آیا کیسه‌های خرید پلاستیکی مشکل محیط‌زیست ما هستند؟

شما ممکن است با همه‌ی نگرانی خود در مورد بوم‌شناسی از خود این سؤال را بپرسید که آیا کیسه‌های خرید پلاستیکی مشکل محیط اطراف ما هستند؟ پاسخ به این پرسش چندان هم آسان نیست. بنیتا به بهانه‌ی شکل‌گیری کمپین «نه، ممنون کیسه‌ی پلاستیکی نمی‌خواهم» در چند وقت اخیر، به سراغ کیسه‌های پلاستیکی، مضرات آن‌ها و راه چاره برای مقابله با آن‌ها رفته است. در ادامه با ما همراه باشید.

تاریخچه‌ی استفاده از کیسه‌ی پلاستیکی

کیسه‌های پلاستیکی یک گزینه‌ی تقریباً جدید در مغازه و فروشگاه‌ها هستند. آن‌ها تا قبل از اوایل دهه 60 میلادی تولید نمی‌شدند و تا سال 1983 نیز در مغازه‌ها و فروشگاه‌های مواد غذایی حضوری پررنگ نداشتند.

کیسه‌های پلاستیکی توسط مهندسی سوئدی به نام اِستن گوستاف تولین ابداع شدند. او این کیسه‌ها را برای شرکت سلوپلاست سوئد اختراع کرد. سلوپلاست نیز دست به تولید گسترده‌ی این کیسه‌ها در سراسر جهان زد تا اینکه شرکت موبایل حق ثبت اختراع سلوپلاست در آمریکا در سال 1977 را لغو کرد. ازآن‌پس تمامی شرکت‌ها شروع به تولید کیسه‌های پلاستیکی کردند.

در سال 1982، کروگر و سیف‌وِی اولین فروشگاه‌های زنجیره‌ای مواد غذایی بودند که شروع به استفاده از کیسه‌های پلاستیکی به‌عنوان یک جایگزین ارزان‌قیمت برای کیسه‌های کاغذی کردند.

کیسه‌های پلاستیکی در روزگار ما

طبق اعلام آژانس حفاظت از محیط‌زیست، هرساله چیزی بین 500 میلیون تا یک تریلیون کیسه‌ی پلاستیکی در دنیا استفاده می‌شود. این کیسه‌ها پس از استفاده به‌سوی محل‌های دفن زباله، اقیانوس‌ها، رودخانه‌ها و پارک‌ها سرازیر می‌شوند. شما حتی می‌توانید ببینید که این کیسه‌ها بر روی شاخه‌ی درختان در پارک‌ها هم گیر کرده‌اند. کیسه‌های پلاستیکی معمولی به‌سرعت تجزیه نمی‌شوند. صرف‌نظر از اینکه کیسه‌های پلاستیکی در کجا به پایان عمر کاری خود می‌رسند، همچنان برای قرن‌ها در طبیعت باقی خواهند ماند. زمانی که روند تجزیه‌ی این پلاستیک‌ها آغاز می‌شود، مواد سمی آن‌ها از طریق خاک جذب‌شده و درنهایت سر از دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و اقیانوس‌ها درمی‌آورند.

کیسه‌های پلاستیکی عموماً از مشتقات گاز طبیعی و یا محصولات پتروشیمی تولید می‌شوند. محصولات پتروشیمی از جهات گوناگون برای انسان‌ها و محیط‌زیست مضر محسوب می‌شوند:

• تماس با مواد پتروشیمی می‌تواند سبب انواع مشکلات سلامتی نظیر سرطان و اختلال در الگوهای هورمونی بدن انسان شود.
• گاز طبیعی یک منبع تجدید ناپذیر بوده و زمانی که به پایان برسد، باید برای همیشه با آن خداحافظی کرد.
• کیسه‌های پلاستیکی می‌توانند مشکلاتی را نیز برای حیوانات ایجاد کنند. برخی از پستانداران دریایی در دام این کیسه‌ها افتاده و نمی‌توانند برای نفس کشیدن به سطح آب بیایند و غرق می‌شوند. گاهی اوقات حیوانات، پرندگان و ماهی‌ها یک تکه از پلاستیک را قورت می‌دهند. در این حالت دستگاه گوارش آن‌ها مسدود شده و مرگ آن‌ها فرامی‌رسد. راه‌های متعددی وجود دارد که حیوانات می‌توانند به‌واسطه‌ی این کیسه‌ها در معرض خطر قرار بگیرند.

برخی از شهرهای جهان اقدام به ممنوعیت استفاده از کیسه‌های پلاستیکی کرده‌اند. مشخصاً کیسه‌های پلاستیکی برای محیط‌زیست مناسب نیستند، ازاین‌رو باید از کیسه‌های کاغذی استفاده شود؛ آیا این نظریه نیز درست است؟ باید گفت پاسخ به این سؤال هم ساده نیست.

کیسه‌های کاغذی در برابر کیسه‌های پلاستیکی

سؤالی که اخیراً در برخی از فروشگاه‌ها رایج شده است این است «کیسه‌ی کاغذی می‌خواهید یا پلاستیکی؟». احتمالاً شما هم پس از آگاهی از تأثیر کیسه‌های پلاستیکی بر محیط‌زیست، جوابتان کیسه‌های کاغذی باشد.

این‌طور نیست. اگرچه کیسه‌های کاغذی به‌سرعت در طبیعت تجزیه می‌شوند، اما همچنان دارای اثرات منفی بر محیط‌زیست است. ساخت کیسه‌های کاغذی مستلزم قطع درختان متعدد بوده و احتمال بروز مشکلات مربوط به جنگل‌زدایی را افزایش می‌دهد. درختان گازهای گلخانه‌ای را جذب کرده و با کاهش تعداد آن‌ها، میزان گازهای گلخانه‌ای در سطح جهان افزایش می‌یابد. بیشتر این گازها در طول فرآیند تولید محصولات مختلف تشکیل می‌شوند.

طبق اعلام انجمن صنعت پلاستیک در شاخه بازیافت، انرژی مصرفی برای تولید کیسه‌های پلاستیکی چهار برابر کمتر از تولید کیسه‌های کاغذی است. به‌علاوه انرژی موردنیاز برای بازیافت کیسه‌های پلاستیکی 90 درصد کمتر از انرژی لازم برای بازیافت کیسه‌های کاغذی است. متأسفانه، در حال حاضر بیشتر کیسه‌های خرید چه از نوع پلاستیکی و چه از نوع کاغذی مورد بازیافت قرار نمی‌گیرند.

در مقاله‌ای دیگر با هدف مقایسه‌ی اثرات کیسه‌های کاغذی و کیسه‌های پلاستیکی از جنس پلی‌اتیلن بر محیط‌زیست از سوی اداره‌ی فدرال محیط‌زیست در سال 1988، مشخص شد میزان آلایندگی کیسه‌های کاغذی برای هوا و آب به ترتیب 70 و 50 برابر بیشتر از کیسه‌های پلاستیکی است.

به‌علاوه، طرفداران استفاده از کیسه‌های پلاستیکی میگویند تجزیه‌ناپذیری مشکل محسوب نمی‌شود، زیرا مقدار اندکی از هرگونه مواد به‌آسانی و به خاطر نبود هوا و نور در محل‌های دفن زباله تجزیه می‌گردند. همان‌طور که ملاحظه می‌کنید، پرسش مربوط به کیسه‌های کاغذی در برابر کیسه‌های پلاستیکی دارای طرفداران سرسختی از هر دو گروه است.

آیا کیسه‌های خرید پلاستیکی مشکلی برای محیط اطراف ما محسوب می‌شوند؟

آیا واقعاً چنین است؟ بله آن‌ها مشکل محسوب شده، اما مشکل آن‌ها لزوماً به بزرگی مشکل کیسه‌های کاغذی نیست. درواقع آن‌ها ممکن است مشکلی کوچک‌تر باشند. شرکت‌هایی که کیسه‌های پلاستیکی تولید می‌کنند در حال تحقیق و کار بر روی تولید کیسه‌های پلاستیکی تجزیه‌پذیر هستند. فروشگاه‌های بیشتری نیز اقدام به نصب سطل‌های زباله به‌منظور جمع‌آوری کیسه‌های پلاستیک مشتریان برای بازیافت کرده‌اند.

یک راه‌حل بهتر می‌تواند استفاده از کیسه‌های نخی و یا دیگر کیسه‌های خرید با قابلیت استفاده‌ی مجدد باشد. بسیاری از فروشگاه‌ها در خارج از کشور برای مشتریان خود در صورت داشتن کیسه‌های خرید شخصی، تخفیف‌های کوچکی قائل می‌شوند. در پایان باید گفت هر فرد نیازمند تحقیق و بررسی در مورد مزایا و مضرات هرگونه کیسه‌ی خرید متناسب با سهولت کاربرد آن برای خود است.