روشی نوین در درمان بیماری برگر (۲)

نتایج

بیماران علیرغم ترک سیگار و سمپاتکتومی لومبار (دو مورد پس از دو ماه و یک مورد پس از شش ماه) از درد شدید حین استراحت و زخم در دیستال اندام تحتانی شاکی بودند که پس از مداخله، درد هنگام استراحت در دیستال اندام مبتلا در دو بیمار از بین رفته و در بیمار سوم کاهش یافت. محدودیت مسافت طی شده تا ایجاد درد ناحیه عضلانیIntermittent claudication ،  پس از یک ماه در موارد مبتلا از بین رفت.

اندازه زخم

در مورد اول بهبود التهاب و اریتم شست و اطراف آن تا حد 80% (به جز بند آخر که گانگرن بود) و در مورد دوم بهبود تقریباً کامل زخم ایجاد شد. مورد سوم نیز بهبود نسبی درحد 50% در زخم داشت. آنالیز اندکس‌های رادیولوژی: در سونوگرافی کالر داپلر مورد اول، قبل از درمان cut off شریان فمورال سطحی چپ در حدود 5cm بالای ناحیه پوپلیته با تنگی شریان‌های خلفی و قدامی تیبیال گزارش شد به طوری که بررسی موج دیستال آنها مقدور نبود.

در حالی که پس از مداخله شریان تیبیال خلفی در انتهای مسیر خود، در پشت مالئول داخلی چپ، دارای فلوی شریانی همراه با موج Low Resistant بود که نشان دهنده پر شدن شریان تیبیال خلفی چپ با عروق کوترال بود. درCT  آنژیوگرافی کنترل پس از مداخله نیز، تشکیل عروق کولترال در ساق پای چپ تایید شد.

در بیمار دوم سونوگرافی کالرداپلر شریانی اندام مبتلا، قبل و بعد مداخله انجام شد. در شریان تیبیال خلفی اندکس مقاومت (Resistance Index) پیش از مداخله 86/. بود که به 6/. کاهش یافت. از طرفی حداکثر سرعت جریان خون شریانی (peak systolic velocity) آن از42 به 8/48در واحد cm/s افزایش نشان داد که حاکی از خون گیری بیشتر این شریان بود.

بحث

موثر بودن سلول‌های بنیادی در آنژیوژنز به ویژه در بیماران برگری در چند سال اخیر گزارش شده است. از عواملی که در آنژیوژنز دخیل هستند می‌توان به فاکتورهای رشد، ژن‌های آنژیوژنیک، سلول‌های بنیادی شامل سلول‌های پیش ساز آندوتلیال و سلول‌های مزانشیمال اشاره کرد.

سلول‌های مغز استخوان دارای سلول‌های نابالغ بسیار و نیز سلول‌های پیش ساز آندوتلیال می‌باشد. در این مطالعه 500ml سلول‌های رها شدهmobilized  PB-MNCs از بیماران جمع‌آوری و به حجم60-80ml تغلیظ شد. این سلول‌های تغلیظ شده در نقاط مختلف عضله گاستروکنمیوس تزریق گردیدند. این سه بیمار با توجه به قطع سیگار و لومبار سپتاکتومی و عدم کاندید بودن برای عمل جراحی bypass عروقی، در صورت عدم مداخله درمان با سلول‌های بنیادی با توجه به درد هنگام استراحت و عدم بهبودی زخم دیستال اندام مبتلا کاندید آمپوتاسیون عضو می‌شدند.

این مطالعه نشان داد که بازسازی عروق خونی و جلوگیری از تخریب و انسداد بیشتر آنها با استفاده از سلول‌های بنیادی اتولوگ به طور کامل و چشمگیر و همچنین درد هنگام استراحت بیماران را از بین برده و زمان بهبودی زخم را به طور فاحشی کاهش می‌دهد. هر چند مکانیسم دقیق بهبود و درد هنگام استراحت، ناشناخته مانده است، مکانیسم‌های پیشنهادی این است که سلول‌های پیش ساز آندوتلیال تزریق شده، شروع به آنژیوژنز می‌کنند.

پر واضح است که عروق تازه تشکیل شده، ظریف بوده و مجموعاً موجب گردش خون کولترال می‌شوند. گفتنی است هیچگونه عارضه‌ای هنگام تزریق G-CSF و بعد از تزریق سلول‌های +CD34 در این سه بیمار مشاهده نگردید. به نظر می‌رسد استفاده از سلول‌های بنیادی خون محیطی، آسان، سریع، ارزان و بدون هیچگونه ریسکی است.

هر چند این مطالعه فعلاً در سه مورد بیمار مبتلا به بیماری برگر گزارش میشود. ولی نتایج بدست آمده به صورت یکنواخت رضایت بخش است. لازم به یادآوری است که این نوع مطالعه جزو نخستین مطالعه‌های استفاده از سلول‌های بنیادی اتولوگ در درمان بیماری برگر در کشورمان می‌باشد.

برای خواندن بخش اول- روشی نوین در درمان بیماری برگر- اینجا کلیک کنید.