جت های جنگنده روسی از چه موتورهایی استفاده می کنند؟ (+عکس)

تنها تعداد انگشت شماری از موتورها نیروی محرکه بیشتر جت های جنگنده جهان را تامین می کنند و تنها دو خانواده از موتورها در اکثر جنگنده های روسی به کار رفته اند (و همچنین اکثر جنگنده های چینی که با موتورهای چینی اخیراً تولید شده ارتقاء نیافته اند).

به گزارش روزیاتو، این دو خانواده از موتورها عبارتند از موتور توربوفن Klimov RD-33 و موتور توربوفن Saturn AL-31. این موتورها بر روی طیف وسیعی از جت های جنگنده (و حتی پلتفرم های جت غیر جنگنده مانند پهپادهای پیشرفته) به کار گرفته شده اند.

فقط برخی از جت های جنگنده موتورهای منحصر به فردی دارند که در هیچ جت جنگنده دیگری یافت نمی شود. داسو رافال با موتور توربوفن پس سوز Snecma M88، جنگنده F-35 Lightning II با موتور قدرتمند F135-PW-100 ساخت پرت اند ویتنی و F-22 Raptor با موتور F119 ساخت پرت اند ویتنی نمونه هایی از این جنگنده ها هستند.

موتور جت های جنگنده نیروی هوایی روسیه

در حال حاضر پنج نوع موتور جت جنگنده در نیروی هوایی روسیه در خدمت هستند: موتور توربوفن Klimov RD-33، موتور توربوفن Saturn AL-31، موتور توربوفن Soloviev D-30، توربوجت Lyulka AL-21 و توربوجت Tumansky R-13. این موتورها برای سال ها سنگ بنای موتور حدود نیمی از جت های جنگنده جهان بوده اند.

 با این حال، از آنجایی که چین در حال حاضر بالاخره توانسته موتورهای خود را تولید کند و هند بیشتر به موتورهای غربی روی آورده است (و همچنین تلاش می کند موتورهای خود را توسعه دهد)، این موتورهای قدیمی دوران شوروی احتمالاً بسیار کمتر از گذشته در سراسر جهان مورد استفاده قرار گیرند.

جت های جنگنده روسی در حال حاضر در تعداد کم تولید می شوند و دیگر کشورهای اندکی آنها را خریداری می کنند. با این حال، موتورهای توربوفن Klimov RD-33 و Saturn AL-31 همچنان تا سال‌های آینده به تامین انرژی بسیاری از جت‌های جنگنده جهان ادامه خواهند داد.

جت جنگنده روسی	تعداد در سرویس	موتور
MiG-29/35	236 فروند	Klimov RD-33
MiG-31	128 فروند	Soloviev D-30
Su-24	260 فروند	Lyulka AL-21
Su-25	132 فروند	Tumansky R-13
Su-27/30/35	384 فروند	Saturn AL-31
Su-34	142 فروند	Saturn AL-31
Su-57	24 فروند	Saturn AL-31

جنگنده های شوروی با موتورهای دیگر

سه جنگنده روسی که امروزه در خدمت هستند از موتورهای Klimov RD-33 یا Saturn AL-31 استفاده نمی کنند. اینها MiG-31 (یک رهگیر)، Su-24 (یک بمب افکن بال شیب دار) و Su-25 (جنگنده حمله زمینی) هستند. همه این جت ها در حال پیر شدن هستند و مدت هاست که از خط تولید خارج شده اند.

MiG-31 قدیمی (معروف به سریعترین جت جنگنده در خدمت امروز) از یک موتور Soloviev D-30 نیرو می گیرد. موتوری که اولین بار در سال 1960 به کار گرفته شد، Soloviev D-30 در هواپیماهای تجاری شوروی، از جمله Tupolev Tu-134، Tupolev Tu-154، و Ilyushin Il-62 نیز به کار گرفته می شود. همچنین این موتور در بمب افکن استراتژیک روسیه Ilyushin Il-76 (و همچنین جنگنده آزمایشی بال رو به جلو Su-47) استفاده می شود.

پس از اینکه قزاقستان MiG-31 های خود را بازنشسته کرد، روسیه آخرین کشوری است که آنها را عملیاتی نگه داشته است. به نظر می رسد روسیه از این جنگنده ها برای عملیات در خط مقدم استفاده نمی کند. در عوض، آنها بیشتر برای ماموریت هایی مانند حمل موشک های Kh-47M2 Kinzhal ساخت روسیه استفاده می شوند.

ناوگان قدیمی Su-24 Fencer های روسیه از موتورهای توربوجت Lyulka AL-21 استفاده می کند که در دهه 1960 وارد خدمت شد. این جنگنده ها در خدمت نیروی هوایی اوکراین نیز هستند. در حالی که Su-24 های روسیه همچنان در خدمت هستند، به نظر می رسد که بیشتر از استفاده از خط مقدم عقب نشینی کرده و برای گشت زنی و سایر مأموریت ها (مانند نقض اخیر حریم هوایی سوئد) استفاده می شوند. در سطح بین المللی، 399 فروند Su-24 Fencer در خدمت هستند (حدود 3 درصد از ناوگان جت های جنگنده جهان).

Su-25 Frogfoot از موتور توربوجت Tumansky R-13 (که نیروی جنگنده قدیمی MiG-21 را نیز تامین می کند) نیرو می گیرد و در واقع پاسخ شوروی به جنگنده A-10 Warthog بود. این جنگنده ها در تفلیس، گرجستان تولید می شدند، اما کارخانه آنها در سال 2008 (توسط روسیه) تخریب شد. اعتقاد بر این است که 379 فروند Su-25 هنوز در سراسر جهان در خدمت هستند (و حدود 3 درصد از جت های جنگنده جهان را تشکیل می دهند).

موتور توربوفن Klimov RD-33

Klimov RD-33 یک موتور متعلق به دوران شوروی است که برای جنگنده های سبک وزن طراحی شده و موتور اصلی برای جنگنده مشهور MiG-29 Fulcrum (و همچنین CAC/PAC JF-17 Thunder) است. این موتور که در دهه 1980 توسعه یافت، پرتولیدترین موتور جت در کلاس خود و اولین مورد توسعه موتور توربوفن پس سور توسط شرکت Klimov شوروی (اکنون روسیه) است. این موتور 18,000 تا 20,000 پوند نیروی پیشرانه (یا 8,000 تا 9,000 کیلوگرم نیرو/78 تا 88 کیلو نیوتن) تولید می کند.

روسیه Mikoyan MiG-35 را به عنوان نسخه به روز شده MiG-29 توسعه داده است، به این امید که در بازار صادرات محبوبیت پیدا کند. این جنگنده در سال 2017 به صورت بین المللی عرضه شد و اولین واحدهای آن در سال 2019 وارد خدمت شدند. در نهایت روسیه هیچ گونه سفارش صادراتی برای MiG-35 دریافت نکرد و تنها 6 فروند از آن برای نیروی هوایی روسیه تولید شد. این جنگنده ها از یک نوع بهبود یافته از موتور Klimov RD-33 – RD-33MK، ساخته شده برای جنگنده های روسی MiG-29K و MiG-29UB استفاده می کنند.

در حالی که نیروی هوایی روسیه ممکن است دیگر جت های جنگنده MiG-29 را خریداری نکند، این هواپیما پنجمین جت جنگنده پراستفاده امروزی است. میگ-29 را می توان در حال پرواز در بسیاری از نیروهای هوایی در سراسر جهان، در کشورهایی که قبلاً با شوروی همسو بودند، مشاهده کرد.

گزارش فلایت گلوبال در سال 2025 نشان می دهد که 788 فروند MiG-29 در حال خدمت در سراسر جهان هستند که 5 درصد از کل ناوگان جت های جنگنده فعال جهان را تشکیل می دهد.

نمونه های اولیه جنگنده چینی Shenyang FC-31 (دومین جنگنده نسل پنجم چین) نیز به موتورهای خانواده RD-33 (به ویژه نوع Klimov RD-93) مجهز شده اند.

در طول دهه 1980، آفریقای جنوبی دارای نیروی هوایی بسیار توانمندی برای منطقه خود بود و با جنگنده های کوبایی بر فراز آنگولا درگیری داشت. با این حال، دولت آپارتاید وقت به زودی با تحریم‌های بین المللی مواجه شده و مجبور گردید راه‌هایی برای عملیاتی نگه داشتن جت‌های خود بیابد. این شرکت در نظر داشت از موتور Klimov RD-33 برای تامین انرژی هواپیماهای Super Mirage F-1 و Super Cheetah D-2 ساخت فرانسه خود استفاده کند.

شرکت Aerosud مستقر به آفریقای جنوبی، حداقل یک فروند Mirage F-1CZ را به یک Klimov RD-33 متعلق به یک MiG-29 ارتقا داد. این پروژه بعدها با پایان حکومت آپارتاید و لغو تحریم ها کنار گذاشته شد.

موتور Saturn AL-31

Saturn AL-31 موتور اصلی جت های جنگنده امروزی روسیه است (خانواده Su-27 Flanker بخش عمده ای از جنگنده های خط مقدم روسیه را تشکیل می دهد). این موتور در اصل به عنوان موتوری با قدرت 27,560 پوندی (12.5 تن یا 122.6 کیلونیوتن) برای جنگنده Su-27 Flanker (طراحی شده به عنوان یک جنگنده برتری هوایی دوربرد) ساخت سوخوی در دوران شوروی تولید شد.

 امروزه این موتور به تامین انرژی خانواده جت های جنگنده Su-27 (شامل Su-34، Su-30 و Su-35) ادامه می دهد. خانواده Su-27 دومین جت جنگنده فعال پراستفاده در جهان است که تخمین زده می شود 1284 فروند از آن (شامل انواع -30/-34/-35) همچنان در اقصی نقاط جهان در خدمت باشد. این عدد حدود 9 درصد از کل موجودی جت های جنگنده فعال جهان را شامل می شود.

همچنین Saturn AL-31 تامین برخی از نسخه های جت های جنگنده چینی Chengdu J-10 و جنگنده تولید داخلی Sukhoi Su-30MKI را بر عهده دارد.

جنگنده نسل پنجم روسی Su-57 Felon نیز مجبور به استفاده از گونه های بهبود یافته اما غیرپنهانکار Saturn AL-31 است (زیرا روسیه نتوانسته موتور Saturn AL-51 را به موقع توسعه دهد). آنها همچنین در مدل های تولیدی قبلی جنگنده نسل پنجم Chengdu J-20 چین نیز یافت می شوند، اگرچه چین اکنون موتور جت خود را تولید می کند. Saturn AL-51 همچنین قرار است در آینده نیروی Sukhoi Su-75 Checkmate را تامین کند (در صورت توسعه این برنامه).

اخیراً، دولت هند قراردادی را برای خرید 240 دستگاه موتور AL-31F به قیمت حدود 3.1 میلیارد دلار امضا کرده است. این موتورها در یک دوره هشت ساله از سال 2025 تحویل داده می شوند و نیروی ناوگان جنگنده سوخوی Su-30MKI این کشور را تامین خواهند کرد. ستون فقرات نیروی هوایی هند شامل بیش از 270 فروند Su-30MKI (تولید داخلی تحت لیسانس) است.

این موتورها قرار است به صورت محلی در هند مونتاژ شوند و 54 درصد از قطعات در داخل کشور تولید می شود (بقیه قطعات باید از روسیه تهیه شوند). هند یک برنامه داخلی طولانی مدت برای تولید موتور جت جنگنده دارد (اگرچه هنوز نتوانسته موتوری را ارائه دهد که قادر به تامین انرژی جت های جنگنده باشد). علاوه بر این، هند در حال مذاکره با GE Aerospace است تا موتور F414 خود را به صورت محلی تولید کند (F404 برای تامین نیروی جنگنده سبک وزن Tejas هند استفاده می شود).

جنگنده هایی که از خانواده موتورهای توربوفن Saturn AL-31 استفاده می کنند:

جت جنگنده	نسخه موتور	قدرت پیشرانه	توضیحات
Su-27, J-10, Su-30MKK, Su-30	AL-31F	27,260 پوند
Su-33	AL-31F3	28,230 پوند
Su-30MKI (دیگر نسخه ها)	AL-31FP	27,560 پوند	نسخه ارتقا یافته برای Su-30MKI هند
Chengdu J-10	AL-31FN/Series 3	27,998 پوند	نسخه ارتقا یافته برای J-10/J-10B چین
Su-27SM, Su-30, Su-34	AL-31FM1	29,760 پوند
Chengdu J-20	AL-31FM2	31,970 پوند
Su-35, Su-30SM2	AL-41F-1S	31,970 پوند
Su-57, Su-70	AL-41F1	33,070 پوند

همچنین Saturn AL-31 در پهپاد بال وفادار جدید و بزرگ روسیه – Su-70 Okhotnik-B (که Hunter-B نیز نامیده می شود) استفاده می شود. نمونه اولیه S-70 توسط روسیه در اوکراین مورد استفاده قرار گرفت اما پس از خارج شدن از کنترل توسط یک Su-57 در اکتبر 2024 سرنگون شد.

موتور پراستفاده GE F404

یکی از پراستفاده ترین موتورهای جت جنگنده ایالات متحده، خانواده موتورهای توربوفن پس سوز F404 (در کلاس 10,500-19,000 پوند) ساخت جنرال الکتریک است. این موتور در هواپیمای آموزشی پیشرفته T-7 Red Hawk ساخت مشترک بوئینگ و ساب، جنگنده سبک وزن HAL Tejas Mk 1/1A، جنگنده آموزشی/سبک پیشرفته KAI T-50 Golden Eagle، هواپیمای تهاجمی پنهانکار F-117 Nighthawk ساخت لاکهید، جنگنده چندمنظوره ناونشین F/A-18 Hornet ساخت مک دانل داگلاس که در نیروهای دریایی خدمت می کند، جنگنده سبک F-20 Tigershark ساخت نورثروپ و جت آموزشی/جنگنده پیشرفته TAI Hurjet ساخت ترکیه نیز به کار گرفته شده است. همچنین نسخه RM12 این موتور تامین نیروی جت جنگنده سوئدی گریپن ساخت کمپانی ساب را بر عهده دارد.