دکتر منوچهر قارونی؛ متخصص قلب و عروق
تظاهرات آنژین قلبی
یکی از نکاتی که پزشکان باید به آن توجه کنند، این است که سکته قلبی در هر فرد تظاهر خاص خودش را دارد و علائم آن در همه افراد یکسان نیست. علائمی نظیر: درد قفسه سینه، درد گردن و درد دست چپ در افراد مختلف شبیه هم نیست. به خاطر دارم حدود بیست و پنج سال پیش استاد زرین‌کوب، نویسنده معروف، با درد مچ دست راست به من مراجعه کرد و اظهار داشت پس از یک مشاجره لفظی در دانشکده دچار درد دست راست شده است. بیشتر پزشکان تصور می‌کنند درد مچ دست راست به دلیل ایجاد سندرم تونل کارپ است؛ در حالی که ایشان پس از بررسی‌های لازم در آمریکا چهار پنج مرتبه بای‌پس کرد.
پس سکته قلبی آن‌گونه که برخی پزشکان تصور می‌کنند علائم تیپیک ندارد و همیشه با علائمی مانند فشار روی قفسه سینه یا بالا رفتن از پله‌ها درد شدت بیشتری پیدا می‌کند، نیست؛ بلکه ممکن است تظاهرات متفاوتی داشته باشد و مثلا در یک بیمار با درد مچ دست راست و در بیمار دیگری با احساس درد در ناحیه معده بروز کند؛ بنابراین یکی از بزرگ‌ترین مشکلات پزشکان، حتی پزشکان متخصص قلب، تشخیص افتراقی علائم آنژین قلبی از دردهای گوارشی و حتی دندان است.
باید توجه داشت که تظاهرات دردهای گوارشی و معده شبیه یکدیگر است؛ مثلا در سکته قلبی ممکن است بیمار از درد ناحیه معده شکایت داشته باشد، بیمار اظهار می‌کند با آروغ زدن درد در ناحیه معده کاهش می‌یابد و به مدت 3-2 دقیقه مشکلی ندارد، اما مجددا درد ظاهر می‌شود. متاسفانه در این موارد پزشکان یا نوار قلبی نمی‌گیرند و یا اگر نوار گرفته می‌شود، ممکن است طبیعی باشد، یا در آن نکات دقیق و ریزی وجود داشته باشد که با نظر متخصص قلب قابل تشخیص باشد. نوار قلبی ممکن است در روزهای اول ارزش تشخیصی نداشته باشد، ولی حتما نکات ریزی در آن وجود دارد. مثلا ممکن است نوار به‌ظاهر طبیعی باشد و فقط یک (QT) طولانی را نشان دهد؛ اما این مورد نشان‌دهنده ایسکمی قلب و تنگی عروق است. یا مثلا خانم پیری به زمین افتاده و استخوان فمور وی شکسته و کاندید عمل جراحی است. کافی است در این نوار علائمی حاکی از اکستراسیستول بطنی یا PVC وجود داشته و پس از PVC یکی دو Bite افتاده باشد، ولی به آن توجهی نشود؛ در حالی که PVC باعث شده ایسکمی ظاهر شود و در دو یا سه قسمت Bite افتاده را نشان دهد.
یکی از نکات قابل اهمیت، تشخیص انواع مختلف تظاهرات آنژین قلبی است.
نکته مهم: در اکثر موارد درد قلبی که اغلب به صورت تیرکشنده است، با درد آرتروز گردن و درد معده اشتباه می‌شود. گاهی درد آنژین قلبی با درد در ناحیه فک تحتانی همراه است، ولی هیچ یک از علائم درد قلبی را ندارد.
به طور کلی تمام دردهایی که با فعالیت، عصبانیت و از پله بالا رفتن ایجاد می‌شود، درد قلبی محسوب گردد مگر خلاف آن ثابت شود.
تظاهرات مختلف بیماری‌های قلبی و عروق کرونر را چگونه تشخیص دهیم؟
یک پزشک باید با فرهنگ جامعه خود آشنایی داشته باشد؛ زیرا هر بیمار به یک صورت دردش را مطرح می‌کند. در مواردی که پزشک وقت نداشته یا مطبش شلوغ باشد و... علائم بیماری فراموش می‌شود. گاه ممکن است با تجویز یک امپرازول و... بیماری تشخیص داده نشود. دیده شده، بیمار چهل ساله‌ای با درد ناحیه معده مراجعه کرده و با مصرف امپرازول به تشخیص پزشک، فوت کرده است. پس توجه به تظاهرات و علائم بیماری در سنین مختلف اهمیت بسیاری دارد؛ مثلا ممکن است تظاهرات سکته قلبی در یک بیمار مسن مانند یک بیمار چهل ساله نباشد.
ولی به عنوان یک نکته مهم، هر گاه بیماری با سن بالا علائمی نظیر بی‌حالی، تاکی‌کاردی بی‌دلیل، سکسکه بدون علت، تنگی نفس و بی‌اشتهایی داشته باشد، باید از وی نوار قلب گرفته شود. یا اگر فرد مسنی بی‌دلیل به زمین خورد باید حتما از او نوار قلبی گرفته شود؛ زیرا ممکن است این نوار علائم سکته قلبی را نشان دهد.
