شب های خیس کودک

با شب ادراری چگونه برخورد کنیم
 

برای آنکه از شب ادراری کودک خود جلوگیری کنید، راه سختی در پیش دارید؛ چرا که این اتفاق در شب هنگام و بدون اراده و اختیار او روی می دهد. این مسأله در میان کودکان کمتر از شش سال متداول است. کودکان توانایی های متفاوتی در کنترل مثانه خود در طول شب دارند و اینکه یک کودک چهار ساله گاهی در خواب رختخواب خود را خیس کند، امری طبیعی است. این موضوع گاه در نوجوان نیز بروز می کند و برای جلوگیری از آن باید روش دلسوزانه توأم با مهربانی را در پیش گرفت. کودکانی که شب ادراری دارند. به هیچ وجه نباید تنبیه فیزیکی شوند.

علل و نشانه ها
 

علل شب ادراری هنوز کاملاً مشخص نیست. بیشتر کودکانی که دچار این اختلال می شوند، در یکی از بستگان نزدیک شان نیز چنین وضعیتی وجود دارد یا قبلاً داشته است. گاهی اوقات شب ادراری در اثر یک مشکل جدی پزشکی مثل دیابت، کم خونی و بیماری صرع ایجاد می شود. خرو پف کردن و توقف تنفس در حین خواب (حبس نفس) یکی از دلایل عدم توانایی کودک در نگاه داشتن ادرار است که بزرگ شدن غده لوزه حلقی باعث بروز آن می شود. سایر عوامل مثل عفونت دستگاه ادراری، یبوست شدید و یا آسیب دیدگی نخاع از عوامل دیگر شب ادراری هستند، ولی در عین حال بسیاری از کودکان هیچ یک از مشکلات فوق را ندارند. برخی کودکان در اثر برخی بیماری های روانی دچار وضعیت شب ادراری می شوند. راه تنفس اندک، احساس آشفتگی در اثر تحقیرشدن، ترس از تنبیه و ... از نظر روانی به تشدید مسأله کمک می کند. در چنین مواقعی باید استرس کودک خود را کاهش دهید. مثلاً پتوهای بیشتری روی تخت او پهن کنید. در این شرایط کوچک ترین کارها می تواند کمک بزرگی به حل مسأله کند.

درمان معمولی شب ادراری
 

داروهای بسیاری برای این موضوع پیشنهاد می شوند؛ مثل بارهنگ و جعفری برخی مکمل های سودمند جهت رفع شب ادراری عبارتند از: مکمل های کلسیم و منیزیم که گرفتگی مثانه را کنترل می کند. مولتی ویتامین و املاح که باعث کاهش استرس می شود. پتاسیم که باعث تعادل سدیم بدن می شود. ویتامین A که عملکرد ماهیچه مثانه را متعادل می کند. روی که عملکرد مثانه را بهبود بخشیده و سیستم دفاعی بدن را تقویت می کند.
یک قاشق عسل: برخی از پدرها و مادرها ادعا می کنند که خوردن یک قاشق چایخوری عسل صبح و شب باعث بهبود شب ادراری می شود. البته در این باره نظریات مختلفی وجود دارد و بسیاری خلاف آن را باور دارند. پژوهشگران بر این باورند که مواد موجود در عسل می تواند به حفظ آب بدن کمک کند و به فرد آرامش دهد. مصرف یک قاشق چایخوری صبح و شب هیچ آسیبی به بدن نمی رساند و حتی می تواند در کنار سایر داروها مورد استفاده قرار گیرد.

سایر روش ها:
 

در اغلب کودکانی که شب ادراری دارند، مشکل از آنجا شروع می شود که مثانه با بدن به خوبی ارتباط برقرار نمی کند. ما انسان ها به طور طبیعی اگر نیاز به تخلیه مثانه در حین خواب داشته باشیم، بدن مان از خواب بیدار می شود و قبل از آنکه خود را خیس کنیم، به دستشویی می رسیم. اما کودکانی که دچار شب ادراری می شوند، این سیستم به درستی عمل نمی کند. در ضمن، بیشتر کودکان مبتلا خواب های سنگینی دارند؛ در برخی کودکان این موضوع تا صبح به هنگام بیداری، حس نمی شود. به کمک برخی ساعت های زنگی که کودک قبل از خواب می پوشد، به هنگام احساس رطوبت بسیار اندک می توان از این مسأله جلوگیری کرد، به این ترتیب که با مقدار کمی رطوبت صدای زنگ بلند شده و کودک از خواب می پرد و برای تخلیه مثانه اش راهی دستشویی می شود. هدف از ساخت این دستگاه این است که کودک بعد از چند بار استفاده مکرر به آن عادت می کند، و بدون وجود آن نیز برای ادرار به دستشویی برود. در صورتی که خواب کودک بسیار سنگین باشد، صدای زنگ، سایر افراد خانواده را بیدار خواهد کرد و آنها کودک را بیدار می کنند. اگر کودک شما در اثر بیماری خاصی مثل دیابت و انواع آلرژی های خاص دچار شب ادراری شده است، درمان بیماری کمک زیادی به رفع شب ادراری می کند. اگر مصرف نوعی داروی خاص سبب خواب آلودگی او شده است، خودتان زود به زود او را به دستشویی ببرید یا اینکه با مشورت پزشک او داروی دیگری را جایگزین کنید تا کمتر دچار خواب آلودگی شود. گاهی اوقات مسیر دستشویی تا اتاق خواب طولانی است و شب هنگام با خاموش کردن چراغ ها کودک از طی کردن این مسیر در تاریکی گریزان می شود. در چنین مواقعی می توان با تغییر محل خواب کودک و روشن نگه داشتن برخی لامپ ها این مشکل را برطرف کرد.

چند نکته برای جلوگیری از شب ادراری کودکان
 

1 از حساسیت خود بکاهید
 

یکی از بزرگترین تأثیرات شب ادراری روی کودکان، جنبه عاطفی آن است؛ بنابراین شما و سایر افراد خانواده باید روی حساسیت کودک خود متمرکز شوید. معمولاً کودکان بزرگ تر بیشتر مورد ملامت و سرزنش قرار می گیرند؛ بنابراین حفظ آرامش و شرمنده نکردن کودک در این مواقع، اهمیت بیشتری دارد.

2 میزان دانش و آگاهی خود را بالا ببرید
 

باید میزان اطلاعات خود را در مورد علل شب ادراری افزایش داده و دانش خود را به دیگران نیز انتقال دهید و اطرافیان خود را متقاعد کنید که شب ادراری، وضعیتی است که نباید با حساسیت اطرافیان و نزدیکان در فرد تشدید شود.

3 آگاهی کودک خود را افزایش دهید
 

باید در مورد این وضعیت با کودک خود حرف بزنید و علل آن را مشخص کنید؛ شاید آنها از سایر کودکان چیزهایی شنیده اند که باعث شده درک نادرستی از شب ادراری داشته باشند. بنابراین بعد از آنکه مسأله را به طور شفاف برای او توضیح دادید، روش های درمانی را نیز برایش بازگو کنید. او باید بداند که این مسأله بسیار شایع است و می توان با تمرکز آن را برطرف کرد.

4 به پزشک مراجعه کنید
 

گاه برخی از شب ادراری ها در اثر عدم تشخیص درست بیماری ها ایجاد می شود. در صورت تشخیص درست بیماری، به کمک پزشک آن را درمان کنید تا مشکل شب ادراری کودک شما حل شود.

5 انواع مختلفی از شب ادراری ها، به شیوه های درمانی متفاوتی نیاز دارند
 

شب ادراری اولیه با شب ادراری ثانویه فرق دارد. شب ادراری اولیه هیچ گاه در اثر بیماری کودک بروز نمی کند و در شب ادراری ثانویه کودک بر مثانه اش کنترل دارد؛ ولی شروع به خیس کردن جایش می کند. در هر صورت بهتر است مورد را با پزشک متخصص کودکان در میان بگذارید؛ زیرا در بیشتر موارد، شب ادراری ها به نحوی به مشکلات (روحی و جسمی) مربوط می شوند.

6 واقعیت ها را چک کنید
 

قبل از آنکه نگرانی هایتان راجع به شب ادراری های کودکتان شروع شود، بهتر است به سن او توجه داشته باشید. اگر سن کودک شما بسیار کم است، مدت زمان بیشتری باید صرف حل این مشکل شود، اگر کودک شما بیشتر از پنج سال دارد و به این مشکل دچار است، بهتر است کمی فکر کنید که آیا در میان سایر افراد خانواده و همسرتان شخص دیگری نیز به این اختلال دچار بوده است یا خیر؟ گاهی اوقات همین کار ساده از آشفتگی های کودک یا نوجوان شما و خودتان می کاهد. علاوه بر موارد ذکر شده، به تعداد دفعاتی که کودک شما دچار شب ادراری می شود نیز توجه کنید. برخی کودکان شب ها بعد از تماشای فیلم های ترسناک و یا پشت سر گذاشتن یک روز پر استرس و پرتنش دچار شب ادراری می شوند.

7 شب ادراری کودک خود را بزرگتر از آن چیزی که هست جلوه ندهید
 

البته کاملاً مشخص است که شما می خواهید به کودک خود کمک کنید تا هم او و هم شما از یک خواب راحت و آرام شبانه لذت ببرید؛ بدون آن که صبح آشفتگی و ناراحتی به بار آید؛ اما نگرانی ها و خواسته های شما نباید باعث اشتباه شود و کار غلطی انجام دهید. اجازه ندهید این موضوع در خانواده تان تبدیل به یک معضل شود.

8 بگذارید کودک تان خودش موضوع را با شما در میان بگذارد
 

اگر کودک تان رختخوابش را خیس کرده است، خواهر، برادر و یا کسی از افراد خانواده نباید اعلام کند که: «او دوباره رختخوابش را خیس کرده». بهتر است شرایطی را به وجود آورید که کودک تان بتواند در سکوت و آرامش موضوع را با شما در میان بگذارد.

9 گوش به زنگ باشید
 

شما در مقام پدر یا مادر کودک موظفید به علائم هشدار دهنده توجه کنید. اگر شب ادراری باعث خجالت کشیدن بسیار زیاد کودک شما می شود، این موضوع می تواند در آینده تمام زندگی اش را تحت تأثیر قرار دهد. گاه شب ادراری زنگ خطری برای افسردگی محسوب می شود. در صورت بروز علائم زیر در کودک خود، به پزشک متخصص مراجعه کنید: تغییرات فاحش اشتهای کودک (کم اشتهایی یا پراشتهایی ناگهانی)، ترس از برخورد با دیگران، بی علاقگی به انجام فعالیت های مرتب روزانه، بی میلی به بودن در کنار دیگران، گریه کردن های بی مورد و خشونت، نوسانات اخلاقی، مشکلات مربوط به خواب، از دست دادن کنترل مثانه در طول روز، تشدید شب ادراری ها

10 به موارد روحی و روانی نیز توجه داشته باشید
 

گاهی اوقات شرایط روحی - روانی موجب شب ادراری یا تشدید آن می شود. (طلاق، مرگ، تماشای فیلم های ترسناک) در چنین مواقعی با سپری شدن آن دوره خاص، مشکل شب ادراری کودک نیز برطرف می گردد. در صورتی که کودک شما در اثر مشکلات عاطفی و روحی دچار وضعیت شب ادراری شده است، به پزشک متخصص مراجعه کنید تا موارد و مسائلی که فرزند او را از نظر روحی آزار می دهد، شناسایی شود.
منبع: نشریه دنیای سلامت شماره 68