کارنامه مجلس دهم زیر ذره بین

خبرگزاری فارس: با نزدیک شدن به روزهای منتهی به انتخابات مجلس یازدهم، لزوم بررسی عملکرد مجلس دهم جهت یافتن ایرادات و ریشه‌یابی آنها، برای تشکیل مجلسی کارآمد، بیش از پیش احساس می‌شود. در همین راستا بررسی عملکرد نمایندگان مجلس امری ضروری به نظر می‌رسد.

خبرگزاری فارس سعی دارد در ایام باقی‌مانده تا انتخابات مجلس یازدهم، به بررسی عملکرد 44 ماهه مجلس دهم در زمینه قانون‌گذاری و نظارت بپردازد.

تاکنون چندین گزارش درباره عملکرد کمیسیون‌های تخصصی مجلس منتشر شده است و در ادامه قرار است به بررسی دو وظیفه اصلی و قانونی وکلای ملت در مجلس دهم بپردازیم.

مطابق اصل هفتاد و ششم قانون اساسی «مجلس‏ شورای‏ اسلامی‏ حق‏ تحقیق‏ و تفحص‏ در تمام‏ امور کشور را دارد». البته براساس یک نظریه تفسیری شورای نگهبان از اصل هفتاد و ششم قانون اساسی، نمایندگان به‌‌صورت مستقل حق تحقیق و تفحص ندارند، بلکه تحقیق و تفحص حق کل مجلس است. همچنین به‌موجب آیین‌نامه داخلی مجلس، تحقیق و تفحص مجلس شامل شورای نگهبان، مجلس خبرگان رهبری، مجمع تشخیص مصلحت نظام و پرونده‌های جریانی مراجع قضایی و امور‌ ماهیتی قضایی نمی‌شود و در مورد دستگاه‌هایی که زیر نظر مقام معظم رهبری هستند با اذن معظم‌له امکان تحقیق و تفحص توسط مجلس وجود دارد.یکی از مهم‌ترین ابزارهای نظارتی مجلس شورای اسلامی «تحقیق و تفحص» است که با ارائه درخواست آن از سوی نمایندگان آغاز می‌شود و با تصویب در صحن علنی مجلس و تشکیل کمیته تحقیق و تفحص ادامه می‌یابد و با پیگیری موضوع در مراجع قضایی به پایان می‌رسد.

در این گزارش به بررسی تحقیق و تفحص وکلای ملت در دوره دهم می‌پردازیم و در ادامه آماری از عملکرد وکلای ملت در 9 دوره گذشته ارائه خواهیم داد.

* مجلس دهم (1395-1399)

نمایندگان مجلس دهم در 6 ماه نخست آغاز به کار این مجلس، چند تحقیق و تفحص از جمله تحقیق و تفحص از عملکرد صندوق ذخیره فرهنگیان، تحقیق و تفحص از پیگیری پرونده‌های حقوقی مربوط به دولت و ملت ایران در رابطه با آمریکا، تحقیق و تفحص از وضعیت افراد دوتابعیتی و دارای گرین کارت در حوزه مسئولان و مدیران ارشد و تحقیق و تفحص از روند مبارزه با قاچاق کالا و بررسی سیاست‌های دولت در مقابله با قاچاق را کلید زدند.

مطرح شدن چند تحقیق و تفحص مهم در ابتدای مجلس دهم، این تصور را ایجاد می‌کرد که نمایندگان در این دوره بنا دارند به وظیفه نظارتی خود به خوبی عمل کنند اما وقتی از نتیجه بسیاری از این تحقیق و تفحص‌ها خبری نشد، مشخص شد که هیچ اقدام جدی در این مجلس صورت نخواهد گرفت.

گرچه بر اساس گفته یک عضو هیئت رئیسه مجلس حدود 200 طرح تحقیق و تفحص از ابتدای مجلس دهم مطرح‌ شده است، اما گزارش معاونت نظارت و بررسی دستور جلسات صحن علنی پارلمان نشان می‌دهد از ابتدای مجلس دهم تاکنون تنها 37 طرح تحقیق و تفحص در صحن مجلس به تصویب رسیده است و فقط 6 تحقیق و تفحص به نتیجه رسید و در صحن مجلس قرائت شد.

از این 6 گزارش تحقیق و تفحص نیز 3 گزارش به قوه قضاییه ارجاع شده است.

وضعیت تحقیق‌ و تفحص‌های مجلس دهم

** تحقیق‌وتفحص‌هایی که به سرانجام رسید

* تقاضای تحقیق و تفحص از عملکرد صندوق ذخیره فرهنگیان در جلسه علنی 25 مهرماه 95 تصویب و گزارش نهایی این تحقیق و تفحص در جلسه علنی 19 فروردین 96 در صحن مجلس قرائت و به قوه قضائیه ارجاع شد.

* تقاضای تحقیق و تفحص در مورد نحوه برخورد با کارگران معدن روستای آق‌درّه تکاب در جلسه علنی 9 آبان 95 تصویب شد و گزارش نهایی این تحقیق و تفحص در جلسه علنی 31 مرداد 96 قرائت شد.

* تقاضای تحقیق و تفحص از بررسی وضعیت افراد دوتابعیتی و دارای گرین‌کارت در حوزه مسئولان و مدیران ارشد و شناسایی خلأهای قانونی در این موضوع در جلسه علنی 25 آبان 95 به تصویب رسید و کمیسیون امنیت ملی مردادماه 97 گزارش نهایی آن را در صحن علنی مجلس قرائت کرد.

بنا بر آنچه در این گزارش آمده است، خلأهای ناشی از حضور چنین نیروهایی در دستگاه‌ها شناسایی ‌شده است و در بخش‌هایی از آن نیز گوشزد کرده‌اند تعداد و شناسایی همه نیروهای دوتابعیتی ممکن نیست.

در بخشی از این گزارش آمده است: «در وزارت راه و شهرسازی چهار نفر، جمعیت هلال‌احمر سه نفر، سازمان بهزیستی دو نفر و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی چهار نفر دوتابعیتی مشغول فعالیت هستند و سایر وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های دولتی عنوان کرده‌اند که دو تابعیتی در این وزارتخانه مشغول به فعالیت نبوده یا اینکه اطلاعاتی در این زمینه نداشته‌اند.»

* تقاضای تحقیق و تفحص از عملکرد شرکت کشت و صنعت کارون و شرکت طرح توسعه نیشکر و صنایع جانبی آن در جلسه علنی 24 بهمن 95 به تصویب وکلای ملت رسید و اول بهمن‌ماه 97، گزارش نهایی از شرکت کشت و صنعت کارون و صنعت نیشکر خوزستان در صحن علنی قرائت شد که بر اساس آن، کمیته پیگیری اعلام کرد علی‌رغم تحولات و بهبود نسبی امور، زیان انباشته سنواتی و بدهی بانکی 23 هزار میلیارد ریالی، شرکت را از حالت انتفاعی خارج کرده است. لذا پیشنهاد کردند این شرکت واگذار و بانک کشاورزی از آن خارج شود.

* تقاضای تحقیق و تفحص از عملکرد شرکت ملی صنایع مس ایران در جلسه علنی 24 بهمن 95 به تصویب رسید و اردیبهشت‌ماه سال جاری، گزارش نهایی تحقیق و تفحص از شرکت ملی مس در صحن علنی پارلمان قرائت و برای بررسی‌های بیشتر به قوه قضاییه ارجاع شد.

* تقاضای تحقیق و تفحص از نحوه واگذاری پالایشگاه کرمانشاه به بخش خصوصی در جلسه علنی 16 مهر 96 به تصویب رسید و فروردین امسال نتیجه این تحقیق و تفحص مشخص شد.

براساس اعلام کمیته تحقیق و تفحص مشخص شد که تخلف تأثیرگذاری در روند واگذاری پالایشگاه کرمانشاه به بخش خصوصی رخ نداده است

**مهم‌ترین تحقیق‌ و تفحص‌های تحت بررسی:

* تقاضای تحقیق و تفحص در مورد پیگیری پرونده‌های حقوقی مربوط به حقوق دولت و ملت ایران در رابطه با کشور ایالات متحده آمریکا و مقایسه داده‌ها و ستانده‌های این حقوق بر اساس پیگیری‌ها، برنامه‌ها و احکام صادرشده در محاکم بین‌المللی بود که در جلسه علنی 27 مهرماه 95 به تصویب رسید اما تاکنون نتایج آن در صحن قرائت نشده و خبری هم از آن نیست. 

* تقاضاهای تحقیق و تفحص از بررسی روند مبارزه با قاچاق کالا و بررسی سیاست‌های دولت در مقابله با قاچاق و دلایل ناکارآمدی آن در دولت‌های مختلف در جلسه علنی 3 آذر 95 به تصویب رسید اما هنوز در صحن مجلس قرائت نشده است.

* تقاضای تحقیق و تفحص از صدور مجوز واگذاری معادن و نظارت بر برداشت از منابع معدنی و وصول و هزینه‌کرد حقوق دولتی در استان‌های همدان، مرکزی، کرمان، یزد، آذربایجان‌غربی و سایر استان‌های دارای منابع معدنی در جلسه علنی 7 شهریور 96 تصویب شد.

* تقاضای تحقیق و تفحص از عملکرد شرکت دخانیات ایران در جلسه علنی اول آذر 96 مصوب شد.

* تقاضای تحقیق و تفحص از نحوه اجرای قانون هدفمندی ‌یارانه‌ها در جلسه علنی 27 تیرماه 1396 شد اما هنوز گزارش آن در صحن مجلس قرائت نشده است.

* تقاضای تحقیق و تفحص از انتقال آب سد زولای شهرستان سلماس به قره‌باغ در جلسه علنی 18 مرداد 96 به تصویب رسید اما گزارش آن هنوز قرائت نشده است.

* تقاضای تحقیق و تفحص از عملکرد سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور 5 اردیبهشت 97 به تصویب رسید اما تاکنون گزارشی توسط هیئت تحقیق و تفحص‌کننده منتشر نشده است.

* یکی از جنجالی‌ترین طرح‌های تحقیق و تفحص که 22 خرداد 97 در مجلس مطرح و تصویب شد، تحقیق و تفحص از باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس موسوم به «سرخابی‌ها» بود. علیرغم اینکه از مهرماه سال جاری گزارش این تحقیق و تفحص آماده شده است اما این گزارش هنوز در صحن مجلس قرائت نشده است.

* شهریورماه سال 97 تحقیق و تفحص از صنعت خودروسازی به تصویب وکلای ملت در صحن مجلس رسید اما هنوز گزارشی از این تحقیق و تفحص منتشر نشده است.

** تحقیق و تفحص‌های ردشده

تحقیق و تفحص از عملکرد شهرداری تهران، تحقیق و تفحص از عملکرد مناطق آزاد تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی کشور و میزان انطباق آن با اهداف پیش‌بینی‌شده برای این مناطق در پنج سال اخیر، تحقیق و تفحص از نحوه اختصاص و توزیع منابع در طرح تحول سلامت، عملکرد سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و بررسی نحوه اجرای طرح نظام سلامت، تحقیق و تفحص از عملکرد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دوران تصدی آقای دکتر فرهادی جزو مهم‌ترین تقاضاهایی بودند که در صحن علنی پارلمان با مخالفت اکثریت وکلای ملت قرار گرفته و رد شدند.