28 جولای یا ششم مرداد ماه، به مناسبت تولد پروفسور «بلومبرگ» کاشف ویروس هپاتیت B و نیز واکسن آن، روز جهانی هپاتیت نامیده می‌شود و هدف آن آگاه سازی انسان‌ها نسبت به راههای انتقال و کنترل این بیماری رو به رشد در جهان است.
به مناسبت روز جهانی هپاتیت، در رابطه با انواع هپاتیت ویرال (ویروسی) بیشتر بدانید که میلیونها نفر را در سراسر جهان درگیر خود کرده است و ببینید چه اقداماتی در رابطه با ریشه کنی این بیماری انجام شده است.
هپاتیت های ویروسی، مجموعه ای از بیماریهای واگیردار هستند که تحت عنوان هپاتیت A، هپاتیت B و هپاتیت C شناخته می‌شوند و سالانه میلیون ها نفر را در سراسر دنیا درگیر می‌کنند. این بیماری، کبد را آلوده نموده و تاثیرات کوتاه و یا بلند مدتی بر آن می‌گذارد.
اطلاعات سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد حدود 325 میلیون نفر در کل دنیا با هپاتیت مزمن نوع B یا C زندگی می‌کنند. در سال 2015، هپاتیت ویروسی باعث مرگ 1/34 میلیون نفر شده که این میزان، برابر با میزان مجموع تلفات سل و ایدز است؛ اما در حالی که میزان ابتلا به سل و ایدز کاهش می‌یابد، تعداد مرگ و میر ناشی از آن رو به افزایش است.
روز 28 جولای (6 مرداد ماه) فرصتی مناسب است تا در رابطه با این بیماری و راه های پیشگیری از آن، بیشتر بدانیم.
علائم ابتلا به بیماری هپاتیت
طبق بسیاری از گزارش های پزشکی، ابتلا به این بیماری در بسیاری از افراد بدون علائم و نشانه های خاص است، اما بروز این علائم را باید جدی گرفت:
- زرد شدن پوست
- درد در ناحیه شکم
- کم اشتهایی
- تهوع و استفراغ
- اسهال
- تب
انواع مختلف بیماری هپاتیت چگونه سرایت می‌یابد؟
5 ویروس مختلف بیماری هپاتیت اعم از A، B، C و D از هم متمایز هستند؛ شیوه انتقال، تاثیرات آنها بر بدن افراد و میزان ابتلا به آنها در بین قومیت های مختلف نیز متفاوت است.
هپاتیت A: این نوع از طریق بلعیدن غذا،ن وشیدنی یا هر چیز دیگر که آلوده به ویروس آن باشد و یا تماس مستقیم و نزدیک با فرد آلوده منتقل می‌شود. هپاتیت A منجر به بیماری مزمن کبدی نشده و به ندرت کشنده خواهد بود، اما علائم بسیار شدیدی دارد. با رعایت درست بهداشت، در نظر گرفتن نکات ایمنی در مورد غذاها و نیز واکسیناسیون می‌توان از ابتلا به هپاتیت A جلوگیری نمود.
هپاتیت B: معمولاً در هنگام تولد، از مادر آلوده به نوزاد منتقل می‌شود. همچنین تماس با خون آلوده و سایر مایعات و ترشحات بدن فرد آلوده به هنگام تزریق مواد، استفاده از لوازم پزشکی غیر استریل و یا رابطه جنسی ناایمن، باعث انتقال این بیماری خواهد شد.
بیشترین موارد ابتلا به هپاتیت B در آفریقا و آسیاست، اما در آمازون واقع در آفریقای جنوبی، شرق و مرکز اروپا، خاورمیانه و شبه قاره هند هم این بیماری شایع است. ویروس هپاتیت B می‌تواند باعث بروز نوع حاد و مزمن شود که درجه سختی های متفاوتی دارد؛ از یک بیماری خفیف چند هفته ای گرفته تا یک بیماری مزمن و حاد. در صورت ابتلا در سنین نوزادی یا خردسالی، امکان ابتلای مزمن به این بیماری بیشتر خواهد بود که در نهایت منجر به سیروز کبدی یا حتی سرطان کبد خواهد شد.
واکسن هپاتیت B، موثرترین راه برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری است. سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند تمامی کودکان بلافاصله بعد از تولد خود این واکسن را دریافت کرده و دو یا سه مرحله دیگر نیز این واکسن را تکرار کنند. در بسیاری از مناطق جهان، برنامه های جامع واکسیناسیون به کاهش چشمگیر موارد جدید ابتلا به هپاتیت B منجر شده است.
هپاتیت C: این نوع از طریق تماس با خون آلوده به هنگام ترزیق مواد مخدر، تزریقهای ناایمن دارو و سایر فرآیندهای پزشکی منتقل می‌شود. انتقال از مادر به کودک در حین تولد نیز یکی از راههای ممکن برای انتقال هپاتیت C است. ابتلای به این نوع هم ممکن است موقت یا مزمن باشد، اما بیشتر کسانی که به این ویروس آلوده می‌شوند، نوع مزمن را تجربه می‌کنند. تعداد قابل توجهی از کسانی که که به ویروس هپاتیت C آلوده شده اند، دچار سیروز کبدی یا سرطان کبد خواهند شد.
با توسعه داروها و درمانهای جدید، بیش از 90% موارد ابتلا به هپاتیت C طی دو تا سه ماه درمان شده و خطر درگیری با سیروز کبدی و سرطان در آنها کاهش می‌یابد. نخستین قدم در راه درمان این افراد، استفاده مداوم از داروها و بودن تحت مراقبت دائمی است.
در حال حاضر، هیچ واکسنی برای هپاتیت C وجود ندارد اما دامنه تحقیقات در این زمینه روز به روز گسترده تر و کاملتر شده و امیدها برای یافتن واکسن و نیز درمان آن، رو به افزایش است.
هپاتیت D: تنها کسانی که به ویروس هپاتیت B هستند به این ویروس آلوده می‌شوند. ابتلا به این بیماری از طریق تماس با خون آلوده اتفاق می‌افتد. کسانی که به ویروس هپاتیت B آلوده نشده باشند، می‌توانند با دریافت واکسن هپاتیت B، در مقابل این نوع نیز از خود محافظت کنند.
هپاتیت E: راه انتقال هپاتیت E، نوشیدن آب آلوده است. این بیماری معمولا پس از 4 تا 6 هفته علائم خود را بروز می‌دهد در نتیجه درمان خاصی ندارد. با این وجود، زنان بارداری که به این ویروس مبتلا شوند، در خطر جدی مرگ قرار دارند.
موارد متعددی از ابتلا به این بیماری در سراسر جهان به چشم می‌خورد اما بیشترین تعداد مبتلایان در شرق و جنوب آسیا هستند. بهبود بهداشت و نیز ایمنی غذا می‌تواند از بروز این بیماری جلوگیری کند. واکسن هپاتیت E در چین ساخته شده و مورد تایید نیز واقع شده است، اما هنوز هیچ جای دیگر دنیا از آن استفاده نمی‌شود.
پیشگیری از ابتلا به انواع هپاتیت
پیشگیری از ابتلا به این بیماری و نیز ایمن سازی بدن در مقابل ویروس، بسته به نوع آن متفاوت است.
واکسیناسیون در دوران نوزادی و نیز تجدید آن در سنین کودکی، به شکل قابل ملاحظه ای از موار ابتلا به این بیماری کاسته است. تا حدی که از سال 1995 تا سال 2010، موارد ابتلای جدید حدود 95% کاهش داشته است (12 مورد ابتلا در بین 100 هزار نفر در سال 1995 به 1 نفر مبتلا در بین 100 هزار نفر در سال 2010 رسیده است.
واکسن هپاتیت B نیز در دسترس بوده و طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، تا 95% مواقع در جلوگیری از ابتلا به هپاتیت ویروسی و تاثیرات مزمن آن موثر است.
به رغم اینکه برای هپاتیت D واکسن مشخصی وجود ندارد، اما واکسن نوع B می‌تواند از ابتلا به نوع D آن نیز جلوگیری کند.
نوزادانی که از مادران مبتلا به هپاتیت B به دنیا می‌آیند نیز باید ظرف مدت 12 ساعت پس از تولد، واکسن هپاتیت B و نیز ایمونوگلوبولین دریافت کنند تا از تاثیرات مزمن این ویروس در امان بمانند.
علاوه بر آنچه که گفته شد، رعایت بهداشت کلی، پرهیز از تماس با افراد مشکوک به ابتلا، پرهیز از تماسهای جنسی ناایمن، استفاده از خوراکی ها و آب بهداشتی و مطمئن و نیز رعایت نکات و موارد ایمنی در پزشکی، خطر ابتلا به انواع آن و سایر بیماریهای خطرناک ویروسی و عفونی دیگر را کاهش خواهد داد.
آیا لازم است واکسن دریافت کرده و یا آزمایش بدهید؟
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای خاص قدمهای موثری را در راه ریشه کنی این بیماری به عنوان یکی از تهدیدهای جدی برای سلامت بشر برداشته و دامنه این فعالیتها را در سرتاسر جهان نیز گسترش داده است.
هپاتیت A، هپاتیت B و هپاتیت C که شایع ترین انواع این بیماری هستند و از آنجا که واکسیناسیون راه درستی برای پیشگیری از ابتلا به آنهاست، انجام واکسیناسیون و در صورتی که در معرض خطر ابتلا به این بیماریها هستید، آزمایش های سالیانه قویاً به شما توصیه می‌شود.
منبع: CDC
