روزگذشته سازمان سینمایی با انتشار خبری به نقل از معاون نظارت و ارزشیابی این سازمان، از پیگیری موضوع قاچاق فیلم «گشت2» خبر داد. خانه سینما نیز طی نامه‌ای به رئیس سازمان صداوسیما خواستار احقاق حقوق مادی فیلم «گشت2» و پیگرد خاطیان شد. این اقدامات منفعلانه بعد از آن صورت می‌گیرد که سعید سهیلی تهیه‌کننده و کارگردان «گشت2» در اعتراض به عدم حمایت صنفی از وی، کارت خانه سینما را جلوی دوربین آتش زد.
قاچاق فیلم‌های سینمایی از طریق نهادهایی که باید امانتدار حقوق مالی و معنوی صاحبان آثار باشند، معضل جدیدی برای سینمای ایران شده و با وجود اثبات خروج نسخه فیلم‌های سینمایی از این نهادها، نه تنها تلاشی برای جبران خسارت نشده بلکه حتی از یک عذرخواهی نیز دریغ شده است.
داستان قاچاق فیلم‌های سینمایی از زمانی جدی شد که وسایل تکثیر فیلم‌ها از اختیار عوامل سینما خارج شد و مردم عادی کوچه و خیابان نیز به این تکنولوژی‌ها دست پیدا کردند. اما باز هم مجرای اصلی قاچاق از گروه‌های شبه‌مافیایی دنبال می‌شد که با استفاده از فیلمبرداری ویدئویی از نسخه‌های 35 میلیمتری فیلم‌های سینمایی، پای فیلم پرده‌ای را به خانه‌ها باز کردند. کاری که با وجود کیفیت پایین تصویر با استقبال خوبی روبه‌رو می‌شد و بازار سیاه فیلم قاچاق را رونق می‌بخشید. در مقابل نیز چرخه صنعت سینما از تهیه‌کننده گرفته تا سینمادار همگی از فیلم‌های پرده‌ای ضرر می‌دیدند.
با تغییر تکنولوژی پخش فیلم در سینماها و ارائه نسخه‌های دیجیتالی، قاچاق فیلم نیز جهش تکنولوژیک پیدا کرده و این بار نسخه‌های باکیفیت فیلم‌ها به جای فیلمبرداری‌های بی‌کیفیت پرده‌ای سر از بازار قاچاق درآورده است.
تنها نکته مثبتی که تغییر تکنولوژی به همراه آورد این بود که با نشانه‌گذاری نسخه‌های فیلم‌های مختلف فیلم، امکان رهگیری جریان قاچاق تا حد زیادی فراهم شد. نمونه بارز کشف جریان قاچاق فیلم بر اساس لیبل‌گذاری، کشف مجرای قاچاق فیلم‌های «فروشنده»، «عصبانی نیستم» و « گشت2» است.
وقتی نسخه قاچاق «گشت2» منتشر شد، حمید فرخ‌نژاد، بازیگر فیلم در صفحه اینستاگرامش نوشت: باعث تأسف است که اعلام کنم نسخه قاچاق فیلم گشت ٢ وارد بازار شده و متأسفم که اعلام کنم طی هفته گذشته در این ارتباط شکایتی تنظیم و به دادگاه رسانه تسلیم کردیم ولی تمام تلاش‌های قانونی ما برای جلوگیری از این سرقت بی‌نتیجه ماند. پلیس فتا، پلیس امنیت و شورای صیانت سینما فقط اظهار تأسف کردند و دیگر هیچ... عملاً دست قانون جلوی سارقان بالاست و نسخه غیرقانونی گشت ٢ عیان و در محیطی امن در حال خرید و فروش است. متأسفم برای سینمایی که هیچ پناهی ندارد.
متأسفانه نسخه‌های اصلی فیلم‌هایی که اخیراً به صورت گسترده قاچاق شده‌اند نه توسط افراد عادی و قاچاقچی‌های پیش پا افتاده بلکه از سوی نهادهایی که باید حافظ منافع سینماگران باشند، به بیرون درز کرده‌اند.
کاظم راست‌گفتار، کارگردان سینما در یادداشتی با انتقاد از عدم برخورد با قاچاق فیلم می‌نویسد: قاچاق فیلم یکی از عواملی است که باعث از بین رفتن امید در بین سینماگران می‌شود چراکه علاوه بر ضررهای مادی، خسارات روحی جبران‌ناپذیری برای صاحبان فیلم به همراه دارد. عرضه گسترده قاچاق فیلم‌های سینمایی در کنار خیابان و... هشداری جدی برای متولیان سینماست و آنها باید راه‌حل‌هایی برای برون‌رفت از این مشکل بیندیشند. قطعاً اگر نهادهای ذیربط عزمی راسخ برای جلوگیری از موضوع داشته باشند به نتیجه می‌رسند، اما مشکل این است که این ماجرا حتی توسط نهادهای فرهنگی‌مان هم جدی گرفته نمی‌شود و انگار گوش شنوایی نیست!
با وجود اینکه منشأ قاچاق فیلم‌های «گشت2»، «عصبانی نیستم» و «فروشنده» مشخص شده و برآورد ضمنی از میزان خسارتی که قاچاق به صاحبان آثار زده است، قابل محاسبه است، نه تنها وزارت ارشاد و صداوسیما برای جبران خسارت به بار آمده پیشقدم نشده‌اند، بلکه نسبت به آنچه رخ داده، خبری هم از عذرخواهی نیست!
ارائه نسخه‌های اصلی فیلم‌ها برای بازبینی در وزارت ارشاد و انجام امور اداری پخش تیزرهای فیلم‌های سینمایی در سازمان صداوسیما، امری عادی و روالی معمول است و صاحبان فیلم‌های سینمایی به دلیل اعتمادی که به این ارگان‌ها دارند با خیال راحت و البته به دلیل ساختارهای بروکراتیک مجبور به انجام کار هستند. اکنون که مشخص شده است این مراکز امانتداران خوبی برای سینما نیستند، چه کسی می‌تواند دوباره اعتماد فیلمسازان را جلب کند؟
به نظر می‌رسد یکی از راه‌های جبران خسارت و ترمیم وجهه مخدوش شده این دو سازمان مرتبط با سینما، برخورد جدی با عامل یا عواملی است که باعث خروج نسخه‌های فیلم شده‌اند. حجم بالای خسارت مالی قاچاق فیلم از یک سو و اینکه در صورت عدم‌پیگیری انتظامی و برخورد قضایی امکان ادامه روند قاچاق فیلم وجود دارد، لزوم ورود جدی نیروی انتظامی را در پی دارد.
مهرداد فرید، دبیر شورای عالی تهیه‌کنندگان می‌گوید: نیروی انتظامی باید نسبت به قاچاق فیلم حساس‌تر شود و آن را در سطح دیگر دزدی‌ها پیگیری کند.
فرید تأکید می‌کند: در حال حاضر آنچه از ما به عنوان یک نهاد صنفی برمی‌آید، این است تا از حکومت بخواهیم تا به وظایف اصلی حکومتی خود در قبال صیانت از اهل فرهنگ و هنر عمل کند؛ مسئله‌ای که این روزها مغفول واقع شده است.
دبیر شورای عالی تهیه‌کنندگان معتقد است: مسئله دیگر این است که نیروی انتظامی حمایت از هنرمندان و مسئله قاچاق را در اولویت کاری خود قرار نمی‌دهد. فکر می‌کنیم قاچاق آثار سینمایی هم مانند دستبرد زدن به خانه، مغازه و بانک است و انتظار داریم همانطور که پلیس نسبت به این موارد حساس است در مسئله قاچاق فیلم نیز دقت نظر بیشتری داشته باشد. با وجود تکاپوی وزارت ارشاد یا خانه سینما، هنوز مشخص نیست که چه کسی قرار است خسارت مالی وارد شده به «گشت2» را پرداخت کند و برای بستن راه‌های خروج فیلم‌ها از ارشاد و صداوسیما چه فکری شده است! سازمان سینمایی همچنین باید به این سؤال پاسخ دهد که چرا پیش از این و در هنگام قاچاق فیلم‌های «فروشنده» و «عصبانی نیستم» برخوردی با عوامل قاچاق نکرده است و اگر اعتراض سعید سهیلی نبود، آیا باز هم بی‌تحرکی و بی‌تفاوتی سازمان ادامه داشت؟
