تعریف زخم بستر
زخم بستر دارای تعاریفی است که یکی از آنان عارضه ی ناشی از سهل انگاری در مراقبت می باشد. ولی عوامل ایجاد زخم بستر عبارتست از:
1) نوع شدت و وسعت بیماری
2) طول مدت بستری شدن
3) اختلال حس در بیمار
4) سن
5) شرایط عمومی، فیزیکی و روانی بیمار
6) سایر ضایعات و بیماری ها
7) سهل انگاری در مراقبت
توجه کنید که زخم بستر برخلاف تصور مخصوص بیماران قطع نخاع نبوده و به بیماری که نتواند خود را در بستر جابجا کند یا به هر عللی از جابجایی منع شده باشد در معرض ابتلاء به بیماری قرار می گیرد. زخم بستر قبل از بروز در سطح پوست در لایه های زیرین آن صدمه ایجاد کرده و با قرمز شدن پوست از بروز آن آگاه می شویم. این عارضه در نقاط خاصی از بدن که فاصله کمتری بین پوست و استخوان وجود دارد، اتفاق می افتد. در این نقاط با فشار ممتد پوست در استخوان زیرین آن در منطقه کم خونی موضعی ایجاد شده و زخم بستر را به وجود می آورد. گاهی زخم بعد از طی مراحل اولیه و گسترش عفونت و تخریب پوست زخم با یک رویه سخت و خشک سیاه رنگ پوشیده می شود. اگر عفونت در این لایه گسترش پیدا کند در مدت کوتاهی تبدیل به یک زخم عفونی و وسیع می گردد. گاهی زخم بستری هم در سطح و هم در عمق وسیع تر می شود و در درون آن لایه های عفونی تخریب شده و لبه های زخم ضخیم تر و سفید رنگ می شود. در این حالت زخم در تمام سیستم درونی بدن بیمار تأثیر گذاشته و به توجه و درمان بیشتری نیاز دارد.
روش های درمان
روش های درمانی زخم بستر دارای روش های متفاوتی است که بعضی از آن ها عبارتند از:
- روغن های گیاهی، حیوانی و شیمیایی
- پمادهای گوناگون مانند زینک اکساید
- انواع داروها و عصاره ها
- عسل
- میوه ها مثل کیوی
- اشعه ماوراء بنفش
- یونیزاسیون بافت
- جریان های تحریکی الکتریکی
- لیزر درمانی
- تشک امواج
روش اختصاصی در درمان
در این روش اولویت اول با محیط اطراف زخم و سپس خود زخم می باشد. مراحل آن عبارتند از:
1) زخم را ابتدا باید شستشو داده و ضدعفونی نمود. در این مرحله باید توجه داشت که منطقه مورد نظر را باید با مواد ضدعفونی تمیز کرده و بافت های اضافی و آزاد شده را برداشت. غلظت ماده باید به اندازه مورد نیاز بوده و تمام سطح یکسان باشد. باید توجه داشت که منطقه ای از زخم که دارای علائم بهبودی است را نباید هیچگونه دستکاری نمود.
2) در این مرحله سطح اطراف زخم را باید با حوله ای که دارای ضخامت زیادی است در آب گرم به حدی که ایجاد سوختگی نکند خیس کرده و بعد از گرفتن آب اضافی بر روی زخم قرار داد. اندازه حوله حدود 15*15 می باشد. این عمل باید چند بار صورت پذیرد و برای آن که حوله سرمای خود را از دست ندهد می توان از قرار دادن پلاستیک بر روی حوله استفاده کرد.
3) در این مرحله باید با دست های خیس و صابون زخم را از خارج به طرف مرکز زخم ماساژ داد. مدت این ماساژ 15- 10 دقیقه می باشد. در پایان متوجه نرم شدن ناحیه زخم می شوید.
4) گاهی پس از این مراحل بین زخم و پوست سالم غشاء نازکی به وجود می آید که می توان آن را با پنس برداشت و پس از آن محل را با گاز خشک نمود. در این روش توصیه می شود زخم در پایان کار خشک باشد و از هیچ پمادی استفاده نشود.
در صورت امکان حمام و شستشوی روزانه محل زخم در بهبود آن بسیار مؤثر است.
این مقاله با استفاده از تألیفات آقای محسن هاشمی عضو انجمن فیزیوتراپی ایران تهیه شده است.
منبع: ماهنامه ی یادگاران ماندگار شماره 9/س
