روستاها به دلایل گوناگونی از جمله نظام اجتماعی، بافت معماری سنتی، خرده فرهنگ ها و طبیعت جذاب جزو مهم ترین جاذبه های گردشگری کشورها محسوب می گردند. جاذبه های که هر روز پیش از روز پیش مورد توجه اقشار بیشتری از گردشگران داخلی و خارجی قرار می گیرند. خوشبختانه در ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی، وسعت سرزمین، تنوع نژادی و... روستاهای بسیاری با تنوع جاذبه ای قابل توجهی وجود دارند که برای مدت ها کمتر مورد توجه قرار داشتند، خوشبختانه در این چند سال گذشته فعالیت هایی در این باره به عمل آمده است و به عنوان گام نخست تعدادی روستا با عنوان روستاهای نمونه گردشگری در سراسر کشور شناسایی و مورد برنامه ریزی قرار گرفتند. یکی از این روستاها "وفس" نام دارد که در استان مرکزی واقع شده است که حتما باید از دیدنی های روستای وفس بازدید کرد. پس با همگردی همراه باشید تا به معرفی روستای وفس کمیجان بپردازیم...
روستای وفس کمیجان
وفس روستایی است در استان مرکزی. این روستا از نظر منابع پایه صنعت توریسم به لحاظ داشتن شرایط و موقعیت طبیعی و تاریخی، موقعیت ویژه ای را برای خود فراهم ساخته است. وفس جاذبه ها و قابلیت های توریستی و گردشگری جالب توجه و منحصر به فردی برای بازدیدکنندگان داخلی و خارجی در خود جای داده است. این منطقه ییلاقی، با چشم انداز زیبا، باغات سرسبز، ویژگی های طبیعی، اقلیمی، زیست محیطی و همچنین ارتفاعات و توپوگرافی زیبا آب و هوای مناسب و بافت ارگانیک روستا (خانه ها براساس شیب زمین) و قرار گیری مناطق گردشگری اطراف در نزدیکی منطقه مورد مطالعه از جمله غار قلعه جوق در کوهی به نام قوزی قشلاق واقع در 23 کیلومتری شمال غربی وفس و وجود آثار با ارزش تاریخی، مذهبی در این منطقه و شهرها و نقاط همجوار به عنوان قطب مهم توریستی، دیدنی های روستای وفس و اکوتوریستی استان محسوب می شود.
موقعیت جغرافیایی روستای وفس
این روستا در 16 کیلومتری شمال کمیجان در منطقه ای کوهستانی و سردسیر در بین دره وفس استقرار یافته و پیرامون آن را روستاهایی مانند آقچه قلعه، چهره قان، آمره و غیره احاطه نموده اند و بر اساس آنچه که در فرهنگ معین نوشته شده، 4216 نفر جمعیت داشته و پیشه مردم روستا کشاورزی، باغبانی، گیوه دوزی یا گیوه چینی و نجاری بوده است. این روستا دارای امکاناتی از قبیل آب آشامیدنی لوله کشی شده، برق، تلفن، مرکز مخابرات، خانه بهداشت، مدرسه ابتدایی، راهنمایی، دبیرستان و مسجد است. در شمال وفس کوه خشک دره به ارتفاع 2160 متر و کوه انجمن چای قرار دارد. در جنوب و جنوب شرقی، کوه قلنجه به ارتفاع 2698 متر و در غرب، کوه دزلی و کوه شنگه دره و کوه دولاجی به ارتفاع 2463 متر روستای وفس را که در میان دره واقع شده احاطه نموده اند. همچنین در قسمت غرب استان دو رشته کوه در دو قسمت قره چای از جنوب به شمال امتداد دارد. رشته غربی قره چای به ارتفاعات الوند در همدان می پیوندد، لیکن رشته شرقی آن به تدریج ارتفاع خود را از دست داده و به کوه های منطقه وفس متصل می شود. وفس به لحاظ داشتن مناظر طبیعی و نقاط دیدنی از جمله مناطق دارای پتانسیل توریسم و اکوتوریسم استان مرکزی است که با برنامه ریزی و مدیریت صحیح و سرمایه گذاری مناسب می توان از امکانات و ویژگی های آن بهره برداری نمود چون دیدنی های روستای وفس بسیار قابل توججه هستند. ویژگی ها شامل: همجواری با استان همدان، بافت منحصر به فرد روستا، مناظر طبیعی، کشاورزی، لهجه خاص (تاتی) و وجود فسیل های جانوران دریایی را دارا می باشد.
ویژگی ها و دیدنی های روستای وفس کمیجان
1) قرار گرفتن روستا در شیب طبیعی زمین به شکل V
2) پوشش گیاهی و طبیعت چهار فصل که به دلیل کوهستانی بودن منطقه متغیر است.
3) ترکیبی از تپه ها و کوه ها، پوشش گیاهی و دید و منظر عمومی روستا از چهار زاویه متفاوت که به سمت طبیعت بکر و دست نخورده روستا مشرف است.
4) رودخانه وفس که از میان بافت مسکونی روستا و باغ های اطراف آن عبور می کند.
5) گویش وفسی بسیار قدیمی (نزدیک به سه هزار سال) و بازمانده یکی از گویش های قدیم پارسی و دوره مادی است.
6) قدمت وفس براساس اسناد موجود به قرن هفتم هجری بازمی گردد، اما آثار نشان می دهد که وفس بسیار قدیمی تر از آن است که در تاریخ نقل شده است و سند این ادعا تپه ای ویرانه در میان دشت و دیگری دره "درآر" به معنی دره آسیاب است که در آن آسیابی مخروبه که سنگ آسیاب آن هنوز باقی است
7) وقایع تاریخی مهم وفس از جمله واقعه کشتار جمعی وفس که طی آن وفس، فراهان و آشتیان بارها مورد دست برد حوادث و حاکمان دوران قرار گرفته و گاهی به کلی ویران شده و دوباره در کنار این خرابی ها، آبادانی به وجود آمده است.
8) وفس زادگاه نخستین قربانی انقلاب مشروطه آیت الله شیخ عبدالنبی عراقی وفسی و 66 شهید به خون خفته جنگ ایران و عراق در دهه 60 است.
بافت ارگانیک روستا
قرار گرفتن خانه ها بر اساس شیب زمین، سیمای روستا را به گونه ای نمایش می دهد که گویی هر خانه از یک طرف بر دره ها و دامنه ها و از طرف دیگر بر خانه پایین دست واقع شده است. وفس تا آنجا با طبیعت اطراف آن همخوانی دارد که در دورنمای روستا، بافت بناها به شکل چین و چروک هایی طبیعی در دامنه ی تپه های مرتفع به نظر می رسد. فرم معماری در این روستا از فرم روستاهای سردسیر ایران پیروی می کند. وجود تپه دره و شیب تند کوه های اطراف موجب شده که کلیه بافت مسکونی روی تپه متمرکز شده و دره به باغ های درختان بارور اختصاص یابد. بناهای روستای وفس کمیجان بیشتر در دو طبقه و با زیربنای کم می باشند. در طبقه پایین مطبخ خانه، فضاهایی برای نگهداری دام و گاهی زمستان نشین در نظر گرفته می شده است و طبقه دوم مختص به میهمانان و تابستان نشین بوده است. ورودی های اکثر بناها دو طبقه بوده که از طبقه دوم جهت انبار و خشک کردن محصولات مانند: هلو، آلو و... استفاده می شده است. مصالح استفاده شده در ساخت منازل بیشتر چینه و خشت بوده که این امر اتلاف گرما را به حداقل می رسانده است. علاوه بر گل و چینه و خشت از قلوه سنگ های موجود در منطقه جهت ساخت دیوارهای ضخیم، برج ها و... استفاده فراوانی به عمل آمده است. درب ها و سقف ها همه از چوب بوده و پنجره های مشبک زیبایی، نور منازل را تامین می نمایند. بام ها، مسطح و با اندود کاهگل پوشیده شده اند. بیشتر اهالی باغدار و دامدار هستند و صنایعی چون نجاری و آهنگری در روستا سابقه ای طولانی داشته که امروزه رو به فراموشی می رود. نمای ساختمان ها اغلب کاهگل بوده که در مجموعه ای از باغ های سرسبز اطراف با زیبایی خاصی می درخشد. منطقه ی وفس و وجود دره ای انباشته از درختان جنگلی به طول 16 کیلومتر و وجود بقایای دریاچه ساوه (که به یکباره خشکید و به انبوهی از فسیل جانوران دریایی تبدیل گشت) می تواند پژهشکده ای باشد برای پژوهشگران و مشتاقان علم و هنر و معرفت.
اماکن دیدنی روستای وفس کمیجان
خانه اربابی: بنایی ارزشمند با مالکیت شخصی به جای مانده از دوره قاجاریه با ستون ها و سرستون های چوبی.
کوچه باغ های وفس: کوچه هایی با شیب ملایم با دیوار چینی های کوتاه سنگی.
برج و باروی قدیمی: مجموعه ای از برج هایی که باقی مانده قلعه قدیمی وفس است و حدود قبلی روستا را تعیین می کند.
آسیاب های آبی: با قدمت چند صد ساله که علاوه بر خدمت رسانی به مردم وفس، در فصل هایی که راه ها پوشیده از برف نبوده اند و تردد آسان تر بوده به روستاهای دوردست نیز سرویس دهی داشته است.
حمام قدیمی: الگو گرفته شده از حمام های سنتی ایران دارای خزینه و بینه و سربینه که نیاز به مرمت و بازسازی دارد.
