مینا تقی زاده- منصوره شمیلی 1- هیئت علمی بورسیه دانشکده کشاورزی دانشگاه اراک 2- هیئت علمی دانشکده
نام فارسی: گل انگشتانه ای
نام انگلیسی: Foxglove
نام علمی: Digitalis purpurea L.
خانواده: Scrophulariaceae
ویژگی‌های عمومی: گیاه انگشتانه‌ای بومی اروپا، شمال آفریقا، غرب و مرکز آسیا است. گیاهی علفی، دو ساله با ساقه‌ای بلند و مستقیم است که در انتهای آن خوشه ای از گلهای زیبایی به رنگ بنفش یا ارغوانی قرار دارد.
گلهای آن بزرگ، زنگوله‌ای شکل با لکه‌های بنفش رنگ و میوه آن کپسول است. این گیاه در حاشیه جنگل‌ها، بیشه‌زارها و خصوصا در مناطق کوهستانی می‌روید. در سال اول فقط تولید ساقه‌ای بلند با برگ‌های قاعده‌ای می‌کند در حالیکه در سال دوم برگ‌های ایستاده‌ای با ساقه‌های گلدار به طول cm 5/2-5/0 را توسعه می‌دهد. تکثیر آن از طریق تقسیم بوته در بهار یا کشت بذر در پاییز یا بهار می‌باشد.
موارد استفاده زینتی: این گیاه به عنوان گل تزئینی بسیار مورد توجه است و اغلب در باغها به خصوص باغهای صخره‌ای کشت می‌گردد. فصل گلدهی انگشتانه‌ای از خرداد ماه تا شهریور است و در حاشیه‌ها، به عنوان گل بریده و استفاده در باغچه‌های طرح‌های انگلیسی کاربرد دارد.
موارد استفاده درمانی: این گیاه زینتی منبع داروی Digoxin است که به عنوان یک داروی اصلی عارضه تنگی قلب از سالهای 1700 تا 1800 میلادی تجویز می‌شود. در عارضه Hypertrophie که ماهیچه‌های قلب ضعیف می‌شوند، فشار خون بالا می‌رود و موجب افزایش رسوبات در خون می‌گردد که در نهایت موجب سکته قلبی در بیماران می‌گردد.
Digoxin دارای گلیکوزید Cardiac است که یک ماده تقویت کننده قلب می‌باشد و موجب تسهیل جریان خون در رگ‌ها می‌شود. فعالیت دیگر این ماده از طریق بازدارندگی
sodium-potassium ATP-ase است که در نتیجه آن کلسیم بین سلولی افزایش یافته و باعث یک اثر مثبت inotropic بر روی سلولهای قلب می‌شود. همچنین این ماده اثر vagal بر روی سیستم عصبی پاراسمپاتیک دارد.
مواد موثره آن از برگ‌های خشک شده در سال دوم که حداقل رطوبت ممکنه (3%) را دارا هستند، بدست می‌آید. ترکیبات تولید شده از گیاه انگشتانه‌ای با نام‌های تجاری Digoxin یاDigitoxin و Lanoxin یا Purgoxin در بین داروها متداول هستند.
این داروها را تحت نظر پزشک در رابطه با نارسائی‌های قلبی، برای کند نمودن ضربان قلب، تنظیم فعالیت قلبی ناهماهنگ یا ضعیف قلب می‌توان مصرف کرد. همچنین برای بالا بردن فشار خون و اثر مدر نیز در پزشکی کاربرد دارد.
در نتیجه استعمال نادرست آن اثرات سوئی شامل زردی، تار شدن دید، کاهش اشتها و کاهش وزن در انسان پدیدار می‌گردد. مصرف آن در افراد سالم باعث انقباضات شکمی، تهوع، استفراغ و حتی اثر کشندگی می‌شود.
