پایان سال «سیاه» برای دلار

به گزارش اقتصادنیوز ، فلز زرد به‌عنوان اولین راس از مثلث بازارها، به‌دلیل تنش‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه و شرق آسیا، رشد 13 درصدی را تجربه کرد. شلیک موشک‌های آزمایشی پیونگ‌یانگ طلا را با خود به آسمان ‌برد و شاخص دلار را به زمین کوبید. راس دوم به اسکناس آمریکایی مربوط می‌شد. شاخص دلار به‌دلیل نااطمینانی‌های سیاسی و اقتصادی نزدیک به 10 درصد تضعیف شد که در 10 سال اخیر بی‌سابقه بود. از طرفی در راس سوم، بازار سهام در آمریکا، اروپا، آسیا و آفریقا بین 6 تا 35 درصد رشد کرد و برخی از آنها رکوردهای تاریخی خود را جابه‌جا کردند.

تقویت بازار سهام از پیامد‌های بسته نجات این بازارها از رکود دهه گذشته محسوب می‌شود. البته این رشد در وال‌استریت دلیل دیگری نیز داشت که واضحا به دونالد ترامپ ربط دارد. طرح کاهش مالیات ترامپ بخش مهمی از رشد وال‌استریت را توجیه می‌کند. «دنیای اقتصاد» در این گزارش، تحولات این سه راس مثلث بازارهای جهانی را با نگاه به بازار فلز زرد، دلار آمریکا و بازار جهانی سهام، بررسی کرده است.

بهترین 12ماهه طلا در 7 سال اخیر

بهترین 12ماهه طلا از سال 2010 میلادی با رشد بیش از 13 درصدی رقم خورد. اونس طلا هفت سال پیش بازدهی سالانه 24/ 29 درصدی را ثبت کرده بود که پس از این سال تکرار نشد. سال 2017 میلادی مملو از پیش‌بینی‌های افزایشی برای طلا بود که در نهایت به تحقق پیوستند. اونس فلز زرد در ابتدای سال‌جاری میلادی حدود 1150 دلار باز شده بود؛ اما در آخرین معاملات امسال در روز جمعه، با قیمت 1302 دلاری بسته شد. این افزایش ارزش اونس را می‌توان به دو دلیل اصلی نسبت داد. اولین دلیل که به نظر مهم‌ترین عامل رشد طلا نیز هست، افزایش نااطمینانی‌های سیاسی و ژئوپلیتیک است. سالی که با تنش‌های فراوان در خاورمیانه و شرق آسیا همراه بود، نیروی محرکه کافی برای رشد فلز زرد را تولید کرد. جنگ داخلی سوریه و بحران داعش در خاورمیانه آغازگر بحران 2017 این منطقه استراتژیک بود؛ اما نااطمینانی ژئوپلیتیک حاصل از خاورمیانه با تحریم قطر ازسوی کشورهای عربی، حواشی توافق هسته‌ای ایران، عملیات‌ تروریستی گسترده داعش در اروپا، رفراندوم ترکیه و کردستان، دستگیری شاهزادگان و سرمایه‌داران سعودی و حملات موشکی یمن، ادامه یافت.

در سمت دیگر آسیا، آزمایش‌های موشکی کره‌شمالی یکی پس از دیگری مانند آسانسوری برای طلا عمل می‌کردند به‌طوری‌که با شلیک هر موشک از سمت کره، قیمت اونس به هوا پرتاب می‌شد. جدال لفظی ترامپ و «اون» نیز بر پهنه اثرگذاری بحران کره می‌افزود تا طلا به پشتوانه بحران شرق آسیا رشد مناسبی را تجربه کند. علاوه بر عامل ژئوپلیتیک، افول شاخص دلار نیز سهم بسزایی در رشد ارزش فلز زرد داشت. همبستگی منفی که سال‌ها است، میان ارزش اونس طلا و شاخص دلار برقرار است، امسال نیز صحت خود را نشان داد.

زمانی که دلار گران شود، قدرت خرید طلا برای سرمایه‌گذاران کاهش می‌یابد و میل به سرمایه‌گذاری در بازار دلارمحور افزایش می‌یابد. در این شرایط که تقاضا برای طلا کاهشی می‌شود، بالطبع ارزش آن نیز با افت همراه می‌شود. در حالت وارونه نیز، با تضعیف شاخص دلار، قیمت اونس فلز گرانبها تقویت خواهد شد. اتفاقی که امسال رخ داد، تضعیف شاخص دلار بود که در نهایت منجر به تقویت اونس طلا شد. طلا در حالی سال 2017 را با رشد 13 درصدی پشت سر گذاشت که شاخص دلار نزدیک به 10 درصد تضعیف شد.

بدترین سال دلار در یک دهه اخیر

شاخص دلار با افت 87/ 9 درصدی، بدترین 12 ماهه خود را از سال 2007 میلادی تجربه کرد. در پایان سال گذشته میلادی، شاخص دلار با ثبت عدد 2/ 102 واحدی در آستانه سال 2017 قرار گرفته بود. اسکناس آمریکایی در طول سال‌جاری، فراز و نشیب‌های زیادی را تجربه کرد که برآیند آنها به ضرر شاخص این ارز تمام شد. آخرین عدد ثبت شده در سال 2017 میلادی برای شاخص دلار طبق پنل پایگاه خبری بلومبرگ، 12/ 92 بود که موید سال ضعیف دلار است.

با این اوصاف، افت ارزش دلار نسبت به سبد 6گانه ارزهای رایج دنیا در حالی که افزایش‌های متوالی نرخ بهره از سوی فدرال رزرو به سود دلار تلقی می‌شد، نشانگر وجود دلیلی فراتر از سیاست پولی فدرال رزرو است. افزایش نرخ بهره در یک فرآیند انقباضی باعث می‌شود بازدهی اوراق مبتنی بر دلار بیشتر شود و تقاضا برای اوراق دلاری افزایش یابد. در این شرایط، شاخص دلار روبه رشد حرکت می‌کند؛ اما روند سال 2017 میلادی چنین شرایطی را ثبت نکرد و افزایش نرخ بهره نیز نتوانست حمایت کافی را برای دلار به‌وجود آورد. کارشناسان دو سناریو برای توجیه افت دلار نوشته‌اند؛ اولین سناریو، وجود تناقض‌های رفتاری و ماهیتی در فضای اقتصادی ایالات متحده است.

برنامه اقتصادی ترامپ، زمینه‌ساز ایجاد تورم تلقی می‌شد و فدرال رزرو در حال تلاش برای پایان دادن به دوران انبساطی پس از یک دهه بود. در نهایت سیاست انقباضی اعمال و طرح‌های مالیاتی و زیرساختی ترامپ نیز تصویب شدند؛ اما تورم حتی به هدف فدرال رزرو نیز نرسید و واکنش‌های سران سیاست‌گذار پولی در آمریکا به این موضوع از ظهور پدیده معمای تورمی (دیلمای تورمی) حکایت داشت. تغییر رئیس فدرال رزرو، نامشخص بودن موضع سیاسی، اقتصادی و امور خارجه ترامپ نیز با معمای تورمی همراه شدند تا بر شدت نااطمینانی‌ها افزوده شود.

بروز چنین وضعیتی، اعتماد سرمایه‌گذاران را از دلار سلب کرد تا شاخص دلار و بازدهی اوراق خزانه بلندمدت با کاهش روبه‌رو شوند. در سناریوی دوم، دلیل ژئوپلیتیکی که طلا را صعودی کرده بود برای شاخص دلار برعکس عمل کرد و افزایش توجه به بازار ارز‌های دیجیتالی نیز به‌عنوان مکمل وارد عمل شد تا سرمایه‌گذاران بیشتری از صفوف دلاری کناره‌گیری کنند. برخی دیگر از کارشناسان، رشد نجومی بازار سهام را نیز دخیل دانسته‌اند.

 رکورد‌های پیاپی بازار سهام

سال 2017 میلادی برای بازار سهام در سراسر دنیا با رشد همراه بود. بازارهای سهام اروپا، آسیا و آمریکا همگی در کنار یکدیگر صعود کم‌سابقه‌ای را ترتیب داده، برخی از آنها رکوردهای تاریخی ثبت کردند. شاخص‌های آمریکایی بین 6 تا 28 درصد رشد را تجربه کردند و شاخص‌های اروپایی نیز بین 6 تا 12 درصد تقویت شدند. در آسیا، آفریقا و خاورمیانه نیز شاخص سهام‌های معتبر بین 7 تا 35 درصد رشد داشتند. سقوط مجدد بازار سهام در دوره بحران و رکود میان سال‌های 2007 تا 2009 میلادی، باعث شد تا عزم بین‌المللی برای رهایی از بحران به‌وجود آید.

بانک‌های مرکزی و دولت‌ها در این سال‌ها با تزریق نقدینگی به رگ بازار سهام، شرایط را برای ریکاوری مهیا کرده بودند. پس از گذشت چند سال، ریکاوری با موفقیت همراه شد و سال 2016 با صعود وال‌استریت پایان پذیرفت؛ اما تاثیر افزایش دمای سیاست پولی در سال 2017 نیز پا برجا بود و اولین دلیل روند صعودی بازار سهام را ناشی می‌شد. دومین دلیل تقویت بازار سهام، در آغاز سال 2017 میلادی به روی کار آمدن دونالد ترامپ به همراه تمام نقشه‌های اقتصادی‌ وی مربوط بود. کاهش مالیات شرکت‌ها از 35 درصد به 20 درصد یکی از وعده‌های اساسی ترامپ تلقی می‌شد که بازارها با استناد بر آن به قله‌زنی مشغول شدند.