سیر-و-سلوک

در بخش یکم کتاب، موانع نظری و عملی سیر و سلوک آدمی به سوی خدای سبحان بررسی شد و به اجمال، راههای مانع زدایی نیز تبیین شد. در این بخش نیز بحث در باره مانع زدایی از سیر و سلوک است، لیکن مراحل این مانع زدایی که بر اساس ترتیب کتاب ارزشمند «أوصاف الأشراف» مرحوم خواجه نصیر الدین طوسی (قدس سره) تنظیم شده، تبیین می شود.

تاکنون کلیاتی را درباره علم اخلاق و نتائج و آثار و انگیزه ها و شاخ و برگهای دیگر آن شناخته ایم; اکنون موقع آن است که با در دست داشتن این اطلاعات و آگاهیهای کلی، راه تهذیب نفس را شروع کنیم; و یا به تعبیر دیگر، از مسائل ذهنی به مسائل عینی بپردازیم، و از کلیات وارد جزئیات شویم.

بسیاری از علمای سیر و سلوک عقیده دارند که رهروان راه کمال و فضیلت و تقوا و اخلاق و قرب الی الله باید زیر نظر استادی کار کنند؛ همان گونه که در بحث گذشته از رساله سیر و سلوک منسوب به محقق بحرالعلوم و رساله لب اللباب تقریرات مرحوم علامه طباطبایی نقل کردیم که فصل بیست و یکم وظائف سالک الی الله را کار کردن زیر نظر مربی و استاد شمرده اند، اعم از استادان ...

بعد از مرحله رجاء مرحله «صبر» قرار دارد. کسی که اهل سیر و سلوک است و در تهذیب روح قدم بر می دارد باید صبر کند و چون در مقابل صبر، «جزع» قرار دارد، سالک باید از جزع بپرهیزد؛ چون جزع، راه انحرافی و صبر، راه مستقیم است

از اموری که «سالک الی الله» باید آن را تحصیل کند، «خلوت» و تنهایی است.