روستای زیرزمینی میمند در کرمان؛ روستایی در دل کوه

ایران سرزمینی کهنی است که هرگوشه ی آن با زیبایی های خاص و بی نظیر خود هر بیننده ای را مجذوب می کند. یکی از جاذبه های باستانی و فوق العاده ی  کشور عزیزمان ایران که شاید کمتر کسی اسم آن را شنیده یا از آن اطلاع داشته باشد، معماری دست کند می باشد. معماری شگفت انگیز دست کند، به سازه هایی گفته می شود که با کمک طبیعت و به دست انسان ساخته می شوند. این معماری هزاران سال قدمت دارد و یکی از بهترین جلوه های آن را می توان در روستای میمند استان کرمان مشاهده کرد. در این بخش قصد داریم در مورد روستای میمند شهربابک و ساکنان آن صحبت کنیم. با ما همراه باشید.

روستای میمند شهربابک

روستای ممیند با خانه های صخره ای و معماری دست کند، یکی از شگفت انگیزترین بناهای قدیمی را دارا می باشد. این روستا در شهرستان شهربابک استان کرمان قرار داشته و خانه های آن مانند اقامتگاه های انسان های نخستین با کمترین امکانات و لوازم به صورت غارهایی در دل کوه ساخته شده اند. ساکنان این روستا با ساده ترین ابزار، این خانه ها را در دل کوه و در داخل حفره های دامنه ی آن می کنند. خاک و رسوبات صخره های این منطقه نرم و در عین حال محکم است. این صخره ها به راحتی با ابزاری ساده  برش می خورند و شکل می گیرند و از طرفی دیگر برای زندگی قابل اطمینان هستند و مشکلی را ایجاد نمی کنند. این خانه های صخره ای که به آن ها کیچه گفته می شود، بر روی یکدیگر ساخته شده و به عنوان خانه های ییلاقی و قشلاقی مورد استفاده قرار می گیرند. روستای چندهزارساله و قدیمی  میمند دارای 406 کیچه و 2560 اتاق می باشد. مردم این روستا آداب  و رسوم قدیمی خود را همچنان حفظ کرده و به زبان و گویش پهلوی ساسانی صحبت می کنند. روستای دست کند میمند در سال 2015 با شماره ی 1423 در سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسید. همچنین در سال 1384 موفق به دریافت جایزه ی جهانی ملینا کوری شد. این جایزه به تعامل هنر، فرهنگ، انسان و طبیعت تعلق گرفته و هر دوسال یکبار داده می شود.

تاریخچه ی روستای میمند

روستای میمند شهربابک قطعا یکی از قدیمی ترین اقامتگاه های بشر می باشد که تاریخ آن به دوازده هزار سال گذشته بر می گردد. محققان معتقدند ساخت این روستا مربوط به دورانی است که ایرانیان به آیین میترا معتقد بودند. آیین میترا قبل از ظهور زرتشت در ایران رواج پیدا کرده و پس از آن نیز تا مدت ها ادامه داشت. بر اساس این آیین، افراد در دل غارهای تاریک به عبادت مشغول شده و مرده های خود را نیز در دل کوه دفن می کردند. از این رو در این منطقه چندین عبادتگاه و مقبره وجود دارد. در این جا دو نظریه مطرح می گردد. در نظریه ی اول پیروان آیین میترا معتقد بودند که کوه ها مظهر ایستادگی و پایداری هستند و زوال برای آن ها وجود ندارد. از این رو، خانه های خود را در دل کوه می کندند و مردگان خود را نیز در قبر های کنده شده در کوه قرار می دادند.  اما براساس نظریه ی دوم، حفره های داخل کوه فقط برای عبادت و دفن مردگان مورد استفاده قرار می گرفت و افراد این منطقه بعد ها برای در امان ماندن از شرایط آب و هوایی، در این حفره ها ساکن شدند. بر اساس تحقیقات انجام شده در مورد تاریخچه ی روستای میمند، ظهور زرتشت در 6000 سال قبل از میلاد مسیح اتفاق افتاد . از این رو می توان حداقل قدمت این روستا را آن زمان دانست. سفال های 6000 ساله و نقوش 10 هزارساله ای نیز در این روستا پیدا شده که همین تاریخ را گواهی می دهد. همچنین مجموعه های گسترده ای از آثار قدیمی، خانه های صخره ای، قلعه و برج هایی که در این مکان وجود دارد ، مربوط به هزاران سال پیش می باشد. با ظهور اسلام مردم میمند نیز مانند سایر مردم ایران از آیین زرتشتی دست کشیده و به سمت اسلام و مذهب شیعه روی آوردند.

ساکنان میمند

جمعیت این روستا در حال حاضر 1200 نفر می باشد که از سی سال پیش تا کنون 700 نفر افزایش داشته است. در فصل تابستان ساکنین این منطقه کوچ کرده و فقط 50 نفر در این روستا باقی می مانند. ساکنان این بخش زندگی خود را از طریق کشاورزی، دامداری و قالی بافی می گذرانند. قالی بافی یکی از مهم ترین صنایع این منطقه بوده و قالی های میمند از بهترین قالی های کرمان می باشند و شهرت جهانی نیز دارند. میمندی ها در فصل زمستان برای در امان ماندن از سرما و برف در خانه های سنگی زندگی می کنند . در این مدت  زن ها مشغول قالی بافی و مردان به کار دامداری می پردازند. در تابستان زندگی ییلاقی آن ها شروع شده و آن ها به مناطقی خوش آب و هوا کوچ می کنند. دراین فصل کار آن ها باغداری و پرورش درختانی چون پسته و بادام وحشی، گردو، زیره و ... می باشد. علی رغم پیشرفت تکنولوژی و تغییرات عمده در زندگی مردم، ساکنان روستای میمند شهربابک همچنان زندگی سنتی گذشته خود را حفظ کرده و برای برآورده کردن نیاز های خود نیز از ابزارها و لوازم سنتی کمک می گیرند. گویش آن ها تغییر چندانی نداشته و با گویش سایر مردم منطقه متفاوت می باشد. از این رو می توان منطقه ی میمند را یکی از بهترین مراجع برای تحقیق در مورد فرهنگ ایرانیان قدیم به شمار آورد.

معماری و ساخت خانه های صخره ای میمند

خانه های ساخته شده در بین صخره های کوه، بر روی سطح شیب دار و به صورت طبقه ای می باشند. در طبقه های مختلف بریدگی هایی ایجاد می شود که به آن ها کیچه می گویند. طول این کیچه ها به  6 الی 9 متر می رسد و در انتها وارد یک فضایی مانند دالان می شود. اغلب امور روزمره ی خانه در این دالان انجام می شود. دراطراف هریک از این دالان ها بین یک تا 5 خانه ی صخره ای وجود دارد. طبقه های خانه به صورت پلکانی بوده و یک در میان بر روی یکدیگر قرار می گیرند.  فاصله ی کیچه ها در طبقات پایینی کمتر از طبقات بالایی است. فضای داخلی خانه ها نیز به شکل مربع یا مدور می باشد. این خانه های هیچ پنجره یا دودکشی ندارند و نور خود را از یک ورودی کوتاه با ارتفاع 75 - 76 سانتی متر دریافت می کنند.

درهای ورودی چوبی است و به سمت ایوان باز می شود. در داخل دیواره ی ایوان یک روزنه ایجاد شده که از آن برای باز کردن یا قفل کردن در استفاده می کنند. به این روزنه کلیدون گفته می شود.  ورودی هریک از اتاق های خانه نیز منطبق با بدن انسان طراحی می گردد  به طوری که عرض ورودی در قسمت پایین آن به 65 - 80 سانتی متر می رسد. برای جلوگیری از ورود آب و خاک به داخل منزل، در بخش ورودی و در قسمت پایین سطح کیچه، حدود 15 تا 20 سانتی متر برجستگی ایجاد می کنند. در بین خانه های این منطقه هیچ معبر یا کوچه ی مشخصی وجود ندارد. گاهی اوقات بر روی شیب تپه های شرقی و غربی مسیرهای پیاده روی دیده می شود که آن ها نیز قطعی نیستند و با حرکت سنگ های کوه دائما در حال تغییر می باشند.

اقامت گردشگران در روستای میمند

اگر قصد رفتن به این روستای باستانی و بازدید از آن را دارید، باید به شهرستان شهربابک در استان کرمان بروید. میمند در 36 کیلومتری بخش شمال شرقی این شهرستان واقع شده است. این روستا از جنوب با دشت خاتون آباد و از شمال غربی با کوه خورین ارتباط دارد. بهترین فصل برای سفر به این روستا نیز اوایل بهار تا اواخر تابستان می باشد. درابتدای ورودی روستا در سمت چپ آن، پس از عبور از پل، چند خانه ی دست کند دیده می شود که این خانه برای اقامت مسافران و گردشگران تهیه شده و امکانات لازم در آن قرار داده شده است. سایر روستاییان این منطقه نیز خانه های خود را برای پذیرایی از مسافران آماده کرده اند. حضور گردشگران در این منطقه باعث برپا ماندن این روستا شده و به عنوان یک منبع درآمد برای روستاییان نیز محسوب می گردد. از این رو به راحتی می توانید به این روستا سفر کرده و در کنار اهالی روستای میمند شهربابک به تماشای تاریخ روستا بنشنید و از دیدن زیبایی های آن لذت ببرید.