دوازدهمین نشست از سلسله نشست‌های «دعوت به اندیشه» با حضور موسی نجفی نویسنده کتاب «تمدن رضوی»، محمدجواد صافیان، استاد فلسفه دانشگاه اصفهان و اصغر طاهرزاده، استاد عرفان و فلسفه اسلامی در خانه مشروطه اصفهان برگزار شد.
در این نشست که با هدف بررسی فصل چهارم کتاب «تمدن رضوی»، با عنوان «آینده پژوهی تمدن رضوی»؛ برگزار شد، اساتید و پژوهشگران، تمدن رضوی و نسبت آن با تمدن نوین اسلامی و تمدن برتر مهدوی را بررسی کردند. در ابتدای این نشست نجفی اظهار کرد: «هنگامی که از تمدن صحبت می‌کنیم بایستی از واژه‌های آن نیز استفاده کنیم؛ تعلق تمدنی، تعلق فرهنگی، زیست تمدنی، تمدن مسلمانان، تمدن حداقلی و تمدن حداکثری از این دست واژگان هستند که در تمدن رضوی به آن اشاره کرده ام.»
تحقق بخشی از تمدن نوین اسلامی
رییس خانه بیداری اسلامی اصفهان افزود: «مخاطب با مطالعه این کتاب با سه موضوع تمدن نوین اسلامی، تمدن برتر مهدوی و نقد تمدن غرب مواجه می‌شود.» این استاد دانشگاه با بیان اینکه با دلیل وعلت لفظ برتر را برای تمدن مهدوی انتخاب کردم، خاطر نشان کرد: «به نظر بنده بخشی از تمدن نوین اسلامی محقق شده است.» عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، عنوان کرد: «برای همه تعاریفی که از تمدن می‌شود، نسبت با فرهنگ نیز بیان می‌شود، اما تنها فرهنگ‌های پیشرفته وعالی که واجد ویژگی‌هایی همچون خلاقیت، نظم، ابتکار، قانونمندی و عقلانیت هستند، در صورت تعین اجتماعی می‌توانند به تمدن تبدیل شوند.»
حفظ توامان هویت و وحدت
نجفی تاکید کرد: «هر فرهنگی واجد نظم، ابتکار و عقلانیت نیست؛ اما همه تمدن‌ها فرهنگ دارند.» رییس خانه بیداری اسلامی اصفهان با بیان اینکه حضرت علی خلافت را به صورت حداقلی پذیرفتند، گفت: «جامعه اسلامی در آن دوران بعد از 25 سال به خلافت عادت کرده بود از این رو حضرت علی علیه السلام با حفظ شیرازه جامعه خلافت را نقد و در عین حال مسئله امامت را مطرح می‌کنند.»
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی شیعه گفت: «بحث‌های شیعه معطوف به تقریب است نه تکفیر. شیعه در پی این است که همزمان با حفظ هویت شیعی خود وحدت را نیز حفظ کند.» او با اشاره به اینکه نگاه تمدنی، کلان‌ترین نگاه به دین است، افزود: «جریان‌های بنیادگرا مثل داعش فاقد هویت تمدنی هستند.»
اصغر طاهرزاده، استاد عرفان و فلسفه اسلامی نیز در ادامه به مقوله «تمدن زایی شیعه» اشاره و تاکید کرد: «در کتاب «تمدن زایی شیعه» دلایل زیادی برای قدرت و توانایی تمدن زایی شیعه ذکر کردم و در این اثر به تمدن زایی شیعه بسنده نکردم و متذکر شدم که بشر می‌تواند تمدن ساز شود.»
طاهرزاده با اشاره به اینکه روحی در تایخ اسلام وجود دارد که مسلمانان را در کنار هم نگاه داشته است، خاطر نشان کرد: «اینکه مسلمانان هزار سال در کنار یکدیگر شهر نشینی و زندگی کرده اند به مفهوم وجود تمدن است.»
در ادامه این نشست استاد فلسفه دانشگاه اصفهان با بیان اینکه عناوینی مثل فرهنگ و تمدن خیلی مبهم و برای آن‌ها تعریف‌های زیادی ارائه شده است، گفت: «شهید مطهری تعریف خوبی برای از تمدن اراده کرده اند.»
محمدجواد صافیان، با طرح این پرسش که فرهنگ از کجا می‌آید، اظهار کرد: «شاید هنوز باید این بحث شود که منشا فرهنگ و تمدن کجاست یا اینکه نسبت تمدن با تفکر و آینده بایستی بررسی شود یا خیر؟!»
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان، تمدن یونان باستان را به عنوان مثال مطرح کرد و یادآور شد: «تفکر شاعرانه در یونان تمدن یونانی را به همراه داشت.»
این استاد دانشگاه ادامه داد: «از قبل نیز تمدن نابی نداشتیم، حتی وقتی معصوم ولایت مطلق دارد، نیز تمدن ناب به وجود نمی‌آید؛ چرا که همواره جامعه بشری با نواقصی است که این نواقص در تمدن برتر مهدوی نیز وجود دارد و نمی‌توان جامعه مطلقی تصور کرد.»
صافیان تاکید کرد: «نکته مهم این است که محور و مبنا صورت عادلانه و مبتنی بر حقیقت باشد و تحمیلی بر مردم نباشد. عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان خاطر نشان کرد: «در این خصوص نباید دچار ایده آلیسم شویم و تصور کنیم امر مطلقی تحقیق پذیر است.»
