خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ: در گزارش زیر، مهمترین اتفاقات حوزه فرهنگ در تیرماه سال 96 از قاب مهر بازخوانی شده است. ابقاء هیئت مدیره موسسه خانه کتاب و اجازه ادامه فعالیت به مدیرعامل آن برای دو سال دیگر، اعلام نام شهر شارجه به‌عنوان پایتخت جهانی کتاب در سال 2019، آغاز بهره‌برداری از پروژه بزرگ باغ کتاب در تهران، مشخص شدن وضعیت حضور ایران در نمایشگاه‌های کتاب فرانکفورت و پکن و ثبت جهانی شهر تاریخی یزد در فهرست میراث جهانی یونسکو، از جمله مهمترین رویدادها و تحولات این حوزه در ماه مذکور بود.
مُهر تائید هیئت امنای خانه کتاب بر فعالیت هیئت مدیره و مدیرعامل آن
در دومین روز تیرماه 96، هیئت امناء موسسه خانه کتاب با حضور سیدرضا صالحی‌امیری، وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر اعضای این هیئت شامل سیدعباس صالحی، احمد مسجدجامعی، مهدی فیروزان، محمدعلی مهدوی‌راد و نجفقلی حبیبی و همچنین جمعی از اعضای هیئت مدیره این موسسه، تشکیل جلسه داد و با اتخاذ تصمیمی، ضمن حمایت از عملکرد هیئت مدیره این موسسه، دوره فعالیت آن را برای 2 سال دیگر تمدید کرد و همچنین مقرر شد مجید غلامی‌جلیسه در این دوره نیز به عنوان مدیرعامل فعالیت کند.
مُهر تائید هیئت امنای خانه کتاب بر عملکرد مدیرعامل جوان آن علی‌رغم تمامی انتقادات
بر این اساس، تصمیم گرفته شده که آقایان محمدرضا زائری، نیکنام حسین‌پور، علی‌اصغر محمدخانی، حجت‌الاسلام عبدالرضا ایزدپناه و مجید غلامی‌جلیسه، دو سال دیگر به عنوان هیئت مدیره خانه کتاب فعالیت کنند. تمدید فعالیت هیأت مدیره خانه کتاب در راستای جلوگیری از توقف و اختلال در فعالیت‌های اداری و قانونی این موسسه و در زمانی انجام شد که دوره قانونی هیأت مدیره سابق به اتمام رسیده بود.
وداع با خالق «باغ ملی»
در همین روز، ادبیات داستانی ایران یکی از نویسندگان جوان امام نام‌آور خود را از دست داد؛ کوروش اسدی از نویسندگان و منتقدان ادبی که در سال 1382 توانسته بود با مجموعه داستان «باغ ملی» عنوان برگزیده جایزه ادبی گلشیری را از آن خود کند، در سن 53 سالگی بدرود حیات گفت.
کورش اسدی در میانسالی با جهان ادبیات وداع کرد
زنده‌یاد اسدی متولد سال 1343 در آبادان بود و در حوزه داستان کوتاه از نویسندگانی به شمار می‌رفت که در آثارش نگاه و رویکردهای تازه و بکری ایجاد کرده بود. اخرین اثر داستانی او را سال 95 نشر نیماژ با عنوان «کوچه ابرهای گمشده» منتشر کرده بود. «گنبد کبود» دیگر اثر زنده‌یاد کورش اسدی بود. پیکر این داستان‌نویس، پس از تشییع از مقابل خانه هنرمندان تشییع، در قطعه نام‌آوران بهشت‌زهرا (س) به خاک سپرده شد.
شارجه و کسب عنوان «پایتخت کتاب جهان» در سال 2019
در هفتمین روز تیرماه و با اعلام کمیته مشورتی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو)، شهر شارجه در کشور امارات متحده عربی، به‌عنوان پایتخت جهانی کتاب در سال 2019 انتخاب و معرفی شد.
«ایرینا بوکووا» مدیرکل وقت یونسکو اعلام کرد که این انتخاب به توصیه اعضای کمیته مشورتی در جلسه‌ای که در مقر اتحادیه بین‌المللی انجمن‌ها و مؤسسات کتابخانه‌ای در لاهه برگزار شد، صورت گرفته و شارجه به دلیل برخورداری از طبیعت بسیار زیبا و ویژگی‌های متعدد دیگری که دارد، این عنوان را کسب کرده است. علاوه براین، مسئولان محلی پیشنهادهای خلاقانه‌ای را در خصوص یکپارچه‌سازی شمار زیادی از پناهندگان در شارجه ارائه کرده‌اند.
شیخ‌نشین شارجه پایتخت جدید کتاب جهان
برنامه پیشنهادی تحت شعار «در شارجه مطالعه کن» 6 محور اصلی از جمله «همبستگی»، «مطالعه»، «فهرست میراث»، «آگاهی بخشی»، «بسط و گسترش» و «جوانان» را شامل می‌شود. علاوه بر این همایش‌هایی درباره آزادی بیان برگزار خواهد شد و مسابقاتی نیز برای شاعران جوان ترتیب داده می‌شود. درهمین حال، برگزاری کارگاه‌های آموزشی جهت تولید کتاب به شیوه «بریل» نیز تدارک دیده شده است.
شهر شارجه تلاش می‌کند تا فرهنگ مطالعه در امارات را تقویت کرده و با ارائه پیشنهادها و طرح‌های جدید بر چالش‌هایی که کشورهای منطقه در زمینه تولید محتوای ادبی با آن مواجه هستند، غلبه کند.
بر اساس طرح انتخاب پایتخت کتاب جهان، مسئولان شهری که هر سال این عنوان را کسب می‌کند، متعهد به تلاش برای ترویج کتاب و کتاب‌خوانی هستند. شارجه نوزدهمین شهری است که لقب پایتخت جهانی کتاب را به خود اختصاص می‌دهد؛ عنوانی که پیشتر در سال 2018 نصیب آتن شده و در سال 2017 به کوناکری رسیده بود.
ایرانشناس نامدار فرانسوی جایزه موقوقات افشار را به خانه برد
در دهمین روز تیرماه 96، نتایج بیست و چهارمین جایزه بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی اعلام شد که بر این اساس، این دوره از جایزه یادشده به «ژیلبر لازار» ایرانشناس نامدار فرانسوی رسید. هیأت گزینش جایزه بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی بیست و چهارمین جایزه ادبی و تاریخی امسال خود را به ایرانشناس نامدار فرانسوی، ژیلبر لازار تقدیم خواهد کرد.
این جایزه که شامل یک لوح، یک نشان و یک قالی دستباف نائین زیور یافته با نام لازار بود، 3 روز بعد (برابر با 4 ژوئیه) در خانه فرهنگ ایران در پاریس، از سوی رئیس شورای تولیت بنیاد موقوفات افشار، دکتر سیدمصطفی محقق داماد، به لازار اعطا شد.
جایزه بنیاد موقوفات افشار برای دومین بار به یک ایرانشناس فرانسوی رسید
لازار از دانشمندانی است که عمر خود را صرف تحقیق درباره زبان فارسی و فرهنگ ایرانی کرده است. او سال گذشته نیز به عضویت افتخاری فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد. برخی آثار لازار عبارتند از: زبان کهن‌ترین متون نثر فارسی، دستور زبان فارسی معاصر، فرهنگ فارسی- فرانسه، شکل‌گیری زبان فار سی، اشعار پراکنده قدیمی‌ترین شعرای فارسی‌زبان از حنظله بادغیسی تا دقیقی، بررسی وزن شعر ایرانی، ترجمه فرانسوی برگزیده رباعیات خیام و گزیده‌ای از غزل‌های حافظ.
از جمله چهره‌هایی که در دوره‌های قبلی جایزه بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی برگزیده شده بودند، می‌توان به امیرهوشنگ ابتهاج (سایه)، ریچارد فرای، شارل‌هانری دو فوشه کور، برت فراگنر، آنجلو میکله پیه مونتسه، سیدمحمد دبیرسیاقی، غلامحسین یوسفی، منوچهر ستوده و عبدالحسین زرین‌کوب اشاره کرد. اعضای هیات گزینش کتاب و جایزه دکتر محمود افشار عبارتند از: دکتر سید مصطفی محقق داماد، دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی، دکتر ژاله آموزگار، دکتر جلال خالقی مطلق، دکتر محمود امیدسالار، دکتر فتح الله مجتبایی، دکتر حسن انوری و کاوه بیات.
بهره‌داری مردم و اهالی فرهنگی از «باغ کتاب» پس از بیش از یک دهه ساخت و ساز
در دوازدهم تیرماه 96، پروژه 13 ساله باغ کتاب تهران با مساحت حدود 70 هزار متر مربع در شمال اراضی عباس آباد به بهره برداری رسید. به گفته مسئولان، این مجموعه بزرگترین کتابفروشی جهان است که در دو بخش کودک و بزرگسال با 25 هزار متر مربع زیربنا قرار دارد که قابلیت عرضه 400 هزار عنوان کتاب را دارد.
پردیس بزرگ علمی کودک و نوجوان با وسعت 12 هزار مترمربع به عنوان یک شهر بازی علمی در دو بخش کودک و نوجوان و همچنین بزرگترین گالری هنری کشور با مساحت 1700 مترمربع به عنوان فضایی برای عرضه آثار هنری از جمله نقاشی و هنرهای تجسمی، در باغ کتاب تهران قرار گرفته است. احداث این مجموعه نمایشگاهی - فروشگاهی، در سال 1383 آغاز شده بود.
افتتاح باغ کتاب و پایان رویای تبدیل آن به مکان دائمی نمایشگاه کتاب تهران
باغ کتاب تهران که در مجاورت فرهنگستان زبان و ادب فارسی، کتابخانه ملی ایران و باغ موزه دفاع مقدس قرار گرفته، درچهار بلوک اصلی طراحی و تفکیک شده است؛ بلوک A شامل فروشگاه دائمی و موضوعی کتاب، بلوک B شامل گذر فرهنگ است که ورودی‌های اصلی، دالان شگفت انگیز و انبار در آن قرار دارد، بلوک C شامل آمفی تئاتر روباز، آمفی تئاتر اصلی، نگارخانه و فروشگاه محصولات فرهنگی است و بلوک D نیز مشتمل بر نمایشگاه تخصصی، سالن کودک و نوجوان و کارگاه کودک و نوجوان است. علاوه بر چهار بلوک اصلی، این پردیس فرهنگی شامل استودیو، بلوار، نمازخانه، رستوران و دریاچه است.
تدارک صنعت نشر ایران برای حضور موثر در دو نمایشگاه جهانی کتاب
اما در همین ماه و سه ماه مانده به آغاز به کار دو نمایشگاه بزرگ جهانی در حوزه کتاب، تکاپو برای حضور صنعت نشر ایران در این دو رویداد فرهنگی مهم نیز آغاز شد؛ با اتمام مهلت ثبت نام، 15 ناشر، 3 آژانس ادبی و 4 تشکل نشر حضور خود را به شکل مستقیم در شصت و هفتمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت، قطعی کردند.
بر این اساس، «اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران»، «انجمن ناشران دانشگاهی» «مجمع ناشران انقلاب اسلامی» «انجمن ناشران دفاع مقدس» «آژانس ادبی تماس»، «انجمن زنان ناشر»، «انجمن نویسندگان کودک و نوجوان» و همچنین 5 ناشر حوزه کودک و نوجوان و یک آژانس ادبی در این حوزه، 10 ناشر، دو آژانس ادبی و چهار تشکل نشر در حوزه بزرگسالان برای حضور در این رویداد اعلام آمادگی کردند.
تداوم حضور ایران در آوردگاه جهانی کتاب فرانکفورت
فضای غرفه ملی جمهوری اسلامی ایران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت 2017 هم مشتمل بر دو غرفه تعیین شده بود؛ غرفه بزرگسال به مساحت 200 متری در سالن پنجِ صفر و غرفه کودک به مساحت 40 مترمرببع در سالن 3. شصت و هفتمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت از 19 تا 23 مهر 1396 (11 تا 15 اکتبر 2017) در این شهر آلمان برگزار شد.
همچنین در تدارک برای حضور ایران به عنوان کشور مهمان ویژه در بیست و چهارمین دوره نمایشگاه کتاب پکن، شعار «ایران رویای رنگین جاده ابریشم» انتخاب شد. این نمایشگاه از 1 تا 5 شهریورماه برگزار شد. متراژ غرفه ایران در این نمایشگاه 500 مترمربع بود و 6 نویسنده، 12 ناشر به صورت مستقل و کتاب‌هایی از 10 ناشر هم به صورت غیرمستقیم در نمایشگاه عرضه شد. معرفی نمایش کتاب‌های ایرانی ترجمه شده به زبان چینی و معرفی آثار منتخب ناشران ایرانی در حوزه ایران شناسی، کودک و نوجوان، ادبیات معاصر ایران، کتاب‌های دارای جوایز داخلی، کتاب‌های ایرانی چاپ شده در خارج از کشور، از جمله برنامه‌های ایران در این نمایشگاه بود.
مدال طلای جایزه تصویرگری ادبیات کلاسیک آمریکا در سال 2017 به یک ایرانی رسید
اما در همین ماه چهارم سال 96، ادبیات ایران به موفقیت دیگری دست یافت؛ هدی حدادی برای تصویرگری کتاب «دختر طبل زن»، مدال طلای 2017 بهترین تصویرگر سالانه ادبیات کلاسیک آمریکا را از آن خود کرد. در همین حال، این کتاب جایزه بهترین کتاب فرهنگی را نیز دریافت کرد.
«دختر طبل‌زدن» برای «هدی حدادی» خوش یُمن بود
داستان کتاب «دختر طبل زن» را «هیبا مسعود» نویسنده پاکستانی کانادایی تالیف کرده است و درباره یک دختر در شهر استانبول که در ایام رمضان با نواختن طبل روزه داران را برای سحری بیدار می‌کند. او اولین دختر طبل زن در استانبول است و همه را به تحسین وا می‌دارد. این اثر بر مبنای یکی داستان واقعی تالیف شده است و انتشارات «daybreak» عهده‌دار انتشار آن در آمریکا بوده است. هدی حدادی جدای از تصویرگری، از نویسندگان کودک و نوجوان ایرانی نیز به شمار می‌رود.
خشت اول چون نهد معمار راست ...
اما شاید مهمترین رویداد حوزه فرهنگ در چهارمین ماه سال 96، مهر تائید یونسکو بر ثبت جهانی شهر تاریخی یزد بود. در هجدهم این ماه، پرونده ثبت جهانی یزد در چهل و یکمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در کراکُف لهستان مورد بررسی قرار گرفت و این شهر که یکی از بزرگترین شهرهای خشتی جهان است، در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
یزد؛ نخستین شهر تاریخی ایران که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد
این شهر تاریخی کشورمان در حالی به این موفقیت دست یافت که 9 سال بود که بحث ثبت یزد در فهرست میراث جهانی یونسکو مطرح بود. اما این بار و در حالی که کشورهای ترکیه، ویتنام، کویت، و آذربایجان به همراه 8 کشور دیگر، حمایت خود را از ثبت جهانی یزد اعلام کرده بودند، با اجماع اعضای کمیته یادشده، این پرونده موفقیت دوباره‌ای را برای تاریخ این مرز و بوم، رقم زد. این اولین بار بود که یک شهر تاریخی از ایران به ثبت جهانی رسیده بود.
رسانه‌ای شدن خطری که بنای عظیم کتابخانه ملی را تهدید می‌کرد
اما در تیرماه سال 96، خبرگزاری مهر در گزارشی اختصاصی، توجه مسئولان و افکار عمومی را به یک نگرانی بزرگ در زمینه خطری که ساختمان عظیم و منحصر به فرد کتابخانه ملی ایران را جلب می‌کند، معطوف کرد.
دقیقاً دوشنبه 5 مرداد 1393 بود که دیداری بین رئیس وقت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی - که ساختمان هر دو سازمان در اراضی عباس آباد واقع شده است - صورت گرفت و در آن غلامعلی حدادعادل خطاب به سیدرضا صالحی امیری، از مجموعه فرهنگی مستقر در اراضی عباس‌آباد تهران به عنوان «خطه‌ای از بهشت» یاد کرده بود که «علاقه‌مندان به فرهنگ این مرز و بوم را سیراب می‌کند». آن زمان اما از پروژه عظیمی که امروز با نام «پارکینگ طبقاتی فرهنگ» در این محدوده در حال ساخت، خبری نبود و حد فاصل ساختمان این دو سازمان فرهنگی را زمینی فراگرفته بود و علی‌الظاهر قرار بود به میدان‌گاهی برای سهولت در دسترسی مراجعین و تردد آسان‌تر میان ساختمان کتابخانه ملی و فرهنگستان‌های زبان و ادب فارسی و علوم پزشکی تبدیل شود.
بنای کتابخانه ملی؛ ترک خورده؛ ترک نخورده!
مدتی بعد اما سر و کله دستگاه‌هایی عظیم‌الجثه برای جابجا کردن خاک‌هایی که از گودبرداری این منطقه وسیع بیرون می‌آمد، پیدا شد. گودبرداری‌ها ادامه یافت تا اینکه سرانجام، حفره‌ای وسیع به طول بیش از یکصد مترمربع و عرضی در همین حدود و با عمق بیش از 30 متر، در این منطقه ایجاد شد!
در حالی که این پروژه تقریباً به مراحل پایانیِ گودبرداری زمین نزدیک شده بود، خبرهای نگران کننده‌ای در خصوص نشست دو ساختمان مجاور آن یعنی کتابخانه ملی و فرهنگستان زبان و ادب فارسی به گوش می‌رسید؛ غلامرضا امیرخانی معاون کتابخانه ملی ایران در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن صحه گذاشتن بر این نگرانی‌ها، گفت: «متاسفانه باید بگویم که ضلع شمالی ساختمان کتابخانه ملی نشست کرده است و این مسئله کاملاً مشخص است».
به گفته این مقام مسئول در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، «در ضلع شمالی ساختمان کتابخانه ملی و در زمینِ هم سطح با سازه کتابخانه ملی، یک نشست، رخ داده و تَرَک‌های شدیدی در این قسمت به وجود آمده است. خیلی از کارشناسانی هم که از مسئله مطلع شده‌اند، نسبت به آن اعلام خطر کرده‌اند. ما هم این مسئله را به مسئولان گوشزد کرده‌ایم، اما بنده دیگر نمی‌دانم که بعد از آن چه اتفاقی در این رابطه افتاده است».
معاون کتابخانه ملی ایران در پاسخ به این سوال خبرنگار مهر که «چرا تا این لحظه اطلاع‌رسانی لازم برای انجام اقداماتی برای حفظ ایمنی بنای کتابخانه ملی و همچنین مصون ماندن کارکنان و نیز مراجعه کنندگان به این سازمان از خطرات احتمالی صورت نگرفته است؟»، گفت: «من کلیاتی را که به چشم دیده‌ام، گفتم و از جزئیات پیگیری‌ها و مواردی از این دست، بی‌اطلاعم و این موارد را باید از مسئولان روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پیگیری کنید»!
با این حال در همین حال «فرامرز عظیمی» مدیرعامل شرکت نوسازی عباس‌آباد ضمن رد ادعای نشست کردن زمین در محدوده ضلغ شمالی ساختمان کتابخانه ملی ایران بر اثر پروژه شهری مورد اشاره، به خبرنگار مهر گفت: «بنده به شدت این موضوع را تکذیب می‌کنم؛ سنوات قبل در این پروژه خاکبرداری انجام شده است و سازه نگهدار را ایجاد کرده‌اند و با ابزار دقیق متریک و با دستگاه‌های لیزر هر گونه انحراف و تغییرات احتمالی، اندازه‌گیری می‌شود و خوشبختانه حتی یک سانتی‌متر هم انحراف در این زمینه مشاهده نشده است».
وی افزود: «متاسفانه دوستانی که اطراف کتابخانه ملی هستند، به جهت اینکه ماشین‌های سنگین در پیاده‌روهای اطراف این محدوده تردد می‌کنند و ممکن است سنگ‌هایی که روی کف معبر فرش شده، بشکند، فکر می‌کنند که زمین دارد جابه‌جا می‌شود. من از شما به عنوان یک خبرنگار می‌خواهم که حتماً بیائید اینجا تا با هم وضعیت را رصد کنیم؛ اگر کوچکترین جابجایی در زمین وجود داشت، بنده حرف دوستان را می‌پذیرم».
عظیمی با اعلام اینکه «عمق گودبرداری انجام شده در این پروژه 33 متر است اما هیچگونه آسیبی به بناهای واقع در این محدوده وارد نکرده است»، درباره اینکه گویا پیشتر قرار بوده تنها یک میدان با عنوان «فرهنگ» در این محدوده ایجاد شود و علت تغییر پروژه به یک پارکینگ طبقاتی عظیم چه بوده است؟، تاکید کرد: «در این پروژه، همه کاربری‌ها زیرِ زمین است؛ و روی پروژه تبدیل به فضای سبز خواهد شد و در واقع همان مکان فرهنگی و گردشگری که شما گفتید، خواهد شد و مورد استفاده مراجعین به این سازمان‌ها خواهد بود».
مدیرعامل شرکت نوسازی عباس‌آباد ادامه داد: «برای این پروژه ساخت 3000 واحد پارکینگ طراحی شده و هم اکنون هم در حال ساخت است. این پروژه حداکثر تا 2.5 سال دیگر به اتمام میرسد البته این مشروط به تامین اعتبارات لازم و بحث وجود شرایط مناسب جوی و آب و هوایی در منطقه است اما بار دیگر اعلام می‌کنم تا الان که بنده خدمت شما هستم، هیچگونه خطری این منطقه را تهدید نمی‌کند».
بازدید بیش از 130 میلیون نفر از مراکز گردشگری کشور در 4 ماه اول پارسال
در اواخر تیرماه 96، آمار گردشگری داخلی مربوط به تعداد اقامت و بازدید از جاذبه‌های گردشگری و میزان بازدیدهای نظارتی در 4 ماه نخست سال اعلام شد. به گفته مرتضی رحمانی‌موحد، رییس ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر، بر اساس آمار ثبت شده در بازه زمانی اول فروردین 96 تا 15 تیر 96، مجموع اقامت کنندگان در واحدهای اقامتی کشور 80 میلیون و 107 هزار و 345 نفر-شب اقامت بوده است که این تعداد نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته با 23 درصد رشد همراه شده است.
رشدی 24 درصدی در آمار گردشگران داخلی نسبت به سال 95
به گفته وی، بر این اساس مجموع آمار بازدید گردشگران از مراکز گردشگری 134 میلیون و 232 هزار و 820 نفر اعلام شده است که نسبت به مدت زمان مشابه در سال گذشته 24 درصد رشد داشته است. این در حالی است که مجموع بازدیدهای نظارتی نیز طی چهار ماه نخست سال جاری، 79054 مورد ثبت شده است که این آمار نیز با 23 درصد رشد نسبت به دوره مشابه در سال 95 رو به رو بوده است.
