چگونگی ایجاد سارکوئیدوز در اعضاء بدن (۱)

دکتر کاظم آملی؛ متخصص بیماریی های داخلی(ریه)؛ عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

علایم بالینی 

علایم بالینی سارکوییدوز برحسب اعضاء مبتلا شده متفاوت است. معمولا چند عضو مبتلا می‌شوند ولی تظاهرات در یکی از اعضاء ممکن است شدیدتر باشد. به این جهت بیماران ابتدا به پزشکان عمومی مراجعه می‌کنند و سپس به پزشکان متخصص ارجاع می شوند. ریه از همه اعضاء بیشتر مبتلا می‌شود.

معذلک بسیاری از بیماران به علت آرترالژی از متخصصان روماتولوژی و یا به علت تظاهرات پوستی و چشمی از متخصصان پوست و چشم استمداد می‌کنند. در بسیاری از موارد بیمار شکایتی ندارد و متوجه بیماری خود نیست بلکه تصادفا در رادیوگرافی ریتین شناخته می‌شود. آغاز سارکوییدوز ممکن است به صورت حاد و آشکار و یا نهفته و با تظاهرات خفیف همراه باشد.

شکل حاد با علایم عمومی و موضعی شدید بروز می‌کند و سیر آن معمولا کوتاه‌تر (چند ماه یا حدود  یک سال) است و خود به خود با درمان به طرف بهبود و ضایعات و یا به طرف ازمان تثبیت می‌رود. وقتی بیماری بیش از دو سال طول بکشد شکل مزمن سارکوییدوز تلقی می‌شود و پیش آگهی بدتری دارد.

نمی‌توان پیش‌بینی کرد که کدام بیمار به طرف ازمان خواهد رفت. سارکوییدوز ممکن است در هر سن دیده شود ولی در سنین 20 تا 40 سالگی بیشتر بروز می‌کند (80درصد). زنان قدری بیش از مردان مبتلا  می شوند.تفاوت گروهی و نژادی نیز وجود دارد.برخلاف مبتلایان به برونشیت مزمن و آمفیزم، مبتلایان به سارکوییدوز معمولا سیگار نکشیده و نمی‌کشند.

در کودکان و سالخوردگان کمتر دیده می‌شود و هر چه از دامنه سنین شیوع مذکور در فوق (20- 40 سالگی) دورتر شویم وقوع آن کمتر می‌شود.

در شکل حاد علایم عمومی عبارتند از کسالت و خستگی و افسردگی، تب (که ممکن است شدید باشد) همراه با عرق کردن و لاغر شدن، آرترالژی و اریتمانودوزوم. ضایعات داخل قفسه سینه و ضایعات پوستی و مفصلی و غیره هر کدام دسته‌ای ظاهرا جداگانه از بیماران را می‌‌نمایانند. علایم مهم تنفسی نیزعبارتند است از سرفه و تنگی نفس.

خلط کمتر بروز می‌کند و هموپتیزی شایع نیست. خس‌خس به علت ابتلا راه‌های هوایی و یا فشار غدد لنفی بر برنش‌ها ممکن است،شنیده شود. درد و گرفتگی داخل سینه نیز ممکن است بیمار را ناراحت کند. در مراحل پیشرفته سیانوز ممکن است، پدیدار شود. 

از علایم عمومی نیمه پنهان باید خستگی را ذکر کرد زیرا نمودی بسیار غیراختصاصی است، هر چند دست کم گرفته می‌شود اما در مواردی که مورد توجه قرار گرفته و پرسش می‌شود شایع‌ترین سمپتوم را تشکیل می‌دهد. خستگی در سارکوییدوز علل مختلف دارد: از جمله میوپاتی و اختلالات خواب و آپنه خواب انسدادی که شیوع آن در مبتلایان به سارکوییدوز بیشتر از دیگران دیده شده و ممکن است با سندرم پای بی‌قرار دوره‌ای همراه باشد و در بیمارانی که لوپوس پرنیو دارند احتمال بروز آن باز هم بیشتر است.

همچنین در بیمارانی که دچار نوروپاتی الیاف ریز عصبی هستند، خستگی بیشتر بروز می‌کند. پس از بهبود علایم رادیولوژیک و اسپیرومتری خستگی ممکن است ادامه یابد. درد ممکن است با خستگی ارتباط داشته باشد و به صورت درد قفسه سینه و دردهای عضلانی و درد شکم و سردرد و آرترالژی بروز کند. اکنون یافته‌های بالینی و پاراکلینیک سارکوییدوز را در اعضای مختلف بررسی می‌کنیم.

ریه

در 85 تا 95درصد موارد سارکوئیدوز، ریه مبتلاست اما در 30 تا 60درصد بیماران ممکن است، هنگام تشخیص علامتی نداشته باشند و تصادفا در یک رادیوگرافی ساده ریتین شناخته شوند. سیر بالینی ضایعات ریه در مبتلایان متفاوت است. در دو سوم موارد ممکن است تمایل به پاک شدن ضایعات داشته باشند.

تظاهر بیماری ممکن است حاد باشد و یا به شکل مزمن درآید و به نارسایی تنفسی منجر و باعث مرگ شود. ضایعات ریه علت مهم مرگ را تشکیل می‌دهند و چاره‌ای جز پیوند ریه نمی‌تواند بیمار را نجات دهد. 

علایم مهم ریوی، عبارتند از سرفه (معمولا خشک) و تنگی نفس و درد قفسه سینه در ضایعات راه‌های هوایی علایم مزبور شدیدتراند. خس‌خس (ویزینگ) نیز ممکن است به گوش برسد. در امتحان بالینی علایم و یافته‌ها زیاد نیستند...

برای خواندن بخش دوم- چگونگی ایجاد سارکوئیدوز در اعضاء بدن- اینجا کلیک کنید.