1- قال النبی(ص): و اما الجماعة فان صفوف امتی فی الارض کصفوف الملائکة فی السماء، و الرکعة فی جماعة، اربع و عشرون رکعة، کل رکعة احب الی الله عزوجل من عباده اربعین سنة، و اما یوم القیامة یجمع الله فیه الاولین و الاخرین للحساب، فما من مومن مشی الی الجماعة الا خفف الله علیه عزوجل اهوال یوم القیامة ثم یامر به الی الجنة(1).
پیامبر(ص) فرمودند: و امّا جماعت، پس همانا صف های امّت من روی زمین مانند صفوف ملائکه در آسمان ها می باشد، و یک رکعت نماز جماعت مساوی است با بیست و چهار رکعت نمازی که هر رکعت آن نزد خدا محبوب تر است از عبادت چهل سال.
و امّا ثواب نماز جماعت در قیامت که خدا اوّلین و آخرین را جمع می کند برای حساب این خواهد بود که نیست هیچ مؤمنی که در دنیا شرکت در نماز جماعت کرده باشد مگر آنکه خدا تخفیف می دهد بر آن هول های قیامت را و سپس به آن امر می کند داخل بهشت شود.
2- قال النبی(ص): من ام قوما باذنهم و هم به راضون فاقتصد بهم فی حضوره و احسن صلاته بقیامه و قراءته و رکوعه و سجوده و قعوده فله مثل اجر القوم و لا ینقص من اجورهم شیء.
الا و من ام قوما بامرهم ثم لم یتم بهم الصلاة و لم یحسن فی رکوعه و سجوده و خشوعه و قراءته ردت علیه صلاته و لم تجاوز ترقوته و کانت منزلته کمنزلة امام جائر معتد لم یصلح الی رعیته و لم یقم فیهم بحق و لا قام فیهم بامر(2).
پیامبر(ص) فرمودند: کسی که امام جماعت شود برای گروهی به اذن و رضایت آنها پس این امام جماعت در حضور خود برای جماعت مرتّب باشد، به وقت حاضر شود برای جماعت و نماز را از نظر رکوع و سجود و نشست و برخاست خوب انجام دهد پس از برای این امام جماعت ثوابی خواهد بود معادل ثواب همه افراد جماعت با این که خدا از ثواب آن افراد هم کم نخواهد نمود.
توجّه داشته باشید: هرکس امام جماعت شد برای افراد البتّه به خواست آنها، امّا نماز را به طور کامل و خوب از نظر رکوع و سجود و خشوع و قرائت انجام نداد این نماز بر این شخص ردّ خواهد شد و حتی از گردن و تراقی او بالاتر نخواهد رفت و مقام این شخص مثل مقام امام ظالم می ماند که نسبت به زیردستان خود اصلاح و خدمتی انجام نداده باشد و حق و عدالت را در میان آنها پیاده نکرده باشد و هیچ گونه کاری برای آنها انجام نداده باشد.
3- قال علی(ع) قال رسول الله(ص): من صلی صلاة الصبح یوم الجمعة مع الجماعة اعطاه الله بکل رکعة ثواب نبی و بنی له فی الجنة قصرا من الزبرجد و یستغفر له ملائکة السماوات السبع، و سموک البحار و اوراق الاشجار و طیور الهواء و نجوم السماء و اقطار الامطار الی الجمعة الاتیة.
و من صلی صلاة الظهر منها معها اعطاه الله ثواب العلماء و الصلحاء و الزهاد، وبکل رکعة حجة و عمرة و یحشر و فی راسه تاج من نور و لو مات الی الجمعة الاتیة کان کمن مات شهیدا.
و من صلی صلاة العصر منها معها اعطاه الله ثواب خمسة و عشرین نبیا.
و من صلی صلاة المغرب منها معها فکانه اکسی الف یتیم و اشبع الف جائع و خدم الف نبی مرسل و بنی بیت المقدس بیده و یجعل الله تعالی قبره روضة و یرحمه النکیرین.
و من صلی صلاة العشاء منها مع الجماعة ینادی ملک من تحت العرش: ایها العبد السعید ادع کلما ترید من الله من حوائج الدنیا و الاخرة ویسقی عند الاحتضار بشربة الکوثر ویطعم بفواکه الجنة و غفر الله لوالدیه و لو مات تلک اللیلة کان کمن مات شهیدا(3).
امام علی(ع) فرمود: پیامبر(ص) فرمودند: کسی که روز جمعه نماز صبح را به جماعت بخواند خداوند برای هر رکعت ثواب پیامبری به او عطا می کند و قصری از زبرجد برای او در بهشت بنا می کند و ملائکه هفت آسمان برای او استغفار می کند و همچنین طلب مغفرت می کنند برای او ماهیان دریا، برگ درختان، و پرندگان هوا و ستاره های آسمان و قطرات باران تا جمعه آینده.
و امّا کسی که نماز ظهر جمعه را به جماعت بخواند، خداوند عطا می کند به آن ثواب علما و صلحا و زهّاد را، و به هررکعتی ثواب یک حجّ و یک عمره عطا می کند و فردای قیامت محشور می شود و حال آنکه در سر او تاجی از نور می باشد و اگر تا جمعه آینده بمیرد مانند شهید مرده است.
و امّا کسی که نماز عصر را به جماعت بخواند خداوند عطا می کند به آن ثواب بیست و پنج نبی را.
و امّا کسی که نماز مغرب را به جماعت بخواند پس گویا هزار یتیم را پوشانده، و هزار گرسنه را سیر کرده و خدمت هزار پیامبر مرسل نموده است، و بنا نموده بیت المقدّس را با دست خود و قرارمی دهد خدا قبر او را باغی و دو ملک نکیر و منکر به او رحم خواهند نمود.
و امّا کسی که نماز عشا را به جماعت بخواند در روز جمعه، ملکی از تحت عرش خدا ندا می کند: ای بنده سعادت مند خدا هر چه از حوائج دنیا و آخرت می خواهی، دعا کن که برآورده است و در موقع احتضار از آب کوثر سیر خواهد شد و او را به میوه های بهشتی اطعام می کنند و خداوند پدر و مادر او را می بخشد و اگر در این شب بمیرد مانند شهید مرده است.
4- قال الصادق(ع): من صلی خمس صلوات فی الیوم و اللیلة فی جماعة فظنوا به خیرا و اجیزوا شهادته(4).
امام صادق(ع) فرمودند: کسی که به پنج نماز در شب و روز به جماعت حاضر شود پس به او حُسن ظنّ نمایید و شهادت او را هم در امورات بپذیرید.
5- قال سئلت الصادق(ع) عن القوم من اصحابنا یجتمعون فتحضر الصلاة فیقول بعضهم لبعض تقدم یا فلان.
فقال(ع) ان رسول الله(ص) قال یتقدم القوم اقروهم للقرآن، فان کانوا فی القراءة سواء، فاقدمهم هجرة، فان کانوا فی الهجرة سواء، فاکبرهم سنا، فان کانوا فی السن سواء، فلیومهم اعلمهم بالسنة و افقههم فی الدین، و لا یتقدمن احدکم الرجل فی منزله و لا صاحب سلطان فی سلطانه(5).
راوی گوید سؤال نمودم از امام صادق(ع) درباره عده ای از دوستان که در جلسه ای جمع بودند پس وقت نماز شد و بعضی از آنها به بعض دیگری گفتند بایست جلو و امام جماعت بشو (این مساله چه حکمی دارد؟) پس حضرت شرائط حقّ تقدّم در امام جماعت بر دیگری را معیّن کردند و استناد نمودند به فرمایشات رسول خدا(ص) که آن حضرت این چنین حقّ تقدّم را بیان کردند:
اوّل آن کسی که از نظر قرائت بهتر باشد.
و اگر در قرائت همه یکسان بودند آن کسی که از نظر هجرت (رفتن از مکّه و دیگر مناطق بت پرستی به مدینه طیّبه) مقدّم باشد.
پس اگر در هجرت هم مساوی بودند پس مسن ترین آنها مقدم است.
و اگر از نظر سن هم مساوی بودند آنکه از شناخت مسائل دینی علم او بیشتر باشد.
سپس حضرت فرمودند: مبادا شما یک فرد را در منزل مقدّم قرار دهید به خاطر صاحب منزل بودن یا سلطانی را در قلمرو حکومتش مقدّم دارید به خاطر مقام سلطنتش هیچ کدام از این دو امر ملاک برای تقدّم امام جماعت نخواهد بود.
قال: فان کانوا فی السن سواء فاصبحهم وجها(6).
امام فرمودند: پس اگر از نظر سنّ میان افراد تفاوتی نباشد پس آنکه از نظر صورت صباحت و زیبایی بیشتر دارد حقّ تقدّم خواهد داشت بر دیگران.
6- قال الرضا(ع): و ان اولی الناس بالتقدم فی الجماعة اقرئهم بالقرآن و ان کانوا فی القرآن سواء فافقههم، و ان کانوا فی الفقه سواء فاقدمهم هجزة و کانوا فی الهجرة سواء فاسنهم فان کانوا فی السن سواء فاصبحهم وجها و صاحب المسجد اولی بالمسجد (7).
امام رضا(ع) فرمودند: حقّ تقدّم در نماز جماعت برای امام به این ترتیب خواهد بود.
اوّل آنکه از نظر قرائت بهتر باشد.
دوّم آنکه از نظر شناخت به مسائل آگاه تر باشد.
سوّم آنکه از نظر هجرت مقدّم باشد.
چهارم آنکه از نظر سنّ مقدّم باشد.
پنجم آنکه از نظر زیبایی زیباتر باشد.
و در پایان فرمود صاحب مسجد (که شاید مقصود امام جماعت راتب باشد) مقدّم بر دیگران است.
7- قال الرضا(ع) فی حدیث العلل: انما جعلت الجماعة لئلا یکون الاخلاص و التوحید و الاسلام و العبادة الله الا ظاهرا مکشوفا مشهورا لان فی اظهاره حجة علی اهل المشرق و المغرب لله وحده، و لیکون المنافق و المستخف مودیا لما اقر به بظاهر الاسلام و المراقبة و لیکون شهادات الناس بالاسلام بعضهم لبعض جائزة ممکنة مع ما فیه من المساعدة علی البر و التقوی و الزجر عن کثیر عن معاصی الله عزوجل(8).
امام رضا(ع) در ضمن حدیثی در بیان علّت احکام فرمودند: همانا جماعت تأسیس شده به خاطر چند علّت:
اوّل: آنکه عبادت برای خدا و توحید و اخلاص و اسلام همه این ها در نماز جماعت به مرحله ظهور و کشف برای جمیع اهل شرق و غرب خواهد رسید و این خود دلیل و حجّت از خدا است بر دیگران که متوجّه شوند خدا چه اندازه بنده موحّد و خالص در عبادت دارد.
دوّم آنکه: شخص منافق و بی تفاوت به احکام اسلام مجبور خواهد شد که انجام دهد آنچه که به ظاهر اقرار نموده است ازاسلام و آن هم مراقبت کامل داشته باشد از نظر عمل.
سوّم آنکه: امکان شهادت دادن به اسلام یک نفر با حضور در نماز جماعت برای دیگران میسّر خواهد بود.
چهارم آنکه: در نماز جماع به خاطر اجتماع مسلمین امکان مساعدت همگان در امورات خیر وعام المنفعة وجود دارد و در ضمن شرکت در جماعت سبب تقوی و پرهیز از بسیاری ازمعاصی خواهد بود.
8- سئل الصادق(ع): ایهما افضل یصلی الرجل لنفسه فی اول الوقت او یوخر قلیلا و یصلی باهل مسجده اذا کان امامهم؟ قال: یوخر و یصلی باهل مسجده اذا کان [هو] الامام(9).
سؤال شد از امام صادق(ع) آیا کدامیک از این دو قسم افضل می باشد در صورتی که شخص امام جماعت مسجدی باشد به تنهایی اوّل وقت نماز بخواند یا این که مقدار کمی تأخیر بیندازد تا اهل جماعت حاضر شوند و نماز را به جماعت بخواند حضرت فرمود: تأخیر افضل خواهد بود که نماز به جماعت خوانده شود.
9- قال النبی(ص): من صلی اربعین یوما فی جماعة یدرک التکبیرة الاولی کتب له براءتان: براءة من النار، و براءة من النفاق(10).
پیامبر (ص) فرمودند: کسی که چهل روز به جماعت حاضر شود و درک تکبیرة الاحرام امام جماعت را بکند یعنی اوّل جماعت خود را حاضر سازد خدا دو آزادی برایش می نویسد یک از آتش جهنّم، دوّم از نفاق.
10- عن عبدالله بن مسعود: عن عبدالله بن مسعود رحمة الله انه فاتته تکبیرة الافتتاح یوما فاعتق رقبة و جاء الی النبی(ص) فقال یا رسول الله(ص) فاتتنی تکبیرة الافتتاح یوما فاعتقت رقبة هل کنت مدرکا فضلها فقال لا فقال ابن مسعود ثم اعتق اخری هل کنت مدرکا فضلها فقال(ص): لا یا ابن مسعود و لو انفقت ما فی الارض جمیعا لم تکن مدرکا فضلها(11).
از عبدالله بن مسعود نقل شده که یک مرتبه موقعی رسید به نماز جماعت پیامبر که تکبیرة الاحرام آن حضرت را درک ننمود برای آنکه جبران ثواب آن بشود بنده ای در راه خدا آزاد نمود سپس از پیامبر سؤال نمود آیا جبران شد؟
حضرت فرمودند: خیر، پس گفت: اگر بنده دیگری آزاد کنم آیا جبران ثواب تکبیرة الاحرام شده است؟
حضرت به او خطاب نمودند: خیر، ای ابن مسعود اگر آنچه روی زمین است در راه خدا انفاق نمایی جبران ثوابی که نصیب تو نشده است نخواهد نمود.
11- قال الصادق(ع) انما جعل الجماعة و الاجتماع الی الصلاة لکی یعرف من یصلی ممن لایصلی، و من یحفظ مواقیت الصلاة ممن یضیع، و لولا ذلک لم یکن احدا ان یشهد علی احد بصلاح لان من لم یصل فی جماعة فلا صلاة له بین المسلمین لان رسول الله(ص) قال لا صلاة لمن لم یصل فی المسجد مع المسلمین الا من علة(12).
امام صادق(ع) فرمودند: نماز جماعت در اسلام تأسیس شد برای آنکه نمازگزار از غیر نمازگزار شناخته شود، و همچنین معلوم شود چه کسی مقیّد است نماز را به وقت انجام دهد و چه کسی بی تفاوت در این جهت، و اگر نبود نماز جماعت هیچ کس نمی توانست شهادت دهد خوبی دیگری را.
چون کسی که به جماعت مسلمین حاضر نشود مثل کسی است که اصل نماز را نخواند. زیرا پیامبر اکرم(ص) فرمودند: نماز نیست برای کسی که در مسجد با مسلمین نماز نگذارد مگر این که ترک آن از جهت مریضی باشد.
12- قال الصادق(ع) صلاة الرجل فی منزله جماعة تعدل اربعا و عشرین صلاة، و صلاة الرجل جماعة فی المسجد تعدل ثمانیا و اربعین صلاة، مضاعفة فی المسجد و ان الرکعة فی المسجد الحرام الف رکعة فی سواه من المساجد، و ان الصلاة فی المسجد فردا بأربع و عشرین صلاة، و الصلاة فی منزلک فردا هباء منثور لا یصعد منه الی الله تعالی شیء و من صلی فی بیته جماعة رغبة عن المساجد فلا صلاة له و لا لمن صلی معه الا من علة تمنع من المسجد(13).
امام صادق(ع) فرمودند: نمازی که مرد در منزل به جماعت بخواند با بیست و چهار نماز مساوی است.
و اگر در مسجد به جماعت بخواند مساوی است با چهل و هشت نماز که دو برابر منزل خواهد بود.
و یک رکعت جماعت در مسجد الاحرام به منزله هزار رکعت در غیرمسجد الحرام می باشد.
و نماز فرادی در مسجد ثواب بیست و چهار نماز دارد، اما نماز فرادی در منزل فقط ثواب یک نماز دارد.
و کسی که در منزل جماعت بخواند به جهت دوری و روگردانی از مسجد نمازی نیست، برای او و آن کسی که با او جماعت می خواند مگر آنکه به جهت علتی باشد که نتواند حضور در مسجد داشته باشد.
13- قال النبی (ص): رجل یصلی فی الجماعة و لیس له صلاة، و رجل یصلی فی الجماعة فله صلاة واحدة و لاحظ له فی الجماعة و رجل یصلی فی الجماعة فله اربع و عشرون صلاة، و رجل یصلی فی الجماعة فله خمسون صلاة، و رجل یصلی فی الجماعة فله سبعون صلاة، و رجل یصلی فی الجماعة فله ماتی صلاة، و رجل یصلی فی الجماعة فله خمسماة صلاة.
فقام جابر بن عبدالله الانصاری و قال یا رسول الله فسر لنا هذه. قال رسول الله: رجل یصلی یرفع راسه قبل الامام و یضع قبل الامام فلا صلاة له، و رجل یضع راسه مع الامام و یرفع مع الامام فله صلاة واحدة و لا حظ فی الجماعة، و رجل یضع راسه بعد الامام و یرفع بعده فله اربع و عشرون صلاة و رجل دخل فی المسجد فرای الصفوف فقام وحده و خرج من الصف یمشی القهقری و قام معه فله مع من معه خمسون صلاة و رجل یصلی بالمسواک فله سبعون صلاة، و رجل کان موذنا یوذن فی اوقات الصلاة فله ماتا صلاة و رجل کان اماما یقوم فیودی حق الامامة فله خمسماة صلاة(14).
پیامبر (ص) فرمودند: مردی نماز می خواند در جماعت و نیست از برای او نمازی، و مردی نماز جماعت می خواند و برای او یک نماز است و بهره ای از جماعت ندارد، و مردی است نماز جماعت می خواند و نماز او مساوی با بیست و چهار نماز می باشد، و مردی نماز جماعت می خواند و نماز او مساوی با پنجاه نماز می باشد و مردی نماز جماعت می خواند و برای او هفتاد نماز است، و مردی نماز جماعت می خواند برای او پانصد نماز می باشد.
در این هنگام جابر بن عبدالله انصاری ایستاد و گفت: یا رسول الله تفسیر و بیان نمایید منظور از این افراد چه کسانی می باشند. پیامبر (ص) فرمودند:
مردی نماز جماعت می خواند امّا قبل از امام سر از رکوع و سجود بر می دارد و قبل از امام هم به رکوع و سجود می رود پس نماز واقعی و حقیقی برای او نیست.
و مردی نماز جماعت می خواند امّا با امام به رکوع و سجود می رود و با امام هم زمان برمی گردد برای این فرد تنها یک نماز می باشد مثل فرادی و بهره ای از ثواب جماعت برای او نیست.
و مردی نماز جماعت می خواند امّا بعد از امام به رکوع و سجود می رود و بعد از امام سر از رکوع و سجود بر می دارد که برای هر نماز بیست و چهار نماز ثواب به او خواهند داد.
و مردی داخل مسجد می شود صفوف نماز جماعت محلی برای او ندارد پس این شخص تنها می ایستد در این موقع یک فرد از صف جلو خارج می شود و برمی گردد به عقب و در کنار او می ایستد که تنها نباشد خداوند به هر دو نفر ثواب پنجاه نماز خواهد داد.
و مردی مسواک می زند و با دهان تمیز نماز می خواند برای او هفتاد نماز ثواب خواهند داد.
و مردی در اوقات نماز اذان می گوید (و بعد وارد نماز جماعت می شود) و یا این که موذن و مکبّر نماز جماعت خواهد بود به این فرد هم ثواب دویست نماز خواهند داد. و مردی که امام جماعت باشد و دیگران به او اقتدا کنند برای او ثواب پانصد نماز خواهد بود.
14- قال سالت الصادق(ع) عن رجل دخل المسجد فافتتح الصلاة فبینا هو قائم یصلی اذا اذن الموذن و اقام الصلاة.
قال(ع): فلیصل رکعتین ثم یستانف الصلاة مع الامام و لیکن الرکعتان تطوعا(15).
گفت سؤال کردم از امام صادق(ع) از مردی که داخل شد و نماز را شروع کرد و در همین حالی که ایستاده بود و مشغول نماز بود موذن اذان گفت و نماز جماعت برپا شد.
حضرت فرمودند: نمازی که مشغول شده دو رکعت تمام کند و به امام اقتدا کند و آن دو رکعت نماز مستحبّ می باشد.
15- قال سالت ابا عبدالله (ع) عن الرجل یصلی الفریضة ثم یجد قوما یصلون جماعة أ یجوز له ان یعید الصلاة معهم؟
قال(ع): نعم و هو افضل. قلت: فان لم یفعل؟ قال: لیس به باس(16).
گفت سؤال نمودم از امام صادق از مردی که نماز واجب را مشغول می شود پس از آن نماز جماعتی را می یابد آیا جایز است برای او نماز را دو مرتبه با آنها به جماعت بخواند؟
حضرت فرمودند: بلی جایز است بلکه افضل می باشد.
گفتم: اگر نخواند به جماعت برای او مسئولیتی می باشد؟ فرمود: اشکالی ندارد.
16- سال رجل عن الصادق(ع) فقال: ان لی مسجدا علی باب داری فایهما افضل، اصلی فی منزلی فاطیل الصلاة او اصلی بهم و اخفف؟ فکتب (ع): صل بهم و احسن الصلاة و لا تثقل(17).
سؤال کرد مردی از امام صادق(ع): مسجدی درب منزل من می باشد آیا کدامیک از این دوعمل افضل می باشد، نمازم را در منزل بخوانم و طول بدهم یا آنکه به جماعت با آنها بخوانم و مختصر؟
حضرت برای آن مرد در جواب نوشتند: نماز را به جماعت بخوان و همیشه نماز را خوب انجام ده و آن را عمل سنگین برای خود قرار ده.
17- قال الصادق(ع): الصلاة خلف العالم بالف رکعة، و خلف القرشی بماة، وخلف العربی خمسون، و خلف الموتی خمس(18).
امام صادق(ع) فرمودند: نماز پشت سرعالم خواندن هزار رکعت ثواب دارد، و اقتداء کردن به سید ثواب صدرکعت و اقتداء نمودن به عربی (یعنی مسلمان عادی غیرقریش) پنجاه رکعت و اقتداء نمودن به مولی (یعنی برده و غلام) پنج رکعت می باشد.
18- قال النبیُ (ع): من صلی خلف امام عالم فکانما صلی خلفی و خلف ابراهیم خلیل الرحمن(19).
پیامبر(ص) فرمودند: کسی که به امام جماعت عالم اقتداء کند گویا به من و به ابراهیم خلیل الرحمن(ع) اقتداء نموده است.
19- قال الصادق قال امیرالمومنین(ع) فی وصیة لابنه محمد بن الحنفیة: و اعلم ان مروة المرء المسلم مروتان، مروة فی حضر، و مروة فی سفر.
فاما مروة الحضر، فقرائة القرآن، و مجالسة العلماء، و النظر فی الفقه والمحافظة علی الصلاة فی الجماعات.
و اما مروة السفر: فبذل الزاد، و قلة الخلاف علی من صحبک، و کثرة ذکر الله عزوجل فی کل مصعد و مهبط و نزول و قیامت و قعود(20).
امام صادق(ع) فرمود امیرالمومنین(ع) در وصیتی به فرزند خود محمّد حنفیّه فرمودند: بدان ای فرزند من مروّت و انصاف و اداء حقّ برای مرد مسلمان دو قسم است: یک قسم در وطن، و یک قسم درسفر.
امّا در وطن، قرائت قرآن، حضورت در مجالس عالم، دقّت نظر در احکام شرعیّة، و مراقبت بر نماز جماعت می باشد.
و امّا در سفر، پس بخشش زاد توشه به همسفران خود، نسبت به همراهان خود کمتر خطا انجام دادن- در جمیع حالات و مواقع ازنشست و برخاست، سوار شدن و پیاده شدن زیاد ذکر خدا گفتن و به یاد او بودن.
20- قال النبی (ص): ان الله وعد ان یدخل الجنة ثلاثة نفر بغیر حساب و یشفع کل واحد منهم فی ثمانین الفا، الموذن، و الامام و رجل یتوضا ثم یدخل المسجد فیصلی فی الجماعة(21).
پیامبر(ص) فرمودند: خداوند متعال وعده داده است سه نفر را بدون حساب وارد بهشت گرداند و هرکدام می توانند هشتاد هزار نفر را شفاعت نمایند، شخصی که اذان می گوید و امام جماعت، و مردی که وضو می گیرد و وارد مسجد می شود که نماز را به جماعت انجام دهد.
21- قال رسول اللهٌ(ص): ان الله یستحیی من عبده اذا صلی فی جماعة، ثم ساله حاجة ان ینصرف حتی یقضیها(22).
پیامبر (ص) فرمودند: خداوند حیا می کند از بنده خود موقعی که نماز جماعت می خواند و از خدا حاجتی مسألت می نماید تا این که حاجت او را برآورد.
22- قال الصادق(ع) فی ذیل قوله تعالی: (رجال لاتلهیهم تجارة) انهم قوم اذا حضرت الصلاة ترکوا التجارة و انطلقوا الی الصلاة و هم اعظم اجرا ممن لم یتجر(23).
امام صادق(ع) در تفسیر این آیه قرآن (رجال لا تلهیهم تجارة) فرمود که منظور از این مردان آنهایی می باشد که موقعی که وقت نماز حاضر می شود تجارت را ترک می کنند و روانه نماز می شوند و اجر این ها بیشتر است از کسانی که مشغول تجارت باشند.
23- قال النبی(ص): من شهد الجماعة کتب الله له بکل خطوة ذاهبا و راجعا عشر حسنات و رفع له عشر درجات و محی عنه عشر سیئات و ایما رجل یصلی الصلاة بالجماعة جاء علی الصراط کالبرق اللامع.
و الجماعة رحمة خیر من الدنیا و ما فیها و من صلی الخمس بالجماعة اعطاه الله اجورالشهداء الذین قتلوا فی سبیل الله محسنین و صابرین مصلین غیرمدیرین.
و قال صلاة الرجل فی الجماعة خیر من صلاته فی بیته اربعین سنة قیل یا رسول الله صلاة یوم قال لا صلاة واحدة(24).
پیامبر(ص) فرمودند: کسی که به نماز جماعت حاضر شد خداوند برای هر قدمی که جهت رفتن به جماعت و برگشتن بر می دارد ده حسنه برایش می نویسد و ده درجه مقام او را بالا می برد و ده خطا از خطاهای او محو خواهد کرد، و هر مردی که به جماعت نماز بخواند فردای قیامت ازپل صراط مانند برق لامع عبور خواهد نمود.
و جماعت رحمتی است بهتر از دنیا و آنچه که در دنیا می باشد. و کسی که نمازهای پنج گانه را به جماعت بخواند خدا به او اجر شهیدان در راه خود را عطا می کند.
و فرمودند: نماز مرد در جماعت بهتر است از چهل سال نماز فرادی که در خانه خوانده شود گفته شد یا رسول الله نماز یک روز که پنج نماز است بهتر است از چهل سال؟ حضرت فرمودند: خیر، یک نماز اگر به جماعت خوانده شود بهتر از چهل سال نماز است که مرد در منزل خود فرادی بخواند.
24- قال النبی(ص): سدوا فرج الصفوف من استطاع ان یتم الصف الاول و الذی یلیه فلیفعل فان ذلک احب الی نبیکم و اتموا الصفوف فان الله و ملائکته یصلون علی الذین یتمون الصفوف(25).
پیامبر فرمودند: پر کنید مکان های خالی بین صف ها را کسی که می تواند صف اوّل یا دوّم را تمام کند که جای خالی نباشد انجام دهد که این عمل نزد پیامبر شما محبوب تر است و صف ها را تمام کنید بعداً صف دیگری تشکیل دهید خداوند و ملائکه اش بر اشخاصی که صفوف خالی را پر می کنند درود و رحمت می فرستند.
25- قال علی(ع): الا و من مشی الی مسجد یطلب فیه الجماعة کان له بکل خطوة سبعون الف حسنة و یرفع له من الدرجات مثل ذلک و ان مات و هو علی ذلک و کل الله به سبعین الف ملک یعودونه فی قبره و یونسونه فی وحدته و یستغفرون له حتی یبعث(26).
امام علی(ع) فرمودند: آگاه باشید هرکس به طرف مسجدی برای خواندن نماز جماعت رفت برای هر قدم که بر می دارد خدا هفتاد هزارحسنه به او می دهد و هفتاد هزار درجه به مقام او می افزاید و اگر به همین عمل از دار دنیا رفت خدا هفتاد هزار ملک موکّل او می گرداند که در قبر از او عبادت کنند و انیس او باشند در تنهایی و تا فردای قیامت برای او طلب مغفرت کنند.
26- قال رسول الله(ص): اتانی جبرئیل مع سبعین الف ملک بعد صلاة الظهر فقال: یا محمد، ان ربک یقرئک السلام و اهدی الیک هدیتین لم یهدهما الی نبی قبلک. قلت: و ما تلک الهدیتان؟ قال: الوتر ثلاث رکعات و الصلاة الخمس فی جماعة. قلت. یا جبرئیل و ما لامتی فی الجماعة؟
قال: یا محمد اذا کانا اثنین کتب الله لکل واحد بکل رکعة مائة و خمسین صلاة، و اذا کانوا ثلاثة کتب لکل واحد بکل رکعة ست مائة صلاة، و اذا کانوا اربعة کتب الله لکل واحد بکل رکعة الفا و مائتی صلاة، و اذا کانوا خسمة کتب الله لکل واحد بکل رکعة الفین و اربعمائة و اذا کانوا ستة کتب الله لکل واحد منهم بکل رکعة اربعة آلاف و ثمانمائة صلاة و اذا کانوا سبعة کتب الله لکل واحد منهم بکل رکعة تسعة آلاف و ست مائة صلاة، و اذا کانوا ثمانیة کتب الله لکل واحد منهم بکل رکعة تسعة عشر الفا و مائتی صلاة، و اذا کانوا تسعة کتب الله لکل واحد منهم بکل رکعة ستة و ثلاثین الفا و اربعمائة صلاة و اذا کانوا عشره کتب الله لکل واحد بکل رکعة سبعین الفا و الفین و ثمانمائة صلاة.
فان زادوا علی العشرة فلو صارت السماوات کلها مدادا و الاشجار اقلاما و الثقلان مع الملائکة کتابا لم یقدروا ان یکتبوا ثواب رکعة واحدة.
یا محمد تکبیرة یدرکها المومن مع الامام خیر من ستین الف حجة و عمرة و خیر من الدنیا و ما فیها سبعین الف مرة، و رکعة یصلیها المومن مع الامام خیر من مائة الف دینار یتصدق بها علی المساکین وسجدة یسجدهما المومن مع الامام فی جماعة خیر من عتق مائة رقبة(27).
پیامبر(ص) فرمودند: جبرئیل با هفتاد هزار ملک بعد از نماز ظهر بر من نازل شد و گفت ای محمّد، پروردگارت سلامت می رساند و دو هدیه برای تو فرستاده که قبل از تو برای هیچ پیامبری نفرستاده.
گفتم چیست آن دو هدیه؟
گفت: اوّل نماز وتر و شفع سه رکعت، دوّم نماز پنج عدد شبانه روز را به جماعت خواندن.
گفتم: برای امّت من چه ثوابی خواهد بود در جماعت؟
گفت: ای محمّد! اگر دو نفر باشند یک مأموم و دیگری امام جماعت، به هرکدام برای هر رکعت صد و پنجاه نماز داده می شود، و اگر سه نفر باشند به هرکدام بر هر رکعت ششصد نماز، و اگر چهار نفر باشند به هرکدام بر هر رکعت دو هزار و چهارصد. و اگر شش نفر باشند، به هرکدام برای هر رکعت چهار هزار و ششصد نماز دهده می شود، و اگر هفت نفر باشند به هر کدام برای هر رکعت نه هزار و ششصد نماز، و اگر هشت نفر باشند به هر کدام برای هر رکعت نوزده هزار و دویست نماز، و اگر نه نفر باشند به هر کدام برای هر نماز سی و شش هزار و چهارصد نماز، و اگر به ده نفر برسند برای هر کدام به هر رکعت هفتاد و دو هزار و هشتصد نماز ثواب داده می شود.
پس اگر ده نفر تجاوز نمود اگر تمام دریاهای زمین و آسمان مرکّب شوند و درخت ها قلم شوند و جنّ و انس با ملائکه نویسنده شوند قدرت نوشتن ثواب یک رکعت از این جماعت را نخواهند داشت.
و نیز جبرئیل گفت: ای محمّد! اگر مأموم تکبیرة الاحرام امام را درک کند بهتر است برای او از هفتاد هزار حجّ و عمره و هفتاد هزار مرتبه بهتر از دنیا و آنچه در دنیا خواهد بود، و اگر مأموم یک رکعت با امام درک کند بهتر است از صد هزار دینار که به فقرا صدقه بدهد، و اگر یک سجده با امام انجام دهد بهتر است از صد بنده که در راه خدا آزاد کند.
پی نوشت ها :
1- بحارالأنوار: جلد85 صفحه 6، حدیث 8.
2- بحارالأنوار: جلد 85 صفحه8، حدیث 11.
3- انوار الهدایة: جلد1 صفحه 206، حدیث 1.
4- بحارالأنوار: جلد 85 صفحه8، حدیث 11.
5- وسائل الشّیعة: جلد 8 صفحه 351.
6- وسائل الشّیعة: جلد 8 صفحه 351.
7- جامع احادیث الشّیعة: جلد 6 صفحه 454، حدیث 59.(این روایت در جاهای دیگری نیز آمده بود با مختصر تفاوتی، و لذا یکی از آنها را در پاورقی ذکر می نمایم:
8- وسائل الشّیعة: جلد 8 صفحه 287.(این روایت با متن کتاب تفاوتهایی دارد، در ترجمه دقّت شود)
9- وسائل الشّیعة: جلد 8 صفحه308.
10- بحارالأنوار: جلد 85 صفحه4، حدیث 5.
11- انوارالهدایة، ص 240، مستدرک الوسائل: جلد 6 صفحه 445.
12- بحارالأنوار: جلد 85 صفحه11، حدیث 18.
13- بحارالأنوار: جلد 85 صفحه 14.
14- انوار الهدایة: 1 صفحه 202، حدیث 1.
15- وسائل الشّیعة: 8صفحه 404.
16- وسائل الشّیعة: 8 صفحه 403.
17- وسائل الشّیعة: 8صفحه 430.
18- جامع احادیث الشّیعه: 6 صفحه 456، حدیث 19.
19- مستدرک الوسائل: 6 صفحه 473.
20- جامع احادیث الشّیعه: 6صفحه 329، حدیث 39.
21- مستدرک الوسائل: 6 صفحه 449.
22- بحارالأنوار: 85 صفحه4، حدیث 3.
23- بحارالأنوار: 23 صفحه 327، حدیث 5.
24- انوارالهدایة: 1صفحه 200، حدیث 2.
25- بحارالأنوار: 85 صفحه 18.
26- بحارالأنوار: 73 صفحه 336.
27- بحارالأنوار: 85 صفحه 14، حدیث 26.
منبع: کتاب جایگاه نماز در احادیث و روایات