ارتباط عاطفی و جنسی زوجین در طی دوران بارداری و شیردهی

فرزانه درویشی؛ کارشناسی ارشد مامایی، عضو انجمن علمی مامایی ایران

غریزه جنسی موهبتی خدادادی است تا انسان‌ها در کنار عشق به خالق، عشق به شریک زندگی را در فطرت پرورش داده و در کنار او آرام گیرند.

این غریزه از تولد تا مرگ همراه انسان است اما توسط عوامل مختلفی از جمله بارداری ممکن است تحت تأثیر قرار بگیرد.

برقراری رابطه عاطفی و جنسی میان زن باردار و همسرش تحت تأثیر عوامل فرهنگی، اعتقادی، ترس از آسیب به جنین و نوسانات هورمونی در طی بارداری ممکن است با تغییراتی در تعداد و کیفیت همراه شود.

در برخی از فرهنگ‌ها برقراری رابطه جنسی تنها با هدف بقای نسل صورت می‌گیرد و بارداری زن و تولد فرزند تعدد و کیفیت رابطه جنسی را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ در صورتی که این تصور بسیار نادرست بوده و رابطه جنسی فراتر از بقای نسل موجب تحکیم روابط عاشقانه زن و شوهری می‌شود.

برخی از زوجین نیز به دلیل ترس از سقط جنین و وارد شدن آسیب به او از برقراری ارتباط جنسی امتناع می‌کنند اما باید بدانند که برقراری رابطه جنسی در دوران بارداری مشروط بر طبیعی بودن بارداری و سالم بودن زن حامله از نظر پزشکی با هیچگونه ممنوعیتی همراه نیست.

جنین در درون رحم توسط کیسه آبی که او را فرا گرفته از هرگونه آسیب و ضربه‌ای محفوظ می‌ماند؛ علاوه بر این بعد از پایان 3 ماهه اول یعنی بعد از 12 هفته احتمال سقط جنین بسیار کاهش پیدا می‌کند.

رابطه جنسی و رسیدن به ارگاسم در دوران بارداری در شرایط زیر باید محدود شود

1- سابقه سقط یا زایمان زودرس

2- وجود جفت سرراهی یا دهانه رحم کوتاه در بارداری فعلی

3- انقباضات منظم رحمی

4- لکه بینی، خونریزی و یا پارگی کیسه آب

5- افزایش فشار خون در دوران بارداری و یا ابتلا به دیابت

6- چهار هفته آخر بارداری

چنانچه از نظر پزشک مانعی برای برقراری رابطه جنسی وجود داشته باشد، برقراری رابطه عاطفی نزدیک و صمیمی میان زن و شوهر مثل در آغوش کشیدن، بوسیدن، نوازش، ماساژ، لمس و اعمالی که برای هر دو خوشایند است، آرامش روانی زوجین را در پی دارد و این احساس مثبت نیز به جنین منتقل شده و موجب تعادل روانی و حفظ آرامش وی در بزرگسالی می‌شود.

تحقیقات علمی نشان داده است ریشه بسیاری از اختلافات زناشویی و گسستگی‌های عاطفی مربوط به دوران بارداری و شیردهی است؛ زیرا صمیمیت و تماس عاطفی و جنسی برخی از زوجین در طول این دوران صرفاً بر پایه تصورات و کلیشه‌های غیر علمی  بسیار کمرنگ و کم تکرار می‌شود.

تغییرات میل جنسی و کیفیت رابطه جنسی در بارداری

1- میل جنسی برخی از زنان باردار در طی سه‌ماهه اول به دلیل احساس تهوع، خستگی‌، تغییرات هورمونی، حساسیت سینه‌ها و در طی سه ماهه سوم به دلیل بزرگی شکم، درد کمر و سوزش سر دل کاهش و در سه ماهه دوم به دلیل پرخونی لگن و اندام‌های جنسی افزایش پیدا می‌کند.

2- مقاربت دردناک در برخی از زنان که می‌تواند به دلیل خشکی واژن باشد؛ در این شرایط استفاده از ژل های لوبریکانت و یا روغن سویا در کاهش ناراحتی مفید است.

3- برخی از زنان اظهار می‌کنند که به ارگاسم نمی‌رسند و یا مدتی پس از ارگاسم در فاز برانگیختگی باقی می‌مانند.

4- برخی از زنان تصویر خوبی از اندام خود در دوران بارداری ندارند و احساس می‌کنند از دید همسرشان نیز اندامشان زشت و نامطلوب است؛ در حالیکه فرم بدن زن باردار از دیدگاه بسیاری از مردان جذاب و دوست داشتنی است.

این تغییرات موقتی هستند و بعد از بارداری به تدریج به شکل طبیعی خود بر می‌گردند.

نزدیکی در دوران بارداری در کدام پوزیشن صحیح است؟

در دوران بارداری قرار گرفتن خانم باردار در پوزیشن رو به بالا (خوابیده به پشت) و خوابیده بر روی شکم ممنوع است.

در این دوران با کمک همسر خود در وضعیتی قرار بگیرید که طی نزدیکی شکم و سینه‌ها متحمل کمترین فشار شود؛ پوزیشن هایی که در دوران بارداری برای زوجین مناسب هستند به شرح زیر است:

1- خوابیدن روی پهلو و ورود آلت از پشت به واژن (اندام تناسلی زنانه)

2- خوابیدن روی پهلو و رو در رو

3- زن در بالا و چهره به چهره همسرش

4- زن در بالا و چهره او در مقابل پاهای همسر

قرار گرفتن زن در بالا به او کمک می‌کند تا عمق نفوذ را کنترل کند و شکم و سینه‌ها از ضربه محفوظ بماند.

برقراری رابطه جنسی در پایان بارداری

تحقیقات نشان داده است نزدیکی بعد از پایان هفته 38 بارداری، در صورتی که علائم زایمان آغاز نشود، با ترشح اکسی-توسین (هورمون آغاز کننده درد زایمان) موجب تحریک زایمان می‌شود.

ملاحظات مهم

1- از تحریک سینه ها و ماساژ شکم بپرهیزید.

2- درهنگام نزدیکی پوزیشن های خاص دوران بارداری را رعایت کنید.

3- پس از کسب اجازه از پزشک یا مامایی که شما را تحت نظر دارد اقدام به نزدیکی داشته باشید.

4- از دمیدن هوا به درون واژن (اندام تناسلی زنانه) به طور جدی بپرهیزید؛ این عمل با ورود حباب‌های هوا به درون عروق می‌تواند به قیمت جان مادر تمام شود.

5- در دوران بارداری آمادگی زن برای برقراری رابطه جنسی در اولویت است؛ و زمان اعلام آمادگی از فردی به فرد دیگر متفاوت است، بنابراین با صبر و درک متقابل این دوره را با آرامش سپری کنید.

6- هیچ‌وقت با معده خالی و یا بلافاصله پس از صرف غذا به فعالیت جنسی نپردازید.

7- در هنگام خستگی از فعالیت جنسی بپرهیزید.

8- اگر رسیدن به ارگاسم و نزدیکی از سوی پزشک‌تان ممنوع شده است، برای حفظ صمیمیت و اثبات عشق‌تان اقدام به سایر فعالیت‌ها کنید (در آغوش گرفتن، ماساژ (به ویژه ماساژ کمر) بوسیدن و سایر فعالیت هایی که از نظر هر دوی شما لذت بخش است).

9- برخی از زنان پس از نزدیکی از درد کمر شکایت می‌کنند، ماساژ کمر توسط همسر می‌تواند در جهت کاهش درد کمک کننده باشد.

10- بعد از پایان نزدیکی ممکن است انقباضاتی در رحم احساس کنید این انقباضات آسیبی به جنین نمی‌رساند و موقتی است؛ اما در صورتی که ادامه دار باشد حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

11-  اگر طی نزدیکی یا بعد از آن با علائمی نظیر لکه‌بینی، خونریزی، احساس نشت مایعی از واژن و دردهای منظم رحمی مواجه شدید، نزدیکی را متوقف و به نزدیک‌ترین بیمارستان مراجعه کنید.

12- در دوران بارداری بهتر است زمان نزدیکی کوتاه باشد.

برقراری رابطه جنسی در دوران شیردهی

آغاز رابطه جنسی بعد از پایان بارداری چه در افرادی که زایمان طبیعی داشته‌اند چه سزارین بهتر است به 6-4 هفته بعد از زایمان موکول شود تا در طی این مدت اعضای بدن به حالت عادی برگردند و کلیه زخم ها نیز التیام پیدا کنند.

پیش از آغاز رابطه جنسی چه شیردهی از پستان صورت بگیرد یا خیر باید با مشورت متخصصان مامایی یا زنان یک روش مطمئن پیشگیری از بارداری برای خود انتخاب کنید؛ برقرار نشدن عادت ماهیانه بعد از زایمان به معنی باردار نشدن نیست و امکان بارداری در هر زمانی در دوره شیردهی وجود دارد.
در دوران شیردهی محدودیتی در وضعیت قرار گرفتن در طی نزدیکی وجود ندارد اما از قرار گرفتن در وضعیت سجده تا توقف کامل خونریزی خودداری کنید؛ تحقیقات نشان داده است این وضعیت برای مادر می‌تواند خطرناک باشد.

زمان اعلام آمادگی برای نزدیکی بعد از زایمان در افراد مختلف متفاوت است؛ برخی زنان به فاصله کوتاهی بعد از زایمان این آمادگی را کسب می‌کنند و برخی ممکن است تا 6 ماه برای این امر آماده نباشند؛ بنابراین درک متقابل و دادن فرصت به یکدیگر باعث می‌شود این دوره با کمترین چالش سپری شود.

قبل از برقراری رابطه جنسی به بچه شیر داده و او را در اتاقی دیگر یا پشت یک پرده قرار دهید؛ پخش یک موزیک ملایم برای آرامش کودک مؤثر است.

در دوران شیردهی بدلیل تغییرات هورمونی ممکن است خشکی واژن و مقاربت دردناک ایجاد شود، برای کاهش درد هنگام نزدیکی معاشقه قبل از نزدیکی را طولانی‌تر و از یک ژل لوبریکانت یا روغن سویا برای لغزنده شدن واژن استفاده کنید.