در اطلاعیه سازمان ثبت احوال در ارتباط با کارت هوشمند ملی که در صفحه نخست پایگاه اطلاع‌رسانی این سازمان منتشر شده، آمده است؛ «پیرو اطلاعیه‌های قبلی موکدا به اطلاع کلیه افرادی که به هر دلیل تاکنون موفق به دریافت هیچ یک از کارت‌های شناسایی ملی یا کارت هوشمند ملی از سازمان ثبت احوال کشور نشده‌اند، می‌رساند، سریعا با مراجعه به آدرس اینترنتی www.ncr.ir برای ثبت‌نام و دریافت کارت مذکور اقدام نمایند. بدیهی است آثار تبعی عدم اقدام برای اخذ کارت هوشمند ملی به عهده مشمولین فوق‌الذکر یا نماینده قانونی آنها خواهد بود.»
به گزارش ،فرهیختگان نوشت: نکته مهم در این اطلاعیه این است که در آن هیچ الزام و تاکیدی بر دریافت کارت هوشمند ملی وجود ندارد و فقط به دریافت یکی از کارت‌های شناسایی ملی اشاره شده است. در این بین شبهه ایجاد می‌شود که چرا در تنها درگاه رسمی اطلاع‌رسانی سازمان ثبت احوال کشور در این رابطه هیچ الزامی وجود ندارد، اما مسئولان بار‌ها پایان کارایی و فعالیت کارت‌های ملی را در انتهای سال اعلام می‌کنند؟
هرچند موضوع کارت ملی هوشمند از جهات دیگری نیز قابل‌تامل است؛ براساس آمار رسمی اعلام‌شده از سوی سازمان ثبت احوال، بیش از 28 میلیون نفر کارت هوشمند ملی دریافت کرده‌اند و طبیعی و منطقی است که انتظاری در جهت تمایز کارایی نسبت به کارت‌های قدیمی داشته باشند و در قبال هزینه و زمانی که صرف هفت‌خوان دریافت این کارت‌های به اصطلاح هوشمند کرده‌اند، کارکرد‌ها و خدمات جدیدی را تجربه کنند. اما در این رابطه هم باید گفت که همچنان کارت‌های ملی - هوشمند و غیرهوشمند- پای ثابت دستگاه‌های کپی برای تکثیر چند برگ از مشخصات جهت ارائه به بانک، مدرسه، شرکت و... هستند و سوای ظاهر شکیل‌تر و سایز کوچک‌تر مزیت خاصی تا به اینجا نسبت به کارت‌های قدیمی نداشته‌اند.
هفت خوان دریافت کارت هوشمند
حال اما سوای کارکردهای پیش‌فرضی که برای تولید و توزیع این کارت‌های هوشمند ملی در نظر گرفته‌اند که تشریح آن یک فضای مناسب و بحث گسترده‌ای را می‌طلبد، آنچه بیش از سایر عوامل حواشی مختلفی را ایجاد کرده و بعضا در کنار سایر موضوعات و نواقص موجب نارضایتی مردم شده است، هزینه و البته فرآیندی است که در جهت دریافت این کارت‌های هوشمند صرف می‌شود و عده‌ای از آن به‌عنوان هفت‌خوان دریافت کارت هوشمند ملی یاد می‌کنند.
طبق دستورالعمل سازمان ثبت احوال، ابتدا هر فرد با مراجعه به سایت معرفی‌شده از سوی این سازمان درخواستی را ثبت و مبلغ 20 هزار تومان به حساب این سازمان واریز می‌کند و در ادامه جهت گذراندن مراحل بعدی به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه و اقدامات ثانویه را انجام می‌دهد؛ مراحلی که شامل عکسبرداری، پرداخت 9 هزار تومان جهت طی فرآیند ثبت‌نام قطعی و دو هزار تومان جهت دریافت کارت هوشمند ملی نیز می‌شود. در این بین و در جریان مراحل مختلف ثبت‌نام، نارضایتی‌هایی از عکسبرداری‌های بی‌دقت و کیفیت نامطلوب تصاویر گرفته‌شده از اشخاص و مبالغی که خارج از دایره مبالغ قانونی اعلام‌شده از طرف سازمان ثبت احوال تا نوع برخورد و رسیدگی متصدیان و زمان و مکان تحویل این کارت‌ها که جایی غیر از دفتری که ثبت‌نام در آن صورت گرفته، می‌باشد وجود دارد که هریک به صورت مفصل ارزش پرداخت و بررسی دارد.
ثبت احوال و درآمد نجومی
دریافت 31 هزار تومان در مراحل مختلف ثبت‌نام تا دریافت کارت هوشمند ملی اما در این بین جلب توجه می‌کند؛ دریافتی که اگر در تعداد افراد بالای 15 سال و واجد شرایط دریافت این کارت ضرب شود، یک عدد نجومی و فوق‌العاده بالا را شامل می‌شود که مقدار زیاد و قابل‌توجهی از آن به حساب سازمان ثبت احوال واریز می‌شود. در محاسبه‌ای تقریبی اگر تعداد افراد بالای 15 سال را 60 میلیون نفر در نظر بگیریم که هر نفر مبلغ 31 هزار تومان را به طرق مختلف و دفعات سه‌گانه 20 هزار تومانی، 9هزار تومانی و دو هزار تومانی به حساب سازمان ثبت احوال و دفاتر پیشخوان دولت واریز کنند، مبلغی حدود 1860 میلیارد تومان از جیب مردم هزینه خواهد شد که در نوع خود رقم بسیار بالایی است و می‌تواند تحولات بی‌نظیری را در هر زمینه‌ای که مصرف می‌شود، به ثمر بنشاند. اما چنین مبلغی و دریافت چنین هزینه‌ای هیچ بازتاب و بازخورد و گزارشی را از سمت مسئولان ثبت احوال تا به اینجا به همراه نداشته و هیچ مقامی از چند و چون چگونگی هزینه این دریافتی هنگفت سخنی به میان نیاورده و در کنار عدم کارایی مناسب و جدید کارت‌های هوشمندی که تا به اینجا و در سال‌های گذشته به دست مردم رسیده است، این سوال در ذهن باقی می‌ماند که هزینه‌های صورت‌گرفته و دریافت‌شده از مردم در چه جایی هزینه می‌شود؟ یا اینکه بستر مناسب و زیرساخت‌های لازم جهت بهره‌برداری از توانمندی‌های پیش‌بینی‌شده در آن فراهم شده است؟
عملیات کاربردی‌سازی وقتی دیگر
سیف‌ا... ابوترابی، سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با اشاره به این موضوع که هزینه تمام‌شده تولید کارت‌های هوشمند از 20 هزار تومان هم بیشتر است، گفت: «بدنه و اجزای تولید و ساخت کارت‌های هوشمند ملی از خارج از کشور وارد می‌شود؛ البته در مسیر تولید داخلی در حرکت هستیم، از این جهت هزینه کالای وارداتی بیشتر از 20 هزار تومان می‌شود.» وی با بیان این نکته که بسیاری از هزینه‌های دریافتی به جیب سازمان ثبت احوال نمی‌رود، ادامه داد: «سوای 20 هزار تومان که توضیح داده شد، آن 11 هزار تومان نیز به حساب دفاتر و شرکت پست می‌رود و چیزی عاید ثبت احوال نمی‌شود.» سخنگوی سازمان ثبت احوال در ارتباط با آمادگی این سازمان در کاربردی‌سازی کارت هوشمند ملی نیز افزود: «بستر مناسب جهت بهره‌برداری از کارت هوشمند ملی فراهم است و منتظریم که تعداد دارندگان این کارت از مرز 40 میلیون نفر عبور کند تا عملیات کاربردی‌سازی را آغاز کنیم.»
با وجود گفته‌های سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور در ارتباط با کارت‌های ملی هوشمند و هزینه‌های دریافتی از مردم، واضح است این مبالغ از جیب مردم خارج و در یک گردش ساده از دفترداران و صاحبان دفاتر پیشخوان دولت به حساب همین سازمان ثبت احوال به‌عنوان متولی اصلی واریز می‌شود. این تعداد سوال بی‌جواب و تعلل در پیشبرد اهداف سازمان ثبت احوال و عدم جدیت لازم در سوق دادن مردم به سمت دریافت کارت هوشمند ملی با ایجاد راهکارهای مناسب فضای سکون و خلائی را در بهره‌برداری از کارت‌های هوشمند ملی ایجاد کرده که نه راه پیش به‌زودی قابل‌دستیابی است و نه راه پس؛ آن هم بعد از دریافت هزینه‌های بسیار از 28 میلیون نفری که تا به حال این کارت‌ها را دریافت کرده‌اند.
