سرطان پستان شایع ترین سرطان در زنان بوده و 32% موارد سرطان زنان را شامل می شود و پس از سرطان ریه شایع ترین علت مرگ ناشی از سرطان در زنان محسوب می شود.
سرطان پستان و پیشگیری از سرطان پستان
میزان مرگ و میر ناشی از سرطان پستان بین سال های 1995-1989 در تمامی گروه های نژادی حدود 1.6% در سال کاهش داشته است و بین سال های 1998-1995 این کاهش به 3.4% رسیده است.
به نظر می رسد که علت این کاهش تشخیص زود هنگام و درمان بهتر بیماری می باشد.
افزایش آگاهی زنان و پزشکان نسبت به سرطان پستان باعث تشخیص تومورهای کوچکتر و نتایج درمانی بهتر می شود.
عوامل خطر سرطان پستان
مهمترین عامل خطر سن می باشد بطوریکه کمتر از 1% سرطان های پستان در زنان زیر 25 سال رخ می دهند و پس از 30 سالگی میزان بروز سرطان پستان با شیب تندی افزایش می یابد(البته در 50-45 سالگی ثابت باقی می ماند) .
وقوع سالیانه سرطان پستان در زنان امریکایی بالای 65 سال 10 برابر زنان 35-30 سال گزارش شده است.
زنان آسیایی که در آسیا متولد شده اند با خطر بسیار پایین جهت ابتلا به سرطان پستان مواجه هستند اما دختران آنها که در امریکای شمالی متولد شده اند در زمینه ی ابتلا به سرطان پستان با خطری مشابه زنان سفید پوست امریکایی مواجه هستند.
قاعدگی زود رس و یائسگی دیررس خطر سرطان پستان را تا 50-30% افزایش می دهند.
خطر بروز سرطان پستان در زنانی که بطور طبیعی قبل از سن 45 سالگی یائسه می شوند نصف زنانی است که بعد از سن 55 سالگی یائسه می شوند.
یائسگی مصنوعی ناشی از برداشتن تخمدان بیش از یائسگی طبیعی زود هنگام، خطر ابتلا به سرطان پستان را کاهش می دهد.
ارتباطی بین بی نظمی های قاعدگی و طول مدت خونریزی های قاعدگی با ابتلا به سرطان پستان وجود ندارد.
در زنانی که بچه دار نشده اند و در زنانی که اولین نوزاد خود را بعد از 30 سالگی به دنیا آورده اند خطر بروز سرطان پستان دو برابر می شود.
در زنانی که بیش از 10 سال از درمان های جایگزینی هورمون در دوران یائسگی(هورمون های استروژنی) استفاده کرده اند، افزایش اندک سرطان پستان به اثبات رسیده است.
با استفاده از از درمان های جایگزینی هورمون به مدت کمتر از 5 سال خطر سرطان پستان افزایش قابل ملاحظه ای نمی یابد.
تقریبا 10-5% موارد سرطان پستان پایه و اساس ارثی دارند.
اگر بروز سرطان پستان در بستگان درجه یک بعد از 50 سالگی اتفاق بیافتد خطر ابتلا افزایش چندانی پیدا نمی کند.
انتقال موروثی ژن های مستعد کننده (BRCA1, BRCA2) فرد را مستعد ابتلا به سرطان پستان می کند.
در افراد حامل این ژن های جهش یافته، خطر ابتلا به سرطان پستان 4% در سال و میزان خطر در طول عمر 85-35% است.
قرار گرفتن در معرض اشعهX
الکل: مصرف الکل یک یا دو مرتبه در روز به دلیل تغییر در متابولیسم استروژن خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهد.(اسید فولیک می تواند خطر ابتلا به سرطان پستان را در افراد الکلی کاهش دهد.)
علی رغم باور های موجود،رابطه آشکاری میان خطر سرطان پستان و مصرف چربی و کافئین وجود ندارد.
همچنین مطالعات از تاثیر مصرف میوه و سبزی در کاهش خطر سرطان پستان حمایت نمی کنند.
تدخین دسته دوم (در معرض دود سیگار بودن) نیز با خطر ابتلا به سرطان پستان رابطه ندارد.
در یکی از مطالعات جدید خطر اندک ابتلا به سرطان پستان در افراد سیگاری گزارش شده است.
کار کردن در طول شب خطر نسبی سرطان پستان را تا 60% بالا می برد بنظر می آید خطر موجود با مدت زمان کار کردن در شب در ارتباط است.
خطر کار کردن در شیفت شب برابر است با مصرف الکل و زایمان بعد از 30 سالگی است.
پیروی از رژیم های غذایی متعادل که منجر به شاخص توده بدنی متعادل می شود، بهترین برآیند را به دنبال دارد.
هیچ عملکرد خاصی عدم ابتلای زن به سرطان پستان را تضمین نمی کند اما روش هایی در دست تحقیق هستند که می توانند خطرات موجود را تغییر داده و اصلاح نمایند.
این روش ها عبارتند از:
الف: پیشگیری به طریقه شیمیایی:
-*- استفاده از داروها با هدف جلوگیری از بروز برخی از بدخیمی ها
-*- دو داروی تاموکسی فن (Nolvadex) و رالوکسی فن( Evista) در کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان مؤثر بوده اند.
-*- تاموکسی فن عموما در بیمارانی مورد استفاده قرار می گیرد که تومورهای پستانی در آنها دارای گیرنده های استروژن باشد.
-*- این دارو خطر سرطان اندومتر را افزایش می دهد.
-*- در حال حاضر تاموکسی فن در مقایسه با رالوکسی فن بطور گسترده تری مورد استفاده قرار می گیرد.
-*- هزینه استفاده از این دارو برای یک ماه در یالات متحده تقریبا صد دلاراست.
ب: تغییر شیوه زندگی:
-*- کاهش مصرف الکل
-*- کاستن 20% از کالری موجود در رژیم غذایی که با مصرف چربی تأمین می شود.
-*- ورزش
-*- استروژن در چربی های بدن ذخیره شده و ورزش میزان چربی و در نتیجه میزان آزاد شدن استروژن را کاهش می دهد.
ج: غربالگری و شناسایی زود هنگام سرطان پستان از جمله عملکردهای حافظ سلامتی به شمار می آیند.
معاینه فیزیکی+ماموگرافی= کاهش میزان مرگ و میر بخصوص در زنان بالای 50 سال
معاینات فیزیکی منظم و دقیق(BSE) عامل کلیدی درشناسایی ضایعات سرطان بدون نشانه محسوب می گردد. که البته این روش توده ها ی بز گتر از cm2.5 را شناسایی می کند.
آغاز غربالگری با روش ماموگرافی از 40 سالگی به بعد و سالی یک بار می باشد.
به محض اینکه ماموگرافی وجود ناحیه سرطانی را تشخیص داد از سونوگرافی به عنوان مکمل ماموگرافی استفاده می شود که توده های جامد را از توده های کیستیک متمایز می سازد.
ماموگرافی
-*- این تکنیک قادر به تشخیص ضایعات غیر قابل لمس(کوچکتر ازcm 1) می باشد.
-*- حدود 20 دقیقه طول می کشد.
-*- در این تکنیک از هر پستان دو منظره تهیه می شود.
-*- در 10-5% موارد نتایج منفی کاذب وجود دارد (تراکم بافتی خیلی زیاد یا خیلی کم پستان)
مزایای ماموگرافی عبارتند از:
-*- کاهش میزان مرگ ناشی از سرطان پستان تا 30%.
-*- تشخیص سرطان قبل از قابل لمس شدن لذا:
-*- اثرات سمی کمتر درمان ها
-*- مؤثر تر واقع شدن درمان ها
-*- حفظ زیبایی
-*- احتمال درگیری کمتر گره های لنفاوی زیر بغلی
تهیه کننده: فاطمه حاجی آبادی- عضو هیئت علمی دانشکده پرستاری و مامایی مشهد.
منبع : دانشگاه علوم پزشکی مشهد
