برنامه غذایی ضد سرطان (۱)

احسانه طاهری؛ کارشناس ارشد علوم تغذیه

برای کاهش احتمال ابتلا به سرطان، چه تغییراتی را می‌توان در برنامه غذایی ایجاد کرد؟ پرهیز از نیترات‌ها؟ پناه بردن به فیبرها؟ کدام راه ما را به هدف نزدیک‌تر می‌کند؟

همه ما تا به حال چیزهای زیادی راجع به افزودنی‌‌های غذایی که احتمال بروز سرطان را بیشتر می‌کنند شنیده‌ایم؛ مواد غذایی علاوه بر ترکیبات طبیعی‌‌، گاه ترکیبات سنتزی یا مصنوعی دارند که در طول تبدیل یا بسته بندی به آن اضافه شده‌‌اند‌‌، به این مواد افزودنی‌‌های غذایی می‌‌گویند.

افزودنی‌‌های غذایی به گروه‌‌های مختلفی طبقه‌بندی می‌‌شوند که هر گروه نقش خاصی دارد و عبارتند از اسانس‌‌های غذایی‌‌، رنگ‌‌های غذایی‌‌، مواد محافظ یا نگهدارنده‌‌، قوام دهنده، ریزمغذی و تشدیدکننده طعم. البته نمی‌توان در یک دید کلی تمام افزودنی‌‌های غذایی را سرطان‌زا شمرد.

به‌طور مثال کارامل مصنوعی که از ترکیب آمونیاک و سولفیت در حرارت و فشار بالا تولید می‌شود بر خلاف کارامل طبیعی که از حرارت دهی شکر تولید می‌شوند بسیار سرطان‌زا هستند. از کارامل مصنوعی به عنوان رنگ دهنده در نوشابه، سویا و بسیاری دیگراز مواد غذایی استفاده می‌‌شود که در زیر ظاهر زیبایی که به مواد غذایی می‌‌دهند خاصیت سرطان زایی نیز دارند. رنگ نوشابه با استفاده از این رنگ‌های کاراملی مصنوعی بدست می‌آید که اکنون خاصیت سرطان‌زایی آن مشخص شده است.

در مدل‌های موش این رنگ منجر به سرطان‌های خون، ریه، کبد و تیروئید شده است. اما از سوی دیگر برخی از نگهدارنده‌ها وجود دارند که خاصیت آنتی اکسیدانی دارند  و می‌توانند در کنار پیشگیری از سایر بیماری‌‌ها از بروز سرطان نیز پیشگیری کنند مانند مشتقات ویتامین E که اغلب به عنوان نگهدارنده به روغن‌ها اضافه می‌شوند.

با استفاده از غذاهای با رنگ طبیعی نه فقط به جنگ سرطان بلکه به پیشواز سلامتی و شادابی بروید

با توجه به زندگی‌‌های پر مشغله امروز به‌خصوص در شهرهای بزرگ که اغلب خانم‌‌ها شاغل هستند، استفاده از غذاهای حاضری، نیمه حاضری، کنسرو شده و غذاهایی که قابلیت نگهداری به مدت طولانی را دارند، امری اجتناب‌پذیر است.

البته با افزایش آگاهی در مورد کیفیت مواد غذایی و داشتن چند راه کار مناسب در انتخاب‌‌های غذایی می‌‌توان نه تنها خطر سرطان بلکه خطر بسیاری دیگر از بیماری‌‌های مزمن مانند بیماری‌‌های قلبی عروقی را کاهش داد و از سوی دیگر داشتن یک زندگی سالم و پر نشاط را برای خود و خانوادمان تضمین کرد.

به‌طور مثال می‌توان به جای توجه به غذاهایی که در تهیه آن از رنگ‌‌های مصنوعی استفاده شده است در هنگام خرید مواد غذایی به خواص رنگ طبیعی آن‌ها توجه کرد.

 سبز:  رنگ حاوى مواد شیمیایى ضد سرطان هستند مثل انواع ایزوتیوسیانیت‌ها. هم‌چنین حاوى لوتئین و زیزانتین هستند که از خانواده  آنتى اکسیدان‌ها به شمار می‌‌روند. در خانواده سبزیها می‌‌توان به لوبیا سبز، خیار، کاهو، نخود فرنگی، اسفناج، فلفل دلمه‌ای سبز و. . . اشاره کرد.

زرد: غذاهاى زرد سرشار از ویتامینC هستند و در عین حال برخى از صدمات ناشى از رادیکال‌‌های آزاد روى پوست را کاهش می‌‌دهند.

نارنجى:  این میوه‌‌ها حاوى بتاکاروتن هستند که باعث تقویت سیستم ایمنى می‌شوند و از آسیب‌‌های ناشى از رادیکال‌‌های آزاد که باعث پیرى زودرس می‌‌شوند پیشگیرى می‌‌کنند. مواد مغذى میوه‌‌های خانواده سیتروس (مرکبات) باعث بهبود سلامت دهان می‌‌شوند.

قرمز:  مواد غذایى قرمز رنگ لیکوپن دارند. این ماده یک ضد سرطان شناخته شده است. اسید الاجیک موجود در این محصولات نیز خطر آسیب دیدن DNA  را کاهش می‌‌دهد. فلاوینوئیدها که عمدتاً در گیلاس، آلبالو و خانواده توت (تمشک و شاتوت و بلوبرى) یافت می‌‌شوند.

بنفش:  انگور و کلم بنفش حاوى آنتوسیانین هستند که از سلول‌‌ها در برابر آسیب‌‌های اکسیداسیون محافظت می‌‌کنند و در نتیجه آن، ظهور علائم پیرى به تاخیر می‌‌افتند.

سفید:  پیاز، سیر، پیازچه و موسیر حاوى آلیسین و کوئرستین هستند که هر دو آنها خطر حمله قلبى را کاهش می‌‌دهند و به عملکرد سیستم ایمنى بهبود می‌‌بخشند. گل کلم نیز حاوى سولفورافان است که یک ماده ضد سرطان به‌شمار می‌رود. به‌طور کلی مواد غذایی با رنگ‌‌های فوق دارای طیف وسیعی از ترکیباتی هستند که دارای خاصیت آنتی اکسیدانی می‌باشند.

استفاده مرتب از این ترکیبات باعث تقویت سیستم آنتی اکسیدانی بدن می‌شود. این سیستم از سلول‌‌ها در برابرعوارض رادیکال‌‌های آزاد که البته به‌طور طبیعی هم در بدن تولید می‌‌شوند مانند فرایند پیری و ابتلا به انواع سرطان‌‌ها پیشگیری می‌‌‌کنند. پس باید سعی کرد که ضمن محدود کردن غذا‌های غیر تازه و فراوری شده با تغییر الگوی غذایی خانوار از خواص شفابخش غذاهای طبیعی استفاده کرد.

 چرا میوه‌ها، سبزیجات و برخی غذاهای گیاهی از سرطان جلوگیری می‌کنند؟

غذاهای گیاهی از چند راه این کار را انجام می‌دهند. آنها هزاران هزار «فیتوکمیکال» تولید می‌کنند که ترکیبات گیاهی طبیعی هستند. برخی از آنها آنتی‌اکسیدان بوده و می‌توانند از DNA محافظت و حتی به ترمیم آن کمک کنند. برخی از آنتی‌اکسیدان‌ها روی سلول‌های سرطانی اثر می‌گذارند و رشد و تکثیر آنها را کنترل می‌کنند...

برای خواندن بخش دوم- برنامه غذایی ضد سرطان- اینجا کلیک کنید.