به گزارش ایسنا، این استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد امروز (24 دی‌ماه) در نشست گفت‌وگوهای فرهنگی ایران و شبه قاره که در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی برگزار شد، با اشاره به اینکه ارتباط ملت ایران با ملت هند تاریخی و خونی است، اظهار کرد: تبار مشترک هند و ایرانی باعث شده از قدیم ارتباطات نزدیکی داشته باشیم. ارتباط تاریخی ما را به یکدیگر نزدیک کرده و در مقاطع مختلف توانسته‌ایم از این ارتباط استفاده کنیم.
او ادامه داد: ادیان باستانی ایران با هند تعامل داشته‌اند؛ این تعامل بین آئین زرتشتی و بودا وجود داشته است. پیش از آیین زرتشی، آیین مهری ما به هند رفته بود. همچنین در بسیاری از سرزمین‌های اسلامی آئین بودا وجود داشته است.
عضو پیوسته شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به ارتباطات زبانی ایرانیان و هندیان گفت: گاهی زبان‌شناسان ارتباطات زبان‌های باستانی ایران مخصوصا زبان اوستایی را با زبان سانسکریت هموار می‌کنند.
یاحقی با اشاره به ارتباط فرهنگی بین ایران و هند در پیش از اسلام، افزود: به طور مثال در زمان ساسانیان برزویه طبیب از ایران برای یافتن گوهر دانایی به هند رفت و هنگامی که برگشت کتاب کلیله و دمنه را با خود آورد.
او با تاکید بر این که یکی از عرصه‌های بسیار مهم فرهنگی بین ایران و هند داستان‌ها، هستند، داستان‌هایی که مشترکا از هند آمده‌اند، خاطرنشان کرد: شاید قبل از کلیله و دمنه ارتباط داستانی دیگری هم داشته باشیم. این ارتباط از طریق کتابی به اسم هزار افسان در ایران باستان است. کتاب دیگری که در این دوره می‌توان از آن نام برد بلوهر و بوداسف است که به آئین بودا برمی‌گردد.
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: میراث داستانی ایران و هند میراثی بسیار غنی است و در جهات مختلف اهمیت مطالعه دارد. حتی اشاراتی در شاهنامه داریم که منشا داستانی آنها به هندوستان برمی‌گردد.
یاحقی با اشاره به اینکه ارتباطات ادبی در کنار ارتباطات عرفانی برای ما بسیار ارزنده است، گفت: همیشه هندوستان به دلیل علقه دوستی و خونی پناهگاه ایرانیان بوده و هروقت در ایران مشکلی پیش آمده ایرانیان به آنجا مهاجرت کرده‌اند. در چندین مقطع تاریخی مهاجرت‌های بین ایران و هند را داریم. از مهمترین این مهاجرت‌ها، مهاجرت زرتشتیان ایران پس از اسلام بعد از قرن دوم به هندوستان است.
او خاطرنشان کرد: گاهی از جانب حکومت‌های بیگانه‌ای که بر ایران حکومت می‌کرده‌اند به هند آسیب‌هایی رسیده است و آنها با سعه صدر این آسیب‌ها را تحمل کرده‌اند. به طور مثال غزنویان به هند بسیار حمله کردند. ما در این زمینه شرمنده‌ایم. نباید این موضوع به پای ایرانیان گذاشته شود.
عضو پیوسته شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به مهاجرت عارفان به هند، بیان کرد: چهره‌های برجسته ای از عارفان در قرن‌های 11، 12 و 13 میلادی به هند مهاجرت کردند. در این زمینه می‌توان به میرسیدعلی همدانی و ... اشاره کرد. این افراد توانستند پیام عرفان اسلامی را در هند گسترش دهند.
یاحقی با اشاره به این که در دوره مغول هم مهاجرت به هند داشته‌ایم، اظهار کرد: این مهاجرت به دلیل اغتشاشاتی است که در این دوره ایجاد شده است. اغلب دانشمندان و قلم به دستان ما به شبه قاره هند مهاجرت و در آنجا فرصتی برای نوشتن کتاب پیدا کردند و کتاب‌های زیادی در این دوران نوشته شد.
وی با اشاره به ارتباطات تجاری، اقتصادی و فرهنگی میان ایران و هند افزود: جاده ابریشم و راه عدلیه از جمله این ارتباطات است. راه عدلیه که منشا آن هند بوده از ایران می‌گذشته و بازرگانان و تاجرانی که در این مسیر حرکت کرده‌اند تعاملات انسانی را به وجود آورده‌اند. امروز هم احیای جاده ابریشم یکی از اهداف بزرگ یونسکو برای رسیدن به همین تعامل و تفاهم است.
عضو پیوسته شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه مهمترین دوره ارتباطات ادبی ایران و هند در زمان حکومت صفویان در ایران و حکومت گورکانیان در هند بوده است، گفت: این دوره دوره درخشانی است و ارتباطات فرهنگی بسیاری داشته‌ایم. در این دوران بسیاری از ایرانیان به هند مهاجرت کردند و هند تبدیل به کعبه آمال شد. احمد گلچین معانی در کتاب خود824 شاعر برجسته را که از ایران به هند رفته‌اند شناسایی کرده است. در این دوره ارتباطات آنقدر زیاد و زیبا است که می‌توانیم آن را دوره درخشان دوستی ملت‌ها بنامیم.
یاحقی خاطرنشان کرد: بسیاری از دانش‌های ادبی ما همچون دستور زبان فارسی، فرهنگ‌نویسی فارسی، تذکره نویسی فارسی و ... در هند تقویت شد و گسترش یافت. در ایران خیلی به این کارها اهتمام نداشتند. چندین فرهنگ در ایران وجود داشت اما فرهنگ‌نویسی را هندیان رواج دادند. اگرچه برخی از نویسندگان فرهنگ‌ها همین ایرانی‌های مهاجری بودند که از ایران به هند مهاجرت کرده بودند.
او با بیان اینکه مباحث ریز دستور فارسی در هندوستان نوشته شده است، اظهار کرد: این موضوع حکایت از اهتمام گسترش زبان فارسی در این سرزمین دارد. در این دوره علاوه بر ادبیات، جبهه فرهنگی مفصلی در هندوستان داشتیم.در حوزه‌های معماری، نگارگری، خط و ... این جبهه تقویت شد.
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد افزود: ما می‌توانیم از این مقاطع زیاد فرهنگی و مقاطع همدلی برای کم کردن تنش‌ها در روزگارمان استفاده کنیم و جهان را به صلح و برادری دعوت کنیم. هنر و فرهنگ مرز نمی‌شناسد و خود را به همه یکسان عرضه می‌کند. این زمینه‌ها برای تعامل و همکاری است و می‌تواند در کاهش خشونت‌ها و تنش‌ها بسیار موثر باشد.
در بخش دیگری از این مراسم سیدآقا حسین فاضل سانچارکی، معاون انتشارات وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان اظهار کرد: همه ما می‌دانیم که آسیا پیوستگی‌های جغرافیایی، فرهنگی، تاریخی و میراث گرانقدری از افکار دینی و باورهای عمیق آسمانی و فرآورده‌های ذهنی و ابداعات و خلاقیت‌های فراوانی دارد. اما امروز ما در کجا قرار داریم؟ آیا فرهنگ عرفان، تصوف و انسان‌دوستی ما به حاشیه نرفته است؟ امروز گفتمان غالب در منطقه آسیا چیست؟
وی با اشاره به اینکه کشور افغانستان بیش از 40 سال است که در آتش جنگ می‌سوزد، ادامه داد: این کشور از پرورشگاه‌های عرفا و متصوفین بزرگ بوده است. مزار این شخصیت‌ها در غزنه، بلخ، هرات و ... وجود دارد اما امروز سرزمین این بزرگان در آتش جنگ و خشونت می‌سوزد.
معاون انتشارات وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان تصریح کرد: اگر بتوانیم با این بحث‌ها انسان‌دوستی، عشق، صبوری و خدمت‌گزاری به انسان و انسانیت را به یک فرهنگ و رفتار عمومی در سطح ملت‌هایمان تبدیل کنیم، میدان را از خشونت‌طلبان که میدان‌دار عرصه فرهنگ شده‌اند به عقب برانیم و جریان‌های کلان فکری و فرهنگی ایجاد کنیم به اهداف خود رسیده‌ایم.
او با اشاره به اینکه 165 هزار مسجد در افغانستان وجود دارد، عنوان کرد: 45 هزار مسجد تحت کنترل ما است اما 120 هزار مسجد از کنترل ما خارج است و نمی‌دانیم پیش‌نمازان آنها از کجا می‌آیند. اما می‌دانیم در مساجد ما نفرت‌پراکنی می‌شود. تبلیغاتی صورت می‌گیرد که وحدت ملی ما را خدشه‌دار می‌کند. تلاش داریم نظارت داشته باشیم اما در جایی زندگی می‌کنیم که کشورهای پیرامون ما بیش از 100 هزار مدرسه دینی دارند که روزانه به تولید افکار افراطی می‌پردازند.
معاون انتشارات وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان افزود: تا زمانی که نتوانیم با ریشه‌های افراطی‌گری مبارزه کنیم، مسئولیت‌های بسیار کلان داریم. همچنین تا زمانی که سیاست‌هایی در منطقه باشند که از هراس‌افکنی استفاده می‌کنند با مشکل مواجه هستیم.
