنای موجود شرور و شامل هر موجود طغیانگر و خرابکاری می‌شود، خواه از جن باشد یا انسان یا سایر موجودات، به همین جهت در قرآن کریم گاه به صورت مفرد و گاه به جمع به کار رفته است مانند تعبیر «شیاطین الجن والانس».(1)

ابلیس و شیطان مترادف و هم‌معنا هستند و هم‌چنان که در بالا به معنای لغوی اشاره شد، ابلیس از نظر لغوی به معنای مأیوس و متحیر آمده، و شیطان از ماده «شاط» به معنای کسی که از غضب برافروخته است و یا از ماده «شطن» به معنای دوری است،‌که در این جا منظور دوری از خوبی‌ها و دوری از خداوند است.

هم‌چنین «ابلیس» اسم خاص برای موجود فریبکاری است که بر آدم سجده نکرد و رانده شد، اما شیطان اسم عام است که هم شامل آن شیطان بزرگ (ابلیس) می‌شود و هم شامل همة کسانی که از خداوند دور هستند و انسان‌ها را فریب می‌دهند، خواه از جنیان باشند، یا از انسان‌ها. در آیات قرآن لفظ شیطان برای انسان‌ها نیز به کار رفته است.

در قرآن، آیاتی که مربوط به سجده نکردن شیطان است، واژه ابلیس آمده، هم‌چنین در جریان‌های راجع به حضرت آدم(ع)، بیشتر واژه ابلیس آمده، در چند مورد نیز از واژه شیطان استفاده شد، موارد دیگر استعمال شیطان، برای شیطان و سایر شیاطین آمده است.

پی‌نوشت‌ها:

1. انعام (6) آیه 112.