آیا حضرت آدم به دست حوا فریب خورد ؟

در تمام مذاهب و ادیان الهى آمده است که حضرت آدم و حوا پس از آن که توسط شیطان فریب خوردند از بهشت رانده شده و به دنیای زمینی تبعید شدند . اما آیا تصور و توهم فریب خوردن حوا توسط شیطان و سپس فریب دادن حضرت آدم بوسیله حوا از کجا ناشی شده است ؟
در اینجا به اختصار نگاه ادیان " اسلام – مسیحی و یهودی " برای پاسخ به سوال فوق مورد بررسی قرار می گیرد :

●1- قرآن
 

از نظر قرآن کریم ، آدم و حوّا از کرامت و جایگاه یکسانی نزد خداوند برخوردار بوده بطوری که از هر دوى آنها به یک لحن سخن مى‏گوید و همانطور که در ادامه آورده شده است ، هر دو را به طور یکسان در سرپیچى از حکم خداوند مقصّر می داند .
پس از خلقت همسر آدم ، خداوند به این دو میفرماید که در بهشت ساکن شوند و از میوه هر درختى که بخواهند میل نمایند .
آنجا که می فرماید :
" وقلنا یا آدم اسکن أنت و زوجک الجنّه فکلا من حیث شئتما " 1
" و گفتیم: « اى آدم! تو با همسرت در بهشت سکونت کن ؛ و از ( نعمتهاى ) آن ، از هر جا مى‏خواهید ، گوارا بخورید . "
ولى به یکى از درختان اشاره میکند و امر می نماید که به آن درخت نزدیک نشوند ، که نزدیکى به آن درخت موجب ظالم شدن آنان میگردد .
آنجا که حضرتش میفرماید :
" و لا تقربا هذه الشجره فتکونا من الظالمین ." 2
" (اما) نزدیک این درخت نشوید ؛ که از ستمگران خواهید شد. "
و نیز به آنان هشدار داده بود که شیطان دشمن آنان میباشد و مواظب باشند که آنان را از بهشت خارج نکند که به رنج و زحمت خواهند افتاد :
آنجا که می فرمایند :
" فقلنا یا آدم إنّ هذا عدوّ لک ولزوجک فلا یخرجنّکما من الجنّه فتشقى . " 3
" پس به آدم گفتیم : این ( شیطان ) دشمن تو و همسر توست ، مباد که با وسوسه هایش شما را از بهشت بیرون کند و باعث مشقت شما گردد . "
اما در نهایت این شیطان بود که پیروز میدان وسوسه آدم و حوا بود ؛
آنجا که خداوند می فرمایند :
" فوسوس لهما الشیطان " 4
" سپس شیطان ( هر دو ) آنها را وسوسه کرد . 5
و با این وسوسه هر دو را گمراه کرد .
آنجا که می فرماید :
" فَاَزَلَّهما الشیطان " 6
" پس شیطان موجب لغزش آنها از بهشت شد . "
پس از آن بود که هر دو مورد توبیخ خداوند قرار گرفتند .
آنجا که می فرماید :
" و ناداهما ربّهما الم أنهکما عن تلکما الشجرة و اقل لکما انّ الشیطان عدو مبین "7
" و پروردگارشان آن دو را ندا داد که : آیا شما را از آن درخت نهى نکردم و نگفتم که شیطان براى شما دشمن آشکارى است ؟! "
و تبعا مجازات هر دوى آنها با بیرون رانده شدن از بهشت مساوى بود .
آنجا که می فرماید :
" فَاَخْرَجَهُما ممّا کانا فیه " 8
" و آن دو را از آنچه در آن بودند ( بهشت ) ، بیرون کرد .
البته آن دو بدرگاه حضرت ربوبی استغاثه کرده و توبه کردند .
آنجا که می فرماید :
" قالا ربّنا ظلمنا انفسنا و ان لم تغفر لنا و ترحمنا لنکوننّ من الخاسرین " 9
" گفتند: پروردگارا ! ما به خویشتن ستم کردیم ! و اگر ما را نبخشى و بر ما رحم نکنى ، از زیانکاران خواهیم بود !
و خداوند نیز توبه آنها را پذیرفت .
آنجا که می فرماید :
" فتاب علیه انّه هو التّواب الّرحیم " 10
" و خداوند توبه او را پذیرفت چرا که خداوند توبه‏پذیر و مهربان است. "
پس نتیجه این مى‏شود که از نظر قرآن شیطان هر دو ( آدم و حوا ) را مورد وسوسه و فریب قرار داده و هر دو در امر تخلف از امر الهی مقصرند ؛ و تبعا هیچکدام از آن دو بر دیگری سبقتی در این امر نداشته و باعث فریب دیگری نبوده است .

●2- تورات
 

در تورات زن و مار نقش اصلى سرپیچى از فرمان خداوند را متحمل هستند و به تبع زن ، آدم نیز داخل این بازى میشود و داستان از باغ عدن و نهى خداوند آغاز میشود .
در کتاب مقدس آمده :
" خداوند آدم را در باغ عدن گذاشت تا در آن کار کند و از آن نگهداری نماید ، و به او گفت : از همه میوه درختان باغ بخور ، بجز میوه درخت شناخت نیک و بد ، زیرا اگر از میوه آن بخوری ، مطمئن باش که خواهی مرد . " 11
" پس از خلقت آدم و همسرش ، مار که از همه حیوانات مکّارتر بود به زن گفت :
آیا خداوند گفته است از هیچ درخت این باغ نخورید؟ زن گفت :
ما اجازه داریم از میوه همه درختان این باغ بخوریم ، اما خداوند گفته که از میوه درختى که در میان این باغ است نخورید و آن را لمس نکنید ، مبادا بمیرید ، مار گفت :
حتما نخواهید مرد زیرا خداوند میداند روزى که از آن بخورید چشمان شما باز میشود و مانند خداوند میان نیک و بد را تشخیص خواهید داد .
زن دید که آن درخت براى خوراک ، نیکو و براى چشمها، هوس انگیز است و براى معرفت دار شدن ، پسندیده است . از میوه آن گرفت و خورد و به شوهرش هم داد ، چشمان هر دو گشوده شد ، دانستند که عریاناند . برگهاى درخت انجیر را به هم دوخته ، وسیله سترعورت براى خویشتن ساختند .
" سپس مورد خطاب خداوند قرار میگیرند که چرا از آن درخت خوردند که آدم جواب داد :
این زن که یار من ساختى از آن میوه به من داد ، من هم خوردم . آنگاه خداوند از آن ( زن ) پرسید :
این چه کارى بود که کردى ؟ زن گفت:
مار مرا فریب داد ، آنگاه خداوند هر سه را مجازات مینماید . " 12

●3- انجیل
 

در انجیل نیز همانند تورات نقش اصلی فریب حضرت آدم را به حوا داده است که پس از فریب خوردن توسط شیطان ( در جلد مار ) اقدام به فریب آدم می کند .
" ( وقتی که خداوند آدم و حوا را آفرید ) به ایشان فرمود : بنگرید بدرستی که عطا می کنم شما را هر ثمری که بخورید از آن ، بجز سیب و گندم . پس فرمود : حذر کنید از از اینکه بخورید چیزی را از این ثمرها . زیرا شما ناپاک خواهید شد . در اینصورت نمی پسندم برای شما که در اینجا باقی باشید ؛ بلکه خواهم راند شما را و فرود می شود به شما بدبختی بزرگ . " 13
" شیطان با شنیدن سخنان فوق ، از مار که نگهبان بهشت بود خواست تا اجازه دهد وارد آنجا شود . پس بجا آورد مار آن وقت آن کار را . شیطان را نهاد به پهلوی حوا ، زیرا جفتش آدم به خواب بود . پس شیطان دگرگون شد برای آن زن به صورت فرشته ای خوشرویی و گفت او را :
چه جهت دارد که نمی خورید از این سیب و این گندم ؟ حوا جواب داد :
خدای به ما فرموده ، بدرستیکه اگر ما از آن بخوریم ناپاک می شویم و از آن روی ما را از بهشت خواهد راند . پس شیطان جواب داد :
او راست نگفته . پس واجب است بشناسی که ، خدای شریر و حسود است ....... لیکن هر گاه تو و شوهرت به پند من عمل کنید ، بدرستی که شما خواهید خورد از این ثمرها ، چنان که از غیر آنها می خورید . آنگاه فروتن نمانید برای دیگران . بلکه خیر و شر را خواهید شناخت مثل خدای ، و خواهید کرد آنچه را که می خواهید . ..
پس گرفت حوا آن وقت و خورد از این ثمرها . چون جفتش بیدار شد او را خبر داد به هر آنچه شیطان گفته بود . پس برداشت از آنها آنچه را که پیش کرد زن او برای او و خورد . " 14
" آن وقت هر دوشان دریافتند که ایشان برهنه اند . .... ناگاه جبروت خدای ظاهر شد و آدم را ندا در داد : ...
ممکن نمی شود شما را پس از این در بهشت درنگ نمائید . آدم جواب داد :
ای پروردگار ! همانا آن زنی که به من عطا فرمودی از من طلب کرد که بخورم ؛ پس خوردم از آن . آن وقت خدای زن را فرمود :
چه جهت داشت که به جفت خود طعامی مانند این دادی ؟ حوا جواب داد :
بدرستی که شیطان مرا فریب داد ؛ پس خوردم . .... پس خدای به آدم فرمود :
باید زمین به عمل تو ملعون باشد ؛ زیرا تو گوش دادی به سخن زن خود و آن ثمر را خوردی . ... آنگاه با حوا تکلم نموده فرمود :
توئی آنکه به شیطان گوش دادی . به جفت خود آن طعام را خوراندی ؛ پس درنگ خواهی کرد زیر تسلط مرد که با تو چون کنیز رفتار کند . " 15

●4- نتیجه :
 

قرآن کریم عارى از داستان‏هایى است که در تورات و انجیل براى تحقیر زنان جعل گردیده‏اند ، و در آن کوچک‏ترین اشاره نشده که ارزش اوّلین زنى که خداوند خلق فرمود کمتر از اوّلین مرد بوده و یا این‏که زن از نظر احساسات و تمایلات آنچنان ضعیف بوده که ضمن افتادن در دام شیطان ، باعث فریب آدم نیز شده است .
همانطور که استاد مطهرى مینویسد :
" اسلام از نظر فلسفى و از نظر تفسیر خلقت [نه تنها] نظر تحقیرآمیزى نسبت به زن نداشته ، [بلکه] قرآن با کمال صراحت در آیات متعددى میفرماید : « که زنان را از جنس مردان و از سرشتى نظیر سرشت مردان آفریدهام » ".16
بنابراین :
1- اعتقاد تورات و انجیل به آفرینش غیرمستقل زن ، و در کنار آن ، پذیرش اغواى آدم به وسیله حوا ، نگرش منفى نسبت به شخصیت زن به وجود آورده است ، به طورى که زنان در تورات و انجیل شخصیتى وابسته به مرد دارند و در مرتبه پایینتر از او قرار میگیرند . و تبعا از بسیارى از حقوق انسانى و مزایاى اجتماعى نیز محروماند .
2- قرآن کریم با اعتقاد به آفرینش مستقل زن و رد اغواى آدم به وسیله حوا ، همواره زن را انسانى مستقل دانسته و بر هر گونه تصور نادرستى از شخصیت زن خط بطلان کشیده است . زن بنابر آیات قرآن کریم ، میتواند از تمام مزایاى انسانى و اجتماعى همچون حق انتخاب آزادى عمل ، حق مالکیت و…برخوردار باشد .

پی نوشت ها :
 

1- اعراف – آیه 19
2- همان
3- سوره طه – آیه 117
4- سوره اعراف – آیه 20
5- در رابطه با وسوسه شیطان و پیام او به حضرت آدم و درخت ممنوعه بحث مجزایی را می طلبد .
6- سوره بقره – آیه 36
7- سوره اعراف – آیه 22
8- سوره بقره – آیه 36
9- سوره اعراف – آیه 23
10- سوره بقره – آیه 37
11- تورات – سفر پیدایش – باب 2 – آیات 15 تا 17
12- همان – باب 3 – آیات 1 تا 14
13- انجیل برنابا – فصل 39 – آیات 36 تا 39
14- همان – فصل 40 – آیات 1 تا 27
15- همان – فصل 41 – آیات 1 تا 17
16- مرتضى مطهری، نظام حقوق زن در اسلام/ ص 152
 

منابع:
1- قرآن کریم
2- تورات ( عهد قدیم )
3- انجیل برنابا
4- مقاله : مقایسه جایگاه زن در قران و تورات http://www.tondar.ir/articles/258-1388-12-16-06-46-03.html
5- مقاله : آیا زن از دنده چپ مرد آفریده شده است ؟ - محمد صالحی - http://mahsan.parsiblog.com
منبع: http://mahsan.parsiblog.com
ارسال توسط کاربر محترم: m_salehy