روشنگر طریق بیداری(۲)

نیم نگاهی به حیات علمی و عملی عالم مجاهد شهید آیت اله دکتر محمد مفتح
 

مسجد جاوید
 

فعالیت دکتر مفتح پس از بسته شدن مسجد الجواد در سال 1352 در مسجد جاوید آغاز شد، ایشان علاوه بر امامت جماعت مسجد، برنامه های مختلف از جمله تشکیل کلاسهای عقاید، دعوت از خطبا و وعاظ بزرگ، تشکیل کتابخانه، کلاسهای اسلام شناسی، جامعه شناسی، تاریخ ادیان، اقتصاد، فلسفه، تفسیر قرآن و نهج البلاغه را در سطح وسیعی اجرا کردند که بسیار مورد استقبال طبقات مختلف قرار گرفت و این مسجد را به پایگاهی علمی و مبارزاتی علیه رژیم تبدیل کرد. فعالیت گسترده و استقبال فراوان مردم و تربیت نسل جوان در این مسجد باعث شد ساواک در روز سوم آذرماه 53، پس از سخنرانی حضرت آیت الله خامنه ای (مقام معظم رهبری) به مسجد هجوم آورد و ایشان و آیت الله مفتح را دستگیر و زندانی و مسجد را نیز تعطیل کند.

مسجد قبا
 

به تازگی در نزدیکی حسینیه ارشاد، مسجدی بنا شده بود که موقعیت بسیار مناسبی قرار داشت. شهید مفتح پس از آزادی از زندان، در سال 1354، اقامة نماز جماعت این مسجد را به عهده داشتند و در جلسه ای با حضور آیت الله طالقانی و استاد شهید مطهری این مسجد را قبا نام نهادند.
از آنجا که آیت الله مفتح همواره در تکاپو بودند و هر جا که حضور می یافتند، همه را تحت تأثیر قرار می دادند، با آزادی از زندان و با روحیة بسیار عالی به فعالیتهای خود ادامه می دادند و این بار نیز این مسجد را به سنگری برای مقابله با تهاجم بیگانگان و پایگاهی مبارزاتی علیه استبداد ستمشاهی تبدیل کردند. ایشان خود را وقف خدمت به اسلام کرده بودند و زندان رفتن، شکنجه دیدن و محرومیتها، در روحیه خلل ناپذیر ایشان هیچ تأثیری نداشت.
شهید مفتح با عزمی راسخ در مسجد قبا حضور یافتند و هستة مبارزاتی دیگری را تشکیل دادندو بدین ترتیب، دوباره پایگاهی برای پیشبرد اهداف نهضت اسلامی پا گرفت و فعالیتهای علمی، فرهنگی، مبارزاتی ادامه یافتند. در آنجا مبارزان اسلام گرد هم می آمدند تا هم از جهات روحی و معنوی و علمی، بر رشد و تعالی خود بیفزایند و هم برنامه های مبارزاتی خود را ساماندهی کنند و بدین سان مسجد قبا به یکی از بزرگ ترین مراکز انقلابی تهران تبدیل شد و نقش بارزی را در اوجگیری انقلاب اسلامی مردم ایران ایفا کرد.
برنامه ریزیهای مسجد قبا در زمینه های مختلف، تأسیس صندوق قرض الحسنه، تأسیس کتابخانه، سالن سخنرانی، کلاسهای تاریخ، تفسیر و معارف، آنجا را چون مسجد قبا درصدر اسلام، به محراب و میعادگاه تشنگان حق و حقیقت و مرکزی برای نشر اسلام اصیل به رهبری حضرت امام تبدیل کرد. دعوت از شخصیتهای برجسته سیاسی انقلابی از یک سو و ارتباط با محققان جهان اسلام از سوی دیگر، توانست موقعیت ویژه ای را برای مسجد به ارمغان آورد.
آیت الله مفتح در سفری که به مصر داشتند، ضمن بازدید از دانشگاه الازهرا، از دو شخصیت متخصص و استاد برجسته اقتصاد اسلامی آنجا دعوت کردند که به ایران بیایند در سالگرد تأسیس صندوق قرض الحسنة مسجد قبا سخنرانی کنند،اما پس از بازگشت ایشان از سفر، ساواک از اجرای آن برنامه جلوگیری کرد. در همین سالها یک کشیش معروف آمریکایی از گروه مسیحیان ضد جنگ ویتنام بود، برای بررسی وضع ایران و تماس با مخالفان رژیم به تهران آمد. این شخص با بسیاری از رجال سیاسی مذهبی داخل کشور تماس گرفت و با آنها مصاحبه کرد. از جمله، مصاحبه ای با آیت الله مفتح در کتابخانه مسجد قبا انجام داد که در آن اوضاع تیره و تار و تؤام با اختناقی که ساواک پدید آورده بود، به شکل بسیار شجاعانه ای تشریح شد. ایشان قاطعانه و بی هیچ هراسی، در این مصاحبه، موقعیت خفقان آور و تبهکاریهای رژیم شاه را تشریح و نظرات خود و روحانیت را مطرح و نفرت جامعه را از رژیم وابسته بیان کردند.
مقارن با رمضان 1356، رژیم پهلوی، در اثر جو بین المللی و از سوی دیگر بیداری و هوشیاری ملت، بالاخص حضور نسل جوان در صحنة سیاست، فضای باز سیاسی را مطرح کرد. این تغییر سیاست، چیزی جز یک فریب از سوی سیاستمداران آمریکایی و مستشاران سازمان «سیا» نبود، اما با رهبری پیامبرگونه حضرت امام خمینی (ره) روحانیت از موقعیت موجود، حداکثر استفاده را کرد و برای سرنگونی رژیم، رهنمودهای انقلابی را به نسل جوان ارائه داد.
شهید مفتح در مسجد خود جلساتی را تشکیل دادند و برای اولین بار در تاریخ معاصر، جمعیتی بیش از 30 هزار نفر، برای استماع سخنرانیهای گویندگان آمدندو شور و شوقی بی نظیر نشان دادند. انتشار و پخش اعلامیه های حضرت امام خمینی علیه رژیم، کتابهای ممنوعه، پیامها و اطلاعیه های شخصیتها، به حرکت اسلامی عمق و وسعت بیشتری بخشید. شهید مفتح با توجه به اقبال مردم، برنامه ها را افزایش می دادند و آنان را با مبانی حرکت و انقلاب اسلامی آشنا و به هوشیاری و بیداری ترغیب می کردند و می فرمودند :
«ما یک منطق داریم و آن منطق، منطق اسلامی و حرکت، حرکت اسلامی است. اینجا مرحله حساس حرکت است و خیلی ظریف است و خیلی هوشیاری می خواهد.»
در رمضان سال 1357، قیام پرشور و خونین مردم در شهرهای قم، تبریز و یزد... بر درجة آگاهی و هوشیاری و همچنین سلحشوری مردم افزود و در مقابل، رژیم بسیار وامانده تر شد. از اولین شب ماه رمضان 57، در خیابانهای اطراف مسجد قبا، جمعیتی کثیر برای استماع سخنرانی و استفاده از برنامه های انقلابی جمع شده بودند. مسجد قبا در آن شبها مرکز افشای توطئه های رژیم تا بن دندان مسلح و متجاوز شاه بود. تعویض کابینه ها و روی کار آمدن مهره ای ماسونی وابسته، یکی پس از دیگری، به میدان آمدن جعفر شریف امامی، رئیس و استاد اعظم لژ فراماسونری برای دفاع از روحانیت ! و مذهب ! و تبدیل تاریخ شاهنشاهی به هجری شمسی، نتوانست مردم هوشیار و انقلابی را فریب دهد. جنایتهای عظیم رژیم در حادثه دردناک سینما رکس آبادان و افشاگریهای شهید محراب آیت الله صدوقی، تلاش شهید آیت الله مفتح پس از وقوع آن فاجعة دلخراش، حضور خطیبان و وعاظ آگاه و انقلابی در مساجد، بالاخص مسجد قبا، موجب حضور مردم مشتاق و تشنه ای می شد که حتی قبل از افطار به مسجد قبا می آمدند تا برای نشستن جایی داشته باشند. آنها افطاری را در مسجد می خوردند و ساعتها منتظر شروع برنامه ها می نشستند و این در حالی بود که خیابانهای اطراف توسط پلیس و ارتش زورمدار شاه محاصره شده بودند، اما ایمان، عشق به اسلام و اطاعت از ولایت، قدرتی بود که دشمن، توان درک آن را نداشت. آیت الله مفتح در این یک ماه، مسجد را مقر فعالیت انقلابیون کردند و توانستند تا شب عید فطر، پذیرای جمعیتی چند ده هزار نفری باشند. در آن سال به طور عمده در دو سه جا نماز خوانده می شد، حال آن که قبلا هر کس در مسجد خودش می خواند. جهت گیری عمده و اصلی در نماز عید فطر وقتی متجلی شد که به امامت شهید بزرگوار آیت الله مفتح برگزار گردید.
برای شرکت در این مراسم پلاکاردهای زیادی نوشته شد، جمعیت وقتی برای نماز می آمدند. در دستشان پلاکاردهایی بود با این عنوان «ما خواهان تشکیل حکومت اسلامی هستیم» فراوان دیده می شد. در آن موقع عرض خیابان قیطریه باز نبود و جمعیت به صورت فشرده در این خیابان تجمع کرده بودند. شهید آیت الله مفتح پیشاپیش جمعیتی که از اول صبح به منزل ایشان رفته بودند، با پای پیاده به سمت محل برگزاری نماز راهپیمایی کردند. قبل از نماز، سفارشهای زیادی برای حفظ نظم به مردم شد و آنها صفهای بسیار منظمی را تشکیل دادند. نماز به امامت شهید مفتح و با دو خطبه ایشان پایان یافت و سپس شهید باهنر صحبت کردند. صحبتهای ایشان مفصل و البته خیلی تند و درباره تشکیل حکومت اسلامی و مبارزه با مفاسد اجتماعی و حکومتهای موجود بود.
در این نماز که با حضور جمعیتی بالغ بر پنجاه هزار نفر تشکیل شد، شخصیتهایی نظیر مرحوم آیت الله ربانی املشی ف شهید دکتر باهنر، شهید رجایی، حجت الاسلام و المسلمین کروبی شرکت د اشتند. پس از اتمام برنامه، اولین راهپیمایی در تهران آغاز شد. جمعیت با شعارهایی در حمایت از رهبری حضرت امام خمینی و سرنگونی رژیم شاه به راهپیمایی پرداختند و نماز ظهر و عصر را به امامت شهید مفتح در پیچ شمیران (تقاطع خیابان شریعتی و انقلاب ) برگزار کردند.

همگان با شیعیان لبنان
 

شهید مفتح دیدی وسیع داشتند. ایشان اسلام را با تمام ابعادش می شناختند و درصدد تحقق آن بودند و نه تنها به ایران که به جهان اسلام و مسلمانان عالم در مقابل دشمنان اسلامی می اندیشیدند.همزمان با اوجگیری فعالتیهای مسجد قبا، هنگامی که در جریان جنگهای داخلی لبنان، رژیم اشغالگر قدس با همکاری رژیمهای وابسته منطقه برای سرکوبی شیعیان به پا خاستة لبنان و فلسطینی های مسلمان مقیم لبنان، دست به اقدام زد، شهید مفتح به جمع آوری کمک برای جنگزدگان لبنان پرداختند و
با سفر به لبنان و بررسی وضعیت آن دیار به این نتیجه رسیدند که مهم ترین علت عقب ماندگی شیعیان لبنان، عقب ماندگی فرهنگی است. با توجه به آنکه مراجع تقلید دیگر شیعه، برای اموری نظیر درمان و بیمارستان برای شیعیان اقدام کرده بودند، شهید مفتح به انجام امور فرهنگی برای شیعیان لبنان پرداختند و برای این کار، دو برنامه کوتاه مدت و دراز مدت را طراحی کردند.
اولین برنامة کوتاه مدت ایشان شامل تأمین مخارج تحصیلی کودکان شهدای لبنان بودو موفق شدند مخارج پوشاک و غذای عده زیادی از بازماندگان شیعیان جنگزده را تأمین و کودکان آنها را راهی مدرسه کنند.
از سوی دیگر، در چهارچوب برنامه ای بلند مدت و با همکاری امام موسی صدر، رهبر و رئیس مجلس اعلای شیعیان لبنان که از همدرسان شهید مفتح در حوزه علمیه قم بودند، برای ایجاد مجتمع آموزشی شیعیان اعانات جمع آوری شده را به تهیه و خرید زمینی مناسب برای ایجاد آن مرکز اختصاص دادند. دکتر مفتح همواره درصدد بودند در اولین فرصت، با استفاده از امکانات دولت جمهوری اسلامی، این مهم را به پایان برسانند که با شهادت ایشان، موضوع بلااقدام باقی ماند و امید است که دیگران این راه را ادامه دهند و به تربیت علما دین و دانشمندان علوم جدید در زمینه های دانشگاهی بپردازند و لبنان از نیروهای متخصص و متعهد فراوان بهره مند گردد.

سازماندهی و شکل دهی مبارزات مردم
 

آیت الله مفتح در سازماندهی و شکل دهی مبارزات مردم، نقش تعیین کننده ای داشتند. ایشان پس از نماز عید فطر سال 57 همراه با بیش از پنجاه هزار نفر از مردم مسلمان و مؤمن تهران در زیر برق سلاحها و حضور تانکها تا بن دندان مسلح رژیم، راهپیمایی بزرگی را از قیطریه آغاز کردند. در آن روز راهپیمایی با توجه به اعلام شهید مفتح مبنی بر تعطیلی عمومی در روز پنجشنبه 16 شهریور در اعتراض به اقدام رژیم پهلوی در به شهادت رساندن مردم مسلمان در ماه مبارک رمضان در شهرهای مختلف کشور، مردم قرار تجمع در قیطریه را در ساعت 8 صبح گذاشتند. در روز 16 شهریور 1357، زمینهای قیطریه توسط پلیس طاغوتی اشغال شد و مردم در کنار خیابان دکتر شریعتی منتظر ایستاده بودند. با ورود شهید آیت الله مفتح و حرکت به سمت جنوب خیابان، مردم یکباره به ایشان ملحق شدند و راهپیمایی میلیونی دیگری آغاز شد. جمعیت با فریاد «نصر من الله و فتح قریب » به راه افتادندو پس از دقایقی، ارتش با استفاده از گاز اشک آور حمله وسیعی را آغاز کرد تا جمعیت را متفرق کند. ولی با حضور شهید مفتح موفق به این کار نشد و لذا در سه راهی دولت (شهید کلاهدوز) به آیت الله مفتح حمله و ایشان را به شدت مضروب کرد. شدت جراحات بدان حد بود که ایشان در منزلی در همان حوالی بستری شدند، اما در همان حال فرمودند «هدف مهم است نه شخص، هر چند که من زخمی شده ام و دیگر امکان حرکت ندارم، ولی شما در تعقیب هدفتان به راهپیمایی ادامه دهید.» راهپیمایی با هدایت شهید بهشتی تا میدان آزادی ادامه پیدا کرد و با قرائت یک قطعنامه و با تأکید بر رهبری امام خمینی و نهضت و انقلاب اسلامی پایان یافت.
فردای آن روز یعنی روز 17شهریور، روز تقابل خون و شمشیر بود. شهید مفتح از بیمارستان پارس مرخص شدند و به منزل که در محاصره مأموران ساواک بود، رفتند ساواک ایشان را دستگیر کرد و در اولین ساعات حکومت نظامی، آیت الله مفتح راهی زندان کمیته شدند و بیش از دو ماه در زندان بودند. با اوج گیری انقلاب اسلامی و افشاگریهای مردم، ایشان به همراه دیگر زندانیان سیاسی از زندان آزاد شدند. فعالیتهای گسترده ایشان با تشکیل ستاد استقبال از امام ادامه پیدا کرد و نهایتا پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن57 محقق شد. پس از آن با تشکیل کمیته های انقلاب اسلامی، آن شهید بزرگوار، نقش فعال خود را در تداوم انقلاب اسلامی به عنوان بازوی قدرتمند امام خمینی ایفا کرد.
رسیدگی به شکایات و نیازهای مردم از جمله کارهای ایشان بود. در روزهای اول پیروزی ایشان با به کارگیری نیروهای توانمند انقلاب و اندیشمند در کمیته انقلاب اسلامی، روزانه بین 300 تا 700 پروندة شکایت را بدون ارجاع به دادگستری حل و فصل می کردند. ایشان با وجود مسئولیتهای سنگین و متعدد، از اقامة نماز در مسجد قبا غفلت نورزیدند و سنگر مسجد را همچنان حفظ کردند. ایشان همواره می فرمودند: « خاستگاه انقلاب اسلامی همچون خود اسلام، مسجد است.باید آن را حفظ و جوانان عزیز را به این سنگر جذب کرد.» آن شهید عالیمقام، توجه و رونق و حضور پرشور مردم در مسجد آن را به عنوان یک اصل تلقی می کردند و همواره به حضور فعال در آنجا اهتمام می ورزیدند.

کمیته استقبال از امام خمینی (ره)
 

با اوجگیری نهضت، شکست رژیم پهلوی، فرار شاه آمدن حضرت امام از پاریس، برنامه ریزی منظمی توسط روحانیت مبارز انجام شدو کمیته ای برای تدارک استقبال از حضرت امام خمینی شکل گرفت. مسئولین این کمیته: شهید آیت الله مرتضی مطهری، استاد شهید آیت الله دکتر محمد مفتح و شهید حجت الاسلام و المسلمین فضل الله محلاتی بودند که با همیاری و همکاری شخصیتهای مبارز، کمیته تدارک استقبال از امام خمینی را تشکیل دادند و با فعالیتهای خستگی ناپذیر و شبانه روزی، نیروها را بسیج کردند و کار با دقت و نظمی بی نظیری انجام شد.
برنامه ریزی و مدیریت این کمیته، برگزاری بسیار مناسب استقبال از حضرت امام در آن شرایط سخت و در مقابل توطئه های رژیم طاغوتی، توانمندیهای این شخصیت برجسته و شهیدان بزرگوار انقلاب را نشان داد.
شهید دکتر مفتح پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با همکاری آیت الله محمد رضا مهدوی کنی، آیت الله مرتضی مطهری و آیت الله دکتر سید محمد بهشتی، طرح کمیته های انقلاب اسلامی را ارائه دادند وخود علاوه بر همکاری با آیت الله مهدوی کنی در مسئولیت کلی کمیته ها، شخصاً مسئولیت کمیته منطقه 4 را عهده دار شدند. در این کمیته علاوه بر کارهای نظامی انتظامی، کار آموزشی تبلیغی را دنبال کردند. به خصوص کاخ جوانان سابق را که در رژیم طاغوتی، مرکزی برای به انحراف کشاندن جوانان بود، به عنوان مرکز فعالیتهای فرهنگی در کنار کمیته انقلاب اسلامی تشکیل دادند. برگزاری کلاسهای عقیدتی، سیاسی، تدریس نهج البلاغه و کمکهای اولیه جزو برنامه های این مرکز فرهنگی بود.
رسیدگی به شکایات مردم، تشکیل پرونده برای طاغوتیان و متجاوزین به حقوق مردم و سعی در حل مشکلات مردم، از جمله دیگر فعالیتهای کمیته انقلاب اسلامی منطقه 4 بود که در آن شرایط به عنوان ملجأ و مرکزی برای مراجعه مردم و حل مشکلات آنها به شمار می رفت.

منبع: ماهنامه شاهد یاران، شماره 14