زردچوبه ؛ ماده غذایی ، داروی گیاهی

ساکنین قاره پهناور آسیا بیشترین تولید کننده و مصرف کننده ادویه جات در دنیا به شمار می روند .
استفاده از ادویه در اکثر غذاها رایج بوده و ریشه در سنت آشپزی مردمان آسیایی دارد که با آگاهی از خواص دارویی هر گیاه آن را به صورت قابل استفاده در غذا تهیه می نمودند و با اضافه کردن آن به مواد غذایی از اثرات درمانی و دارویی گیاهان بهره می برده اند .
امروزه نیز استفاده از ادویه در طبخ غذاها بسیار رایج است با این تفاوت که اکثر مردم با وجود استفاده روزانه از آنها، اطلاع دقیقی در مورد خواص شان ندارند ؛ در صورتی که آشپزخانه می تواند کیلینک خانگی مردم بشود و مواد موجود در آن برای درمان انواع بیماری ها یا پیشگیری از ایجاد آنها مورد استفاده قرار گیرد . یکی از ادویه جاتی که مصرف آن در ایران بسیار مرسوم است زردچوبه است . کشت این گیاه در سال 572 پس از میلاد مسیح توسط ایرانی ها آغاز شد و سپس در قرن 16 میلادی به چین ، فرانسه و ایتالیا برده شد . این ادویه علاوه بر استفاده در طبخ غذا برای رنگ کردن پارچه های پنبه ای ، پشمی ، ابریشمی و همچنین به عنوان اسانس در داروسازی و عطر سازی نیز مورد استفاده قرار می گیرد .

معرفی زردچوبه

زردچوبه ریزوم (ریشه) گیاهی است با نام علمی Curcuma lOnga که به نام Turmeric ROOT در جهان مشهور است .
این گیاه بومی نواحی جنوبی آسیاست و به طور وسیع در تمام نقاط هند ، نواحی جنوبی چین ، تایوان، ژاپن ، اندونزی و بعضی نواحی آفریقا کشت می شود . پودر زردچوبه به رنگ زرد تیره است که یکی از پرکاربردترین ادویه جات به شمار می رود .
بیشترین محصول زردچوبه دنیا از هندوستان تأمین می شود . نام هندی آن به معنی زعفران هندی و نام چینی آن به معنی زنجفیل (زنجبیل) زرد است . زردچوبه ، گیاهی است از خانواده زنجبیل به ارتفاع حدود یک متر و نیم که دارای ساقه متورمی است . گل های زردچوبه به صورت سنبله و به رنگ سبز مایل به زرد می باشد . از کنار برگ های غلاف در قاعده ساقه ، شاخه های کوچک و استوانه ای شکل ضخیمی خارج می شود. که به صورت مورب در زمین فرو رفته و هر یک ایجاد ریشه می کنند و مرتبا پایه های جدیدی به وجود می آورند، قسمت مورد استفاده این گیاه ساقه زیرزمینی آن است که پس از خارج کردن از زمین تمیز کرده و ریشه های آن را جدا می کنند و در آب جوش قرار می دهند و پس از تمیز کردن به مدت چند روز آن را خشک می کنند. زردچوبه ، رنگ زرد یا خاکستری مایل به قهوه ای دارد بوی آن معطر و طعم آن تلخ است .
زردچوبه دارای اسانسی مرکب از اسیدها ، ماده کورکومین می باشد که رنگ زرد زردچوبه به علت همین ماده کورکومین می باشد.

خواص درمانی :

در فارماکوپه های گیاهی (دارونامه های گیاهی) چین و ژاپن ، از زردچوبه به عنوان داروهای رسمی نام برده شده است و در کشور هند و کره نیز زردچوبه به عنوان دارو به کار می رود . تحقیقات زیاد کلینیکی و فارماکولوژی سال های اخیر ، چندین اثر با اهمیت زردچوبه را تأیید کرده است . از زردچوبه داروهای زیادی به شکل خوراکی و موضعی تهیه می شود که محصولات موضعی مانند ؛ پماد ، روغن ها و کرم برای زخم ها ، اگزما و ورم بکار می رود و اشکال خوراکی آن به صورت قرص ، شربت و آمپول استفاده می شود . زردچوبه از زمان قدیم در طب به عنوان ضد ورم و ضد آرتریت مصرف می شود .
زردچوبه ، اشتهاآور ، محرک ، انرژی زا ، تب بر ، تصفیه کننده خون و کبد ، منعقد کننده خون ، هضم کننده غذا و صفرا آور است و برای درمان دردهای دندان و لثه ، دفع سموم مار گزیدگی و عقرب گزیدگی ، کاهش قند خون در بیماران دیابتی ، حل و دفع سنگ مثانه ، کاهش کلسترول خون و جلوگیری از سرطانی شدن سلول های بدن به خصوص سرطان های سینه ، خون و روده بزرگ کاربرد دارد .
همچنین مواد ضد باکتری زرد چوبه موجب می شود ، از آن به عنوان نگهدارنده مواد غذایی استفاده می شود.
کورکومین (Curcomin) مهم ترین ماده مؤثر زردچوبه ، دارای خواص ضد سرطان و ضد عفونت است . از اثرات دیگر کورکومین که به تازگی تأیید شده است . خواص ضد موتاژن ، ضد ایدز و ضد اکسیدان آن می باشد .
_ زردچوبه بهترین داروی ضد تورم است و در اروپا و آمریکا از آن بدین منظور استفاده می کنند که می توان از سه فنجان دم کرده زردچوبه در روز استفاده کرد .
_ همچنین برای تنظیم عادت ماهیانه زنان مفید است .
_ و از زردچوبه برای درمان کمر درد ، پشت درد ، و سینه درد استفاده می شود .
_ و نیز دم کرده زردچوبه برای درمان اسهال و اسهال خونی بسیار مؤثر است .
_ برای درمان التهاب لثه یا لوزه ها ، زردچوبه را دم کرده و آن را قرقره کنید .
_ بر اساس یک تحقیق پزشکی گیاه زردچوبه می تواند بدون آن که بر بیمار عوارض جانبی بگذارد ، در معالجه بسیاری از بیماری های غیر قابل درمان و خطرناک نقش درمانی داشته باشد . این مطالعات نشان می دهد زردچوبه در درمان التهابات ویروسی کبد ، تنظیم مقدار کلسترول خون و معالجه بیماری های سرطان سینه و خون مؤثر است مصرف روزانه یک قاشق مرباخوری زردچوبه در یک لیوان شیرگرم می تواند مانع از ابتلا به سرطان شود .
_ مطالعات نشان می دهد که مصرف زردچوبه با غذا تا حدی زیاد از ابتلا به آلزایمر 1 جلوگیری می کند. در این مطالعه مصرف بیشتر زردچوبه در افراد مسن با عملکرد بهتر قوای ادراکی در آزمون های استاندارد مرتبط شناخته شد . از آنجایی که زردچوبه در هند مصرف گسترده ای دارد ، میزان ابتلا به آلزایمر در سالمندان هندی یک چهارم همتایان آمریکایی آنهاست . البته با وجود این که مصرف طولانی داروهای ضد التهابی خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش می دهند اما روی معده ، کبد و کلیه عوارض جانبی بر جای می گذارند . حتی مصرف کم زردچوبه هم تأثیر مثبتی بر عملکرد ادراکی افراد داشته و حافظه افراد مسن را تقویت می کند.

در مصرف زردچوبه زیاده روی نکنید

با وجودی که تاکنون اثرات جانبی از زردچوبه گزارش نشده است ولی در مواردی مصرف آن باید با احتیاط صورت گیرد . از جمله مصرف آن در زمان حاملگی باید متعادل باشد . همچنین کسانی که مجرای کیسه صفراوی آنها بسته و یا دارای اشکال است و یا این که دارای سنگ های صفراوی در کیسه صفرا هستند باید با احتیاط از زردچوبه استفاده کنند . مصرف زردچوبه به همراه غذاها و داروها ، بلامانع بوده و تداخلی ایجاد نمی کند .
مقدار مصرف عادی زردچوبه که هر روز می توان بدون عارضه جانبی از آن استفاده کرد ، 5 / 1 تا 3 گرم در روز است . گر چه قسمت اعظم زردچوبه در دنیا در تغذیه و به صورت پودر مصرف می شود، ولی اشکال مختلف دارویی آن نیز در داروخانه های گیاهی بسیاری از کشورها موجود است .
با تمام مزایای گفته شده باید اشاره کرد که زیاده روی در مصرف زردچوبه برای قلب مضر است ، ولی اگر آن را با لیموترش استفاده کنید اثرات مضر آن را خنثی می سازد .
منبع:ماهنامه پیام زن
/خ