-*کیومرث کلانتری: در فصل سرما پدیده وارونگی دما یا اینورژن در کلانشهرها و شهرها اتفاق می‌افتد و با تشدید آلودگی‌هوا همراه است.
به گزارش ، آرمان نوشت: باید دانست این پدیده عملکردی کاملا طبیعی است، اما به‌دلیل وجود آلودگی‌هوا در برخی از روزهای سال بروز آن مزید بر علت و باعث ایجاد شرایط جوی هشدار‌دهنده می‌شود. وقوع وارونگی دما به‌خودی‌خود هیچ‌خطری را متوجه انسان و دیگر جانداران نمی‌کند، اما امروزه در شهرهای بزرگ و صنعتی موجب تراکم و افزایش آلودگی می‌شود. در شرایط عادی همواره هوای سرد لایه‌های بالا به‌علت سنگینی به سمت پایین حرکت می‌کند و هوای گرم مجاور زمین به‌علت سبکی به سمت بالا می‌رود؛ یعنی در شرایط عادی همواره نوعی جابه‌جایی عمودی هوا وجود دارد. این پدیده باعث بروز نارسایی در سیستم تنفسی و تشدید آلودگی‌های حاد می‌شود و نیازمند مدیریت همه‌جانبه در راستای کاهش فعالیت‌ها و تولید آلاینده‌های انسان‌ساز است. برای مدیریت این مساله باید تدابیر لازم در زمینه اطلاع‌رسانی از سوی سازمان هواشناسی انجام شود و وسایل سنجش آلایندگی روند آلودگی را ثبت کنند. با این شرایط می‌توان زمینه بروز و تشدید آلودگی‌هوا در این روزهای سال را کاهش داد.
شمال و شرق تهران در مجاورت باد نیست
تهران بـه‌لحاظ موقعیت جغرافیایی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. استقرار در دامنه‌های جنوبی رشته‌کوه‌های البرز، منابع سرشار و غنی آب و شرایط آب‌و‌هوایی معتدلی را به ارمغان آورده است. دامنه‌ها و دره‌های کوهپایه‌ای البرز شرایط ویژه‌ای را برای گریز از گرما و خشکی بیابان‌های جنوبی به‌وجود آورده است. مشکلات متعدد زیست‌محیطی موجود همچون آلودگی‌های مختلف در محدوده تهران بیش از آنکه ناشی از شرایط نامناسب مکانی باشد، از فشار مفرط و بی‌توجهی به توان‌های محیطی این بخش از سرزمین بوده است. شمال و شرق تهران به‌دلیل قرارگرفتن در وضعیت جغرافیایی ویژه کمتر در مسیر وزش باد است و همین مساله تعادل‌هوا در پایتخت را با مشکل روبه‌رو می‌کند. در این وضعیت می‌توان از طریق نیروی‌باد و وزش جریان ناپایدار جوی شدت آلودگی‌های موجود را کاهش داد. بر اساس پیش‌بینی‌های انجام‌شده در کارگروه کاهش آلودگی‌هوا از همگان خواستاریم که به تصمیمات اتخاذشده در این کارگروه توجه کنند. به‌ویژه در روزهای وارونگی دما و افزایش آلودگی‌ها از گروه‌های ویژه همچون بیماران ریوی و تنفسی، سالمندان، بیماران قلبی‌وعروقی، کودکان و زنان بادار درخواست می‌شود که درصورت امکان از خانه خارج نشوند و ورزشکاران هم از انجام ورزش‌های صبحگاهی اجتناب کنند. همگان باید به تذکرات بهداشتی و محیط‌زیستی توجه کنند.
165روز هوای پاک در نیمه نخست96
بر اساس بررسی‌های انجام‌شده در شش‌ماهه نخست96، در تهران از 186روز در نیمه نخست سال96، 165 روز هوای سالم و پاک ثبت شده است. 21روز هوای ناسالم هم برای دو گروه حساس و معمولی ثبت شده است. امید است در شش‌ماهه دوم هم تعداد روزهای پاک نسبت به سال‌های‌قبل افزایش یابد. درحالی که در فصل‌سرما به‌دلیل وارونگی دما بر میزان روزهای آلوده اضافه می‌شود. باتوجه به اینکه صیانت از محیط‌زیست وظیفه‌ای‌عمومی است و همگان نسبت به حفاظت از این موهبت الهی دخیل هستند، از همگان انتظار می‌رود در شهرها و کلانشهرها نکات محیط‌زیستی مذکور از سوی کارشناسان امر را رعایت کنند. افراد می‌توانند با خودداری از تردد در روزهای آلوده در سطح شهر از بروز بیماری‌های متعدد، ترافیک، رعایت نکات ایمنی در معاینه‌فنی خودروها و ... از تشدید آلودگی در کلانشهر تهران جلوگیری کنند. در این میان اغلب سازمان‌های مسئول همچون پلیس راهور، شهرداری، استانداری و... به انجام وظایف خود برای کاهش شدت آلودگی‌هوا می‌پردازند. بی‌شک به‌دلیل وجود انسجام مدیریتی در بین مسئولان امر شاهد افزایش روزهای هوای پاک و سالم برای شهروندان تهرانی هستیم.
بیش از20دستگاه متولی هوای پاک
بر اساس نظرات کارشناسان، کیفیت سوخت در بروز و تشدید آلودگی‌هوا تاثیرگذار است. در این زمینه سازمان‌ملی استاندارد و وزارت نفت باید پاسخگو باشند. در قوانین مندرج بیش از بیست دستگاه مسئول هوای پاک هستند. در این شرایط سازمان حفاظت محیط‌زیست فقط به بررسی و نظارت بر اجرای وظایف دستگاه‌ها می‌پردازد.
نقش موتورسیکلت‌ها در آلودگی‌هوا
بر اساس بررسی‌های انجام‌شده در کشورهای پیشرفته و گفته‌های مسئولان امر، تردد موتورسیکلت‌ها بیشترین سهم را در بروز آلودگی‌هوای کلانشهرهای ایران دارند. در سال گذشته قرار بود از طریق رایزنی بین سازمان محیط‌زیست و شورای شهر تهران شاهد توزیع موتورسیکلت‌های برقی در مناطق پرتردد همچون بازار بزرگ تهران باشیم، اما تاکنون این اقدام انجام نشده است. با این تفاسیر همچنان موتورسیکلت‌ها سهم قابل‌توجهی از آلودگی‌هوا را به خود اختصاص داده‌اند. این‌گونه تصمیمات نیازمند تامین منابع و روان‌سازی مقررات است. لازم است سازمان حفاظت محیط‌زیست به‌عنوان یک دستگاه نظارتی این امور را پیگیری کند و مسئولان امر در این زمینه پاسخگوی چرایی اجرانکردن این تعهدات باشند. هرگونه برنامه‌ریزی و تعهد نیازمند تامین اعتبارات و روان‌سازی مقررات و روابط است.
افزایش تعداد روزهای پاک
با بررسی تعداد روزهای پاک در دولت یازدهم و دوازدهم و مقایسه آن با وضعیت روزهای پاک در دولت‌های نهم و دهم می‌توان به‌وضوح تغییرات را مشاهده کرد. این تحولات به عوامل متعدد بستگی دارد که یکی از آنها ارتقای کیفیت سوخت است. آلودگی‌هوا نیازمند مدیریت همه‌جانبه توسط بخش‌های حاکمیتی و مردم است. در سال‌های اخیر مردم با همراهی مسئولان در دستیابی به هوای پاک و سالم اقدامات مناسب را انجام داده و همچنان از آنها خواستار همراهی، احساس مسئولیت و پذیرش توصیه‌های کارشناسان هستیم. همچنین با فعالیت موثر از سوی دستگاه‌های حاکمیتی روند روزهای سالم هوای پاک و سالم در تهران افزایش می‌یابد. برای مثال در سال94، 85روز ناسالم در کشور به ثبت رسیده است. در سال95 هم 77روز ناسالم ثبت شده است. امید است در نیمه‌دوم96 شدت آلودگی‌هوا کاهش یابد. این درحالی است که در شش‌سال گذشته حدود 120روز آلوده در کشور به ثبت می‌رسید. بنابراین روند روزهای سالم در کشور مناسب است. امیدواریم با اقدامات علمی بتوان تعداد روزهای ناسالم در تهران و دیگر کلانشهرهای کشور را کاهش داد. برای دستیابی به این مهم استانداردسازی سوخت، استانداردسازی خودرو، مشارکت مردم، مدیریت دستگاه‌ها متولی و... می‌تواند تاثیرگذار باشد.
* مدیرکل محیط‌زیست استان تهران
