دانستنی های دندان در کودکان
پدیده دندان درآوردن عبارت است از ظهور متوالی دندانهای شیری و دایمی. دندانهای جدید بطور مداوم از 6 ماهگی تا 3 سالگی در می‌آیند. کودک بین 12-6 سالگی دندانهای شیری خود را از دست می‌دهد و دندانهای دایمی جای آنها را می‌گیرد. بطور متوسط اولین مجموعه دندانها در مدت کوتاهی بعد از دومین سالروز تولد، کامل می‌گردد.
مشکلات رویش اولین آسیاهای دائمی
نخستین دندانهای آسیاب دائمی از مهمترین و کلیدی ترین دندانهای دائمی هستند. این دندانها حدود 6 سالگی در پشت سایر دندانهای شیری می‌رویند و جایگزین هیچ یک از دندانهای شیری نمی‌شوند. این دندانها به دلیل عدم آگاهی بسیاری از والدین از زمان رویش این دندانها و تصور غلط ایشان از شیری بودن این دندانها،
در بسیاری از موارد در سنین بسیار پائین دچار پوسیدگی می‌شوند. نتایج تحقیقات مقطعی نشان می‌دهد که 9/83 درصد از والدین فاقد آگاهی یا دارای آگاهی بسیار کمی در مورد دائمی بودن نخستین دندانهای آسیاب دائمی می‌باشند و تنها 5/4 درصد از آنان از سن رویش و دائمی بودن این دندانها آگاهند.
مطالعات مقطعی انجام شده میزان پوسیدگی این دندانها را در کودکان 12-6 ساله حدود 7/31 درصد بیان کرده است. با توجه به شیوع بالای پوسیدگی در این دندانها دادن آگاهی به والدین در مورد دائمی بودن این دندانها توسط رسانه‌ها از اهمیت برخوردار است. جهت پیشگیری از پوسیدگی این دندانها علاوه بر رعایت بهداشت مسواک زدن، نخ دندان ، تصویر صحیح) استفاده از ماده‌ای به نام فیشور سیلانت توصیه می‌شود.
این ماده‌ها با مسدود کردن شیارهای سطح جونده دندانهای تازه رویش یافته، مانع از تجمع مواد غذایی در این شیارها و پوسیدگی آنها می‌گردد.علایم و عوامل تولید بیش از حد بزاق، دندان قروچه و جویدن هر چیزی که بچه بتواند بگیرد.درد (این علامت را نمی‌توان ثابت کرد ولی احتمالاً ایجاد می‌گردد).لثه‌ها ممکن است قرمز و متورم شوند.
تحریک‌پذیری، کج خلقی؛ لجبازی، اشکال در به خواب رفتن، گریه بیش از حدمعمول‌توجه شود که دندان در آوردن هرگز نباید علت تب، استفراغ، اسهال، بی‌اشتهایی طولانی، درد گوش، تشنج، سرفه یا بثور محل پوشک در نظر گرفته شود. اینها علایم یک بیماری هستند.تکامل فیزیولوژیک طبیعی دلیل اصلی دندان در آوردن است که با هیچ یک از عوامل خطرزای شناخته شده ارتباط ندارند.
پیشگیری
مشکلات مربوط به دندان در آوردن را نمی‌توان پیشگیری کرد ولی می‌توان علایم آن را تسکین داد. زمان دندان در آوردن بسیار متغیر است. البته توالی دندان در آوردن طبیعی در کودکان به شرح زیر است اولین دندانها (دندانهای پیش تحتانی) در حدود 6 ماهگی، در دخترها زودتر از پسرها اولین دندان دایمی در حدود 6 سالگی دندانهای آسیای کوچک بین 12-10 سالگی دندانهای آسیای بزرگ در حدود 12 سالگی
درمان
ناراحتی حاصل از دندان درآوردن را می‌توان بطور نسبی تسکین داد. برای این کار می‌توانید:لثه کودک را با انگشتان خود مالش دهید؛ این امر بسیار آرامبخش است.یک پارچه شستشوی زبر را منجمد کنید و اجازه دهید که کودک آن را بجود.به کودک یک بیسکویت مخصوص دوران دندان درآوردن و یا حلقه پلاستیکی مخصوص دندان درآوردن بدهید (می‌توانید آن را سرد کنید).
با یک سواب کتان و آب، دندانهای تازه و لثه را تمیز کنید یا این که با پیچیدن یک پارچه شستشوی نرم دور انگشت خود، دندانهای کودک و لثه او را تمیز کنید. قبل از مسواک‌زدن منظم، صبر کنید تا کودک 3-2 ساله شود. در این سن، کودکان می‌خواهند با مسواک‌زدن از والدین خود تقلید کنند.در 3-2 سالگی مراجعه منظم به دندانپزشک را آغاز کنید.در 5 سالگی به کودک توضیح دهید که افتادن دندان کودک طبیعی است. این امر مانع می‌شود که کودک در هنگام شروع افتادن دندانهایش نگران گردد.
معمولاً برای ناراحتی حاصل از دندان درآوردن، دارو لازم نیست. ممکن است استامینوفن یا یک کرم یا پماد مالیدنی برروی لثه برای تسکین ناراحتی، توصیه شود.البته اگر درجه حرارت کودک بیش از حدطبیعی شود و یا علایم عفونت مثل درد، چرک، تورم بیش از حد یا قرمزی زیاد لثه در حین دندان درآوردن ایجاد گردد به پزشک مراجعه
نکاتی درباره دندانهای کودکان از شش ماه به بالا
1-نیش زدن مرواریدهای نوزادی:
شاید اندکی پس از تولد، نیش زدن دندان ها، اولین مشکل جدی والدین باشد، چرا که نوزاد با تحولات رفتاری- جسمی چون تب، اسهال، آبریزش بینی و چشم، کج خلقی و... این خبر را به والدینش مژده می دهد! تشابه علایم سرماخوردگی با علایم روییدن دندان ها یکی دیگر از مشکلاتی است
که والدین با آن روبه رو هستند و در بسیاری موارد نیز زمانی که والدین سرگرم درمان به اصطلاح سرماخوردگی نوزادشان هستند، به ناگاه مروارید کوچکی را در دهان فرزندشان می یابند. آن چه در پی می خوانید، نگاهی است به علایم روییدن دندان در نوزادان و نحوه مراقبت از دندان های شیری.
نیش زدن و مشکلات آن
بعضی از نوزادان با دندان متولد می شوند و در بعضی نیز اولین دندان شیری حدود 6 ماهگی نیش زده و در گروهی دیگر، تا حدود یک سالگی دندانی دیده نمی شود، که این تفاوت به مسایل مختلفی چون مسایل ژنتیکی، تغذیه مادر و... مرتبط است.گرچه همان طور که گفتیم، سن نیش زدن دندان متفاوت است، اما در اغلب نوزادان حداکثر تا سن دو تا دو و نیم سالگی، دندان های شیری کامل شده و با ورود به سن 6 سالگی، اولین دندان دائمی، ظاهر می شود.
نیش زدن دندان با علایمی چون تب خفیف یا شدید، بدخلقی، بی اشتهایی ، گریه کردن ، بی خوابی و بیدار شدن های مکرر همراه با گریه، آبریزش بینی و آب دهان، اسهال و حالت هایی شبیه به سرما خوردگی و... همراه است. این علایم گاه چنان شبیه به سرما خوردگی است که والدین برای جلوگیری از شدت یافتن علایم، درمان دارویی را آغاز می کنند. اما با توجه به تشابه علایم نیش زدن دندان و سرماخوردگی،
لازم است تا پیش از هر اقدامی با پزشک مشورت کرد، چرا که مصرف بعضی از داروها، به رشد دندان ها آسیب جدی وارد می کند.علاوه بر علایمی که برشمردیم، قرمز شدن و تورم لثه ها عاملی جهت کلافگی نوزاد و شدت گرفتن ناآرامی ها و گریه کودک است.یکی از علایمی که کودک به صورت ناخودآگاه از خود بروز می دهد، جویدن انگشتان است که این خود راهی برای آگاهی والدین از نیش زدن دندان های کودک است.
چگونه نوزاد را یاری دهیم؟
* توجه کردن به نوزاد:
از آن جایی که نیش زدن دندان با علایمی ویژه و شبیه به سرماخوردگی همراه بوده و نوعی بیماری محسوب می شود، لازم است تا والدین توجه ویژه ای به تغذیه و استراحت نوزاد داشته باشند.
* استفاده از ژل های دندانی:
با مشورت پزشک می توانید از ژل های دندانی غیرشیرین(Suger-free) استفاده کنید. این ژل ها باعث بی حسی موضعی لثه ها و از بین رفتن حالت تورم، خارش و سوزش شده و تأثیر به سزایی در تخفیف درد دارد. توجه کنید این ژل ها نباید برای نوزادان پایین تر از 4 ماه استفاده شوند.
* مصرف دارو:
اگرچه مصرف دارو چندان توصیه نمی شود، اشاره کردیم که بعضی از داروها به دندان آسیب وارد می کنند، اما برای مصرف دارو حتماً باید با پزشک مشورت کرد. این نکته به ویژه درباره نوزادانی که زودتر از موعد مقرر دندان در می آورند، مهم است.
* استفاده از حلقه های دندانی:
حلقه های دندانی(Teething ring) الاستیک های دندانی، در اشکال مختلف ویژه نوزادان طراحی شده است تا با جویدن و دندان زدن نوزاد به این حلقه ها، خارش و سوزش لثه ها تخفیف پیدا کند. برای انتخاب این حلقه ها، اطمینان از کیفیت آنها بسیار مهم است. این حلقه های لاستیکی باید از جهت نوع مواد مصرفی و رنگ به کار رفته در رنگ آمیزی آنها مطمئن باشند.استفاده از تکه های نان، هویج پوست کنده، سیب، کرفس و... نیز توصیه می شود. اما باید توجه داشت تا تکه های جدا شده از این خوراکی ها باعث خفگی نوزاد نشود.
مراقبت از دندان ها
دندان های شیری 20 عدد(10 دندان در فک بالا و 10 دندان در فک پایین) است. این دندان ها اگر چه دایمی نبوده و حداکثر 5 سال( فاصله بین یک تا ? سالگی) کارایی دارند، اما مراقبت از آنها ضروری است، چرا که پوسیدگی و شکستگی دندان ها نه تنها باعث اختلال در جویدن و هضم غذا می شوند، بلکه زمینه ساز خراب شدن دندان های دایمی نیز می شود.
اصولی ترین، مهم ترین و رایج ترین شیوه مراقبت از دندان ها مسواک زدن، حداقل 2 بار در طول شبانه روز، یک بار صبح و یک بار پیش از خوابیدن است. هر چند کودکان از مسواک زدن سرباز می زنند، اما والدین وظیفه دارند تا با نظارت دقیق و اتخاذ تدابیری مفید، این مشکل را برطرف کنند. برای این منظور:
1- برای کودک، مسواک ویژه کودکان تهیه کنید. این مسواک ها نه تنها از جهت اندازه، جنس و کیفیت مطابق با سن کودک طراحی شده اند، بلکه باعث ترغیب کودک به مسواک زدن می شوند.
2- خمیر دندان نیز باید ویژه کودک خریداری شود. چرا که خمیر دندان کودکان از جهت طعم و بو متفاوت از خمیر دندان بزرگسالان بوده و به جهت تفاوت در رنگ و عطر و طعم کودک را به مسواک زدن تشویق می کند. در انتخاب نوع خمیر دندان به میزان "فلوراید" آن توجه کنید.
3- زمان مسواک زدن فرزندتان را با مسواک زدن خودتان تنظیم کنید. این کار او را به مسواک زدن ترغیب می کند.
4- تا پیش از زمانی که کودک خود بتواند مسواک بزند، دندان های او را مسواک بزنید.نوع و شیوه تغذیه کودک از دوران جنینی و سپس مراقبت های دوران کودکی و بزرگسالی از مهم ترین عوامل حفظ سلامت دندان ها است...
5- در نوزادان پس از نوشیدن شیر، به ویژه پیش از درآمدن دندان ها، لثه های نوزاد را با پنبه آغشته به آب ولرم، شست وشو دهید.
گردآوری: مجله اینترنتی دلگرم