خداوند قهار است یعنی چه؟

دو اسم از اسم های خداوند "قاهر" و "قهار " است. قاهر و قهار بودن خدا به اعتبار تفوق و غالب بودن خدا است. به اعتبار این است که مقهور و مغلوب نمی شود و کسی بر او سیطره ندارد، بلکه خدا بر همه سیطره و تفوق دارد . امر و نهی او نافذ است  و اجرا می شود . رد خور ندارد . هیچ کسی نمی تواند از امر و نهی خدا سرپیچی کند . از سلطه و قدرت و احاطه و قیمومیت ایشان خارج نیست . غیر ایشان هیچ قاهر و مسلط و غالب مطلق دیگری وجود ندارد . همه بندگاه مقهور اویند . قاهر بودنش و مقهور بودن غیر او ، در مرگ موجودات  و جاودانگی خدا ظهور می یابد . هیچ کاری برای خدا ناشدنی و ناممکن و صعب نمی باشد.(2)

در قرآن صفت "قاهر"، صفت خدا در قیاس با بندگان شمرده شده است:

وَ هُوَ الْقاهِرُ فَوْقَ عِبادِهِ وَ هُوَ الْحَکِیمُ الْخَبِیرُ؛(3)

اوست که بر بندگان خود، قاهر و مسلّط است و اوست حکیم آگاه!

وَ هُوَ الْقاهِرُ فَوْقَ عِبادِهِ وَ یُرْسِلُ عَلَیْکُمْ حَفَظَةً حَتَّی إِذا جاءَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ تَوَفَّتْهُ رُسُلُنا؛ (4)

او بر بندگان خود تسلّط کامل دارد . مراقبانی بر شما می‏گمارد تا زمانی که یکی از شما را مرگ فرا رسد (در این موقع،) فرستادگان ما جان او را می‏گیرند.

در این جا "قاهر" یعنی مسلط و سیطره دار و محیط ، یعنی خدا بر همه خلقت مسلط و چیره است . همه خلقت و همه بندگان تحت امر و زیر فرمان اویند. هیچ مخلوقی در هیچ آنی از نظر خدا غایب نبوده و از سیطره و تسلط خدا خارج نیست و نمی تواند از این سیطره خارج شود.

اما صفت "قهاریت" خدا فقط در ارتباط با وحدانیت خدا و شریک ناپذیری اوست ،یعنی خدا در کنار خود به هیچ وجه شریک و همردیف نمی پذیرد . همه  مقهور و عبد خدا هستند ، در حالی که شریک و همردیف ، مقهور نیست.

به همین جهت صفت "قهّار" بعد از صفت "واحد" قرار می گیرد ،یعنی یگانه ای که به هیچ وجه همردیف و شریک و رقیب نمی پذیرد:

پی نوشت ها:

1. التحقیق، ج9، ص331.

2. مجمع البیان ، ج6،ص 438 و 499؛ ج 5 ، ص 358.

3. انعام (6) آیه 18 .

4. همان ، آیه61؛یوسف (12) آیه 39 ؛ رعد (13) آیه 16؛ابراهیم (14) آیه 48؛ ص (38) آیه 65  ؛ زمر (39) آیه 4 ؛ غافر (40) آیه 16 .