سرویس سبک زندگی فردا: یک وکیل بهتنهایی نمیتواند تمام امور اداری و وکالتی را انجام دهد و این امر خصوصا در کشورهایی که مساله وکالت در آنها بسیار تخصصی است، محال است. به نقل از ، متاسفانه در ایران مردم از وکلا توقع دارند در تمام موارد حقوقی ورود کنند در حالی که در کشورهای توسعه یافته وکالت امری تخصصی است.
در واقع در این کشورها وکلای خانوادگی، مهاجرت، مالیاتی و جنایی انواع مختلفی از وکلا هستند. همچنین وکلایی قادر به فعالیت در دیوان عالی کشور هستند در حالی که عدهای دیگر از آنها در دادگاههای شهرستان و بخش مشغول به کارند. در واقع مجموعه فعالیتهای آنها کاملا تقسیمبندی شده و ما در ایران فاقد این تقسیمبندی هستیم.
تخصص وکلا تداخل موضوعی دارد
درحالحاضر یک وکیل پایه دادگستری در تمام امور کیفری، ثبتی، مدنی و مالیاتی ورود پیدا میکند و هنوز به جمعبندی درخصوص تخصص وکلا نرسیدهایم. در واقع وکلای مشغول در بخش کیفری، ثبتی و شرکتی باید پروانه کار مختص در همان حوزه تخصصی خود را داشته باشند. در هر صورت وکیل خانوادگی موضوع چندان ناآشنایی برای مردم در ایران نیست و حالحاضر نیز برخی از وکلا وکیل خانوادگی یک خانواده میشوند و افرادی که با آن وکیل آشنایی دارند، برای حل مسائل حقوقی خود به او مراجعه میکنند و دعاوی حقوقی خانواده توسط او سامان پیدا میکند؛ بنابراین نیازی به طرح مبحث «وکیل خانواده» بهصورت طرح یا لایحه در قانون نیست.
از سوی دیگر تنوع دعاوی و اختلافاتی که به مرحله دادگاه میرسد بسیار زیاد است. آیا دعاوی از این نظر حق الوکاله محسوب میشوند؟ حق الوکاله چه تعرفهای دارد و آیا این تعرفه مستقل است؟ نکته حائزاهمیت آن است که پروندههای قضائی پرونده بیمهای افراد نیستند که فرد بتواند امور وکالتی خود را به یک وکیل محول کند. در حالحاضر بسیاری از شرکتها و سازمانها وکیل و مشاور حقوقی دارند که از آنها حق مشاوره دریافت و دعاوی آنها را در حوزه، مکان و سازمان مشخصی طرح میکنند. تعرفه دریافتی این وکلا کمی کمتر از وکلای عادی است.
حضور وکیل خانوادگی نشدنی است
استخدام وکیل خانوادگی نشدنی و غیرعملی است. اگر مقصود فرهنگ وکیل پذیری جامعه باشد تا مردم سرخود به مراجع دادگستری مراجعه نکنند و پنجمیلیون پرونده قضائی در دادگاهها طرح نشود، میتوان با روشهای دیگری مردم را به راههای مسالمتآمیزتر دعوت کرد. اگر مردم مشاوره با یک وکیل را جدیتر بگیرند در این صورت راسا دادخواست شکایت نمیدهند و پروندههایی تشکیل نمیشود که افراد برای ورود به آنها تخصصی ندارند.
اکنون برخی از دعاوی به اشتباه طرح و به دادگاه ارجاع میشوند. در این میان دادگاه مدت زمان زیادی را صرف رفع نواقص طرح دعاوی میکند و در نهایت دعوای بیحاصلی طرح میشود. اگر مانند اکثر کشورهای توسعهیافته حضور وکیل الزامی و اجباری باشد و دعاوی و طرح دعاوی به وسیله یک وکیل صورت بگیرد، در این صورت میتوانیم فرهنگ وکالت را به درستی رواج دهیم. طرح مساله «وکیل خانوادگی» اقدامی تجاری است درحالی که وکالت کالا نیست و به تخصص و تجربه نیازمند است.
وکیل، پزشک خانواده نیست
اکنون در کشورهای توسعه یافته پزشک خانواده وجود دارد و او پرونده بالینی فرد را تشکیل میدهد. به عبارت بهتر او از زمان تولد فرد بیماریها، حساسیتها و داروهای مورد مصرف فرد را میشناسد و در پرونده پزشک خانوادگی او ضبط میکند. متاسفانه در ایران به این روش عمل نمیشود، بنابراین بسیاری از افراد حتی گروه خونی خود را نمیدانند و در صورت بروز تصادف ابتدا باید گروه خونی آنها مشخص شود. حضور پزشک خانواده برای افراد یک خانواده اقدامی عملی است، اما استخدام وکیل خانوادگی مانند حضور مهندس خانواده است. اگر یک خانواده مهندسی خانوادگی داشته باشد تنها در هنگام ساخت خانه و در صورت نیاز به آن مراجعه میکند؛ بنابراین این اقدام عملی نیست و صرفا اقدامی نمایشی و تجاری است.
بستر در کشورهای خارجی فراهم است
در کشورهای توسعه یافته تمام امور خانواده توسط یک وکیل به سرانجام میرسد؛ بنابراین اگر یک شهروند قصد خرید یک مزرعه یا خودرو را داشته باشد تمام مراحل کار را به وکیل میسپارد. در واقع بسیار راحت با وکیل خود تماس میگیرد و تمام اقدامات خرید و فروش خود را توسط یک وکیل انجام میدهد. در این کشورها مسائل حقوقی خانواده به یک وکیل سپرده شده و این اقدامی رایج میان خانوادههاست. اهمیت استخدام یک وکیل در این کشورها بسیار بالاست، زیرا امکان دارد ضررهای جبرانناپذیر مادی به این خانوادهها وارد شود و آنها بدون مشورت با وکیل کاری و خانوادگی خود هیچگاه اقدامی انجام نمیدهند. هنگام خرید خانه حتما این کار را با رضایت وکیل خود انجام میدهند و او علاوه بر تمام اسناد خانه حتی نقشههای ساخت و ساز، لولهکشی آب و سیمکشی برق خانه را نیز پیش از اعلام رضایت بررسی میکند.
استخدام وکیل نیازمند پرونده قضائی است
استخدام وکیل خانوادگی پروژهای عملی در خانوادههای ایرانی نیست، زیرا حضور وکیل در هنگام وجود پروندههای قضائی ضرورت دارد و استخدام وکیل خانوادگی نمیتواند اقدامی رایج در میان خانوادههای ایرانی شود. از سوی دیگر اغلب خانوادههای ایرانی در تامین هزینه روزانه زندگی خود دچار مشکل هستند و بهگفته برخی کارشناسان حدود 12میلیون نفر زیر خط فقر زندگی میکنند، این افراد چه نیازی به وکیل دارند؟! بسیاری از کارخانهها ورشکسته و غیرفعال و کارگران از پرداخت حقوق ماهانه خود محروماند، بنابراین فرهنگ وکالت در ایران وجود ندارد و حضور وکیل تنها در زمان انعقاد قرارداد و بروز اختلاف مورد نیاز است. اقشار مختلف مردم، حتی یک روزنامه نگار یا با هر شغل صنفی دیگر تنها هنگام بروز اختلافات یا عقد قرارداد به یک وکیل نیازمند است و در شرایط عادی نیازی به پرداخت هزینه برای استخدام یک وکیل ندارد.
وکیل خانوادگی محدودیت قانونی ندارد
هیچ گونه محدودیت قانونی برای انتصاب وکیل خانوادگی در خانوادههای ایرانی وجود ندارد و ایران از معدود کشورهایی است که حضور وکیل را برای افراد در محاکم قضائی الزامی میداند. براساس اصل 35 قانون اساسی تمام خانوادهها حق استخدام وکیل را دارند و اگر به هر دلیل امکان استخدام او وجود نداشته باشد دولت برای افراد وکیل تعیین میکند. علاوه بر این اکثر شرکتها از تجربه و تخصص وکلا در قالب مشاورههای حقوقی و بهصورت نوشته و نانوشته بهره مند میشوند. وکلا در این شرکتها بهصورت روزانه و ماهانه کار میکنند و حضور آنها برای سر و سامان دادن به مسائل حقوقی شرکتها الزامی است.