یک تئوری در دنیای رسانه می گوید برای موفقیت رسانه در استفاده از چهره ها و جذب مخاطب (2)راه وجود دارد؛ یکی اینکه چهره ها را خودت بسازی و بعد به واسطه آن چهره ها محبوبیت و مشروعیت کسب کنی و راه دوم هم این است که از چهره های شناخته شده برای محبوبیت رسانه استفاده کنی. سخنوران و صاحب منبرهایی که در این گزارش، شرح حالشان را می خوانید، از دسته دوم هستند؛ واعظان خوش صحبتی که با زبان شیرین و بیان گرمشان، کلی برای خودشان طرفدار پیدا کرده اند و البته رسانه هم از این محبوبیت استفاده کرده و در مناسبت های مختلف از آنان در برنامه های مذهبی استفاده می کند.
مرحوم آیت الله شیخ احمد مجتهدی تهرانی(ره)
بازمانده ای که نماند
«آیت الله شیخ احمد مجتهدی» را باید آخرین حلقه وصلی دانست میان نسل امروز حوزه با علمای نسل قدیم. رئیس مشهور حوزه علمیه ملامحمد جعفر، بیش از (50)سال را در تهران به آموزش طلاب جوان سپری کرد. سادگی در کلام و شیرینی بیان، حتی سخت ترین مباحث اخلاقی را هم شنیدنی و دوست داشتنی می کرد. استفاده از کلماتی ساده و به عبارتی تهرانی، پرهیز از به کار بردن اصطلاحات سخت در منبرها، شیوه خاص صحبت با مخاطب و بهره بردن از صدایی آرام و متین را باد از ویژگی های آقای مجتهدی دانست. آیت الله در صحبت هایش راجع به همه موضوعات حرف داشت. ارتباط صمیمی اش با نسل جدید و تجربه های شخصی اش از رفتار و نظرات علمای قدیم، دایره سخنرانی هایش را به شدت گسترش می داد. در جلساتش بسیار دیده می شد که به دلیل همین گستردگی دانش و البته نظرات خاصش، بحث از یک نقطه آغاز شود و سرانجام درباره موضوعی به پایان برسد که در ذهن هیچ کس متصور نمی شد! پریدن از شاخه ای به شاخه دیگر از ویژگی های بارز این استاد شیرین سخن بود. دی امسال که برسد، (2)سال از جای خالی اش در درس اخلاقی می گذرد.
استاد حسین انصاریان
شیخ شیرین بیان
وقتی نام «شیخ حسین انصاریان» به میان می آید، نخستین نکته ای که به ذهن هر کسی می رسد، صدای منحصر به فرد و لهجه خاصی است که این سخنور مشهور را از دیگران متمایز می کند. شیخ حسین (65)ساله در سخنرانی هایش به سبک و آداب و رسوم منبری های قدیم تهران پایبند است و بسیاری او را جانشین و پیرو آیت الله فلسفی در بحث و پرداخت مسایل می دانند. او مخاطب شناسی خاصی دارد و تلاش می کند که با شناخت از محل سخنرانی، نوع گفته هایش را با شنوندگانش هماهنگ کند (البته اگر پخش رسانه ای آنها اجازه دهد!). به همین دلیل ساده است که منبرهایش معمولا تکراری نیست و اقبال عمومی به او نشان می دهد که در کار خود موفق بوده. انصاریان در گفته هایش تنها به احادیث و روایات نمی پردازد بلکه از ادبیات داستانی هم به خوبی بهره می برد و حکایت های شیرین و پندآموزی را که کمتر شنیده شده اند به خدمت می گیرد تا مفهوم مورد نظرش را منتقل کند. این واعظ خوانساری زمانی چهره شد که کمتر منبری خوبی در تهران به سخنرانی می پرداخت و اکنون نزدیک به (30)سال است که توانسته جایگاهش را با قوت میان مردم حفظ کند. استاد انصاریان پس از سال ها تهران را به مقصد قم ترک کرده و دارالعرفان را برای تحقیق و پژوهش در علوم اسلامی به راه انداخته است. سایت erfan.ir و ansarian.ir پایگاه های به روز خوبی هستند که علاقه مندان به وعظ های انصاریان را در دنیای مجازی هم تنها نمی گذارند.
حجت الاسلام کاظم صدیقی
اشک های بی امان، لبخندهای همزمان
روحانی کم حاشیه و آرام مهدیه تهران را همگان با گریه های جانسوزش هنگام سخنرانی ها به یاد می آورند؛ حجت الاسلام کاظم صدیقی معمولا در سخنرانی ها مسیر یکسانی را طی می کند و با نظم خاصی از نقطه A به نقطه B می رسد. همانند بیشتر هم نسلانش به مدیریت منبر سنتی وفادار مانده است ولی هنگام صحبت چندان از شاخه ای به شاخه دیگر نمی پرد و آن نظم اساسی را رعایت می کند. اما نقطه اوج سخنرانی های صدیقی وقتی فرامی رسد که ذکر ائمه (ع)- مخصوصا امام زمان (عج)- به میان می آید. هرچند کمتر روضه تازه ای می خواند و منبرهایش از روایت های ناگفته و ناشنیده پر نیست، اما اشک های بی امانش که با لبخندی همزمان جاری می شود، دل هر بیننده ای را در جا آب می کند؛ همین لحظه هاست که اوج و فرود سخنرانی هایش را ایجاد می کند و اقبال عمومی را در پی دارد. راستی حجت الاسلام صدیقی نمازهای شنیدنی ای دارد که در حال و هوای خاصی خوانده می شوند؛ صدیقی درهمه این سال ها به حضور هفتگی در مهدیه تهران تاکید دارد و این منبر مهم و اساسی تهران را از یاد نبرده است. در دنیای مجازی و میان صفحه های وب، اگرچه عنوان sedighi.ir به نام او ثبت شده، اما فعلا کمترین اطلاعاتی در سایتش قرار ندارد، جز فایل های صوتی تدریسش در مدرسه علمیه امام خمینی (ره) مدرسه ای که از سال (81-82)زیر نظر او اداره می شود.
آیت الله حسین فاطمی نیا
روایت های ناب
برای معرفی اش همیشه می گویند «محقق دانشمند»؛ پربیراه هم نیست. «آیت الله سیدحسین فاطمی نیا» بخش عمده ای از زندگی اش را صرف تهیه کتاب و نسخه های نایاب خطی کرده و مشهور است که کتابخانه پرباری از نسخ خطی کمیاب و کتاب های دینی دارد. سخنرانی های او بیشتر شبیه یک تحقیق پرجاذبه علمی-اسلامی است؛ برای همه حرف هایی که می زند منبع ارائه می کند یا نقل قول هایی را که شنیده، به دقت بازگو می کند؛ آن هم از کتاب هایی که حفظ کردن نام هایشان به اندازه حفظ یک مثنوی است. پامنبری هایش یا تماشاگران برنامه های معدودی که در آنها حضور پیدا می کند، بارها این عبارت ها را شنیده اند که «خودم از فلانی شنیدم که می گفت...» یا «در فلان نسخه خطی که در کتابخانه ام هست، خوانده ام که...» همه این عوامل با تاکید بر ارائه دقیق و بی اغراق روایت های ناب، باعث شده که منبر او جزو جذاب ترین منبرهای روحانیون سخنور قلمداد شود و شنوندگان سختگیر را هم راضی کند.
فاطمی نیا همانند همه محققان دینی هم نسل خود، دقت در ارائه کلام را بسیار مهم می داند و از بی دقتی های برخی منابر دلخور است؛ توانایی او در جذب مخاطب نشان می دهد می توان منبری داشت علمی ولی جذاب.
حجت الاسلام مهدی دانشمند
بلوتوث ها و سخنرانی ها
شهرت دوباره «حجت الاسلام مهدی دانشمند» از طریق بلوتوث ها و پخش بخش هایی از منبرهایش گسترده شد. دانشمند لفاظی خاصی در سخنرانی هایش دارد، به شدت صریح اللهجه بوده و بانوع بیان متفاوتش از اتفاقات روزمره، طرفداران بسیاری برای خود دست و پا کرده است . در سخنرانی های دانشمند خنده های بلند حاضران همیشه به گوش می رسد؛ خنده هایی که در حال جدیت کامل دانشمند سرداده می شوند و جلسات او را به جلسه هایی شاد تبدیل کرده اند. حرف های او معمولا بر اساس یک دغدغه اجتماعی و بر پایه یک اندیشه دینی شکل می گیرد و هنگام بیان، سرو شکلی متفاوت به خود می گیرد. بدحجابی، رابطه دختر و پسرو ... از معروف ترین بخش های سخنرانی های اوست؛ و اگرچه نظرات متفاوت و مثبتی دارد اما بعضی وقت ها حد میانه جذب مخاطب و بیان صریح حرف ها را گم می کند. نباید فراموش کرد که بعضی گفته های او را نمی توان در جمع خانواده شنید و باید همچون تعدادی از فیلم های سینمایی عدد (13+) را کنار آن درج کرد! حالا، این مزیت یک سخنور تواناست که صراحت خود را در مرحله اول معرفی خود قرار می دهد یا نقطه ضعف؟
با تمام شهرتی که دانشمند به دلیل بلوتوث ها و فیلم هایش در شبکه اینترنت دارد، هیچ سایت یا وبلاگ رسمی و مشخصی که زندگینامه دقیق او را بیان کند، پیدا نشده است. آیا دانشمند باز هم خبرساز می شود؟
حجت الاسلام علیرضا پناهیان
سبک جدید در منبر
او را باید پایه گذار سبکی جدید در سخنوری دانست. «حجت الاسلام علیرضا پناهیان» توانست با سبک جدید وعظ، بسیاری را پای منبر خود بنشاند و طرحی نو برای ارتباط با جوانان ایجاد کند که تاکنون مورد تقلید بسیاری قرار گرفته. داشتن چهره ای جذاب و گیرا، گفتاری خودمانی، قدرت برقراری ارتباط صمیمی با مخاطب و حتی رفیق فرض کردن او از سوی مخاطب و استفاده او از ادبیات به روز، باعث شد تا پناهیان آهسته و پیوسته مشهور شود. این واعظ از یک امکان دیگر هم به خوبی بهره می برد؛ صدای مناسب و دلنشین و استفاده درست از این صدا بر منبر که با تغییر آن، خواب را چشم هر مخاطبی می پراند. صمیمیت مبهمی که در جنس صدایش وجود دارد باعث شده تا در نصیحت گونه ترین سخنرانی ها هم مخاطب جوان را درگیر کند و این امتیاز کمی برای یک سخنور نیست. پناهیان با افزودن دانش ارتباط با جوانان (به دلیل ارتباط نزدیک با دانشجویان در دانشگاه هنر و دانشگاه تهران)، پرداختن به موضوعات جدید (معمولا تلطیف سوژه ها) و حفظ تعادل در بیشتر سخنرانی هایش (که به دام تکرار یا نوآوری بی هدف نیفتند)، توانسته سبکی میانه مدرن و سنتی ایجاد کند که با توجه مردم روبه رو شود. مهدیه تهران در زمان او بار دیگر رونق گرفت و مراسم اعتکاف دانشگاه تهران، پرطرفدار شد. آیا او در سال های بعد هم کلیشه شکنی را ادامه می دهد یا... .
حجت الاسلام ناصر نقویان
شاعرانه ها
او را باید جزو روحانی هایی دانست که به دلیل خوش صحبتی اش راه تلویزیون از همان ابتدا برایش باز بود. نام ناصر نقویان برابر است با تسلط بی حد و حصر به شعر؛ نو و سنتی اش تفاوت خاصی ندارد. او ادبیات را به خوبی در منبرهایش به دست می گیرد و به جا از آن استفاده می کند. لذت شنیدن حرف هایش در تلویزیون به این علت است که در صحبت های او شعرها و بیت های متعددی می شنویم که در کلام کمتر سخنوری شنیده می شود. نقویان که در دانشگاه هم به شدت فعال است، جزو دسته ای طبقه بندی می شود که ادبیات معمول روحانیت را ندارند و یا به عبارت های نو و جدید در دل جوانان و خانواده ها جا باز کرده اند.
نقویان همراه عده ای دیگر از روحانیون- همچون پناهیان، مرادی و ... به علوم روز و دیگر موضوعات مربوط به جامعه آگاهی نسبی دارند و این باعث می شود که گستره حرف هایشان- چه بر منبر و چه در برنامه تلویزیونی- افزایش یابد نقویان اگرچه راه از تلویزیون به دل های مردم پیموده ولی این روزها منبرهای پر رونقی به خصوص در دانشگاه دارد.
منبع: همشهری جوان شماره 211