سرطان مری در ایران (۱)

دکتر رضا ملک‌زاده؛ فوق تخصص گوارش و کبد

سرطان مری پس از سرطان معده دومین و سومین سرطان شایع به ترتیب در مردان و زنان ایرانی است. تخمین زده می‌شود که هر سال نزدیک به 5800 نفر ایرانی در اثر سرطان مری فوت می‌کنند. در ایران هنوز سرطان نوع SCC بیش از 90 درصد سرطان‌های مری را تشکیل می‌دهد ولی سرطان‌ انتهای مری نوع آدنوکارسینوما به تدریج در حال افزایش است.

میزان بروز (ASR) سرطان مری در منطقه شمال شرق استان گلستان ایران در 35 سال پیش 100 درصد هزار نفر در مردان و زنان گزارش گردیده ولیکن براساس مطالعات جدید میزان بروز (ASR) سرطان مری نوع SCC طی 35 سال گذشته به کمتر از نصف کاهش یافته است این کاهش پس از بهبود چشمگیر در وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منطقه رخ داده است.

میزان بروز (ASR) سرطان مری نوع SCC در منطقه جنوب کشور و استان کرمان 3 در مردان و 2 در زنان بود، که کمتر از یک دهم میزان بروز استان گلستان است. علل بروز بالای سرطان مری در شمال شرق ایران در مطالعات متعدد در سه دهه گذشته و به خصوص طی ده سال اخیر مورد بررسی دقیق قرار گرفته است.

مهم‌ترین عوامل موثر در ایجاد این سرطان عدم مصرف کافی میوه‌جات و سبزیجات، مصرف چای داغ ،مصرف تریاک و مشتقات آن همراه با دخانیات، عفونت هلیکوباکترپیلوری در معده، مصرف آشامیدنی غیربهداشتی و فقر و تنگدستی برآورد شده است. همچنین وجود نوعی استعداد ژنتیک در بین جمعیت ساکن در شمال شرق ایران به عنوان یکی از علل شیوع بالا مطرح می‌باشد.

مهم‌ترین مواد سرطان‌زا نیز عبارتند از هیدروکربورهای آروماتیک حلقوی (PAH) و ترکیبات نیتروزآمین که به روش‌های گوناگون به مری می‌رسند. برای طراحی برنامه پیشگیری اولیه و ثانویه این بیماری مطالعات و پژوهش‌های متعدد و وسیعی هم اکنون در منطقه شمال شرق ایران با تشکیل یک کوهورت پنجاه هزار نفری با پیگیری ده ساله در دست انجام است.

پیش‌بینی می‌شود براساس شواهد علمی و متقن حاصل از این مطالعه آینده‌نگر بتوان برنامه‌های پیشگیری موثر و قابل انجام در این منطقه را طراحی نمود.سرطان مری (Esophageal Cancer ) دو گروه اولیه سلولی شامل سرطان سلول سنگفرشی (SCC) و آدنوکارسینوما (Adenocarcinoma ) دارد که هر دو از جمله کشنده‌ترین سرطان‌ها با بقای عمر پنج ساله کمتر از 10درصد محسوب می‌شوند.

اپیدمیولوژی

تخمین زده شده که از 35000 مورد مرگ سالیانه ناشی از سرطان که در ایران اتفاق می‌افتد حدود 5800 مورد مرگ ناشی از سرطان مری باشد. میزان بروز سرطان مری در نقاط مختلف جهان و در استان‌های ایران بسیار متفاوت است. در جدول شماره (1) میزان بروز تطبیق داده شده سنی (ASR) سرطان مری را در سطح جهان و در جدول شماره (2) در استان‌های مختلف ایران نشان داده شده است.

تا حدود سی سال پیش سرطان مری نوع سنگفرشی (SCC) در سطح جهان از جمله کشورهای غربی شایع‌ترین نوع و نزدیک به 90درصد سرطان‌های مری را تشکیل می‌داد. طی بیست سال گذشته به تدریج میزان شیوع سرطان مری نوع SCC در آمریکای شمالی و اروپای غربی کاهش یافته به نحوی که امروزه فقط 40 درصد سرطان‌های مری را تشکیل می‌دهد.

همزمان با این کاهش در میزان شیوع سرطان نوع SCC سرطان نوع آدنوکارسینوما (ADC) انتهای مری رو به افزایش می‌باشد به نحوی که هم اکنون 60 درصد از سرطان‌های مری در آمریکای شمالی و اروپای غربی را تشکیل می‌دهد.در کشورهای جهان سوم از جمله چین و ایران هنوز هم سرطان مری نوع SCC شایع‌ترین نوع سرطان مری است و نزدیک به 90 درصد سرطان‌های مری را تشکیل می‌دهد...

برای خواندن بخش دوم- سرطان مری در ایران- اینجا کلیک کنید.