اسم طبیعت و طبیعت‌گردی که می‌آید کمتر فردی است که لبخند مسرت‌آمیزی به چهره نیاورد. خیلی‌ها عاشق طبیعت و طبیعت‌گردی هستند و به محض فراغ بال گردشگر مناطق گردشگری مختلف در کشور می‌شوند.
به گزارش سلامت نوز، آرمان نوشت:اما تا چه میزان اصول حفظ محیط‌زیست را می‌دانیم و به آنها عمل می‌کنیم؟ آیا به اطمینان می‌توان گفت هیچ‌یک از فعالیت‌های ما در راستای تخریب محیط‌زیست نبوده است؟ محمدرضا فاطمی، کارشناس محیط‌زیست با اشاره به حفظ محیط‌زیست در هنگام گردشگری می‌گوید:« گردشگران باید رفتار درست با طبیعت را بشناسند و براساس آن عمل کنند. اگر آنها قادر به رعایت اصول زیست‌محیطی در هنگام ورود به طبیعت نیستند، بهتر است فکر سفر به مناطق‌طبیعی را از سر بیرون کنند و دولت نیز مناطق نمونه‌گردشگری را به آنها معرفی نکند. در واقع بازدید از مناطق گردشگری تنها در صورتی مجاز است که گردشگران خود را ملزم به رعایت اصول حفظ محیط‌زیست کنند و از ظرفیت‌های زیست‌محیطی مناطق‌گردشگری نادرست استفاده نکنند، زیرا طبیعت دیگر تاب و تحمل بدرفتاری‌های انسان با خود را ندارد و اکنون در وضعیت نامساعدی است و باید به هر نحوممکن به آن در راستای احیای خود کمک کرد.»
گردشگران چگونه می‌توانند حداقل تخریب را به محیط‌زیست برسانند؟
این موضوع به سطح فرهنگ جامعه برمی‌گردد، افراد باید شناخت کامل از پیرامون خود داشته باشند و برای آلوده‌نکردن محیط‌زیست تعهد داشته باشند. قوانین و مقرراتی باید در مناطق مقصد گردشگری حاکم باشد. در واقع دولت باید از ابتدا ظرفیت بازدید هر منطقه از مناطق‌گردشگری را مشخص کند و نحوه بازدید از منطقه را نیز تعیین کند. در واقع باید بدانیم در هر روز چند نفر بازدیدکننده داریم و به چه صورت از محیط بازدید می‌کنند. آیا پیاده‌روی می‌کنند یا از خودرو برای بازدید استفاده می‌کنند. این موضوع را اصطلاحا ظرفیت بازدید یا «توان برد» گردشگری هر منطقه می‌نامند که ضعف بسیار زیادی در کشورها وجود دارد. مکان‌های زیادی به‌عنوان مناطق نمونه گردشگری تعریف می‌شود و به‌دنبال آن هجوم مردم به این مناطق رخ می‌دهد. بنابراین بعد از مدتی منطقه نمونه گردشگری دچار فرسایش و تخریب می‌شود. متاسفانه مردم ضوابط گردشگری را رعایت نمی‌کنند و در حفظ محیط‌زیست و نریختن زباله در محل کوشا نیستند بنابراین پس از مدتی منطقه‌گردشگری تخریب شده یا ارزش زیست‌محیطی اولیه خود را از دست می‌دهد.
برخوردهای سلبی تا چه میزان به رفتارهای متناسب گردشگران در طبیعت کمک می‌کند؟
در حال حاضر در مناطق مختلف کشور کنترل گردشگری وجود ندارد. به‌عنوان مثال در منطقه پاسارگاد یا تخت جمشید هیچ‌محدودیت مکانی و زمانی برای بازدید وجود ندارد تا از گردشگری در این مناطق جلوگیری کنند. بازدارندگی سلبی هیچ‌گاه کافی نیست و می‌توان گفت در هر زمان که مردم قصد ورود به طبیعت یا مکان‌های گردشگری را داشته باشند ورود آنها آزاد است. این نکته‌ای بسیار منفی است که می‌تواند به طبیعت لطمه بزند. در ده سال اخیر تخریب محیط‌زیست توسط گردشگران به میزان زیادی گسترش یافته است. در گذشته مردم برای بازدید از یک منطقه گردشگری هتل رزرو کرده و در یک محل سکنی می‌گزیدند و تعداد معدودی به دامان طبیعت می‌رفتند اما اکنون با توجه به وجود چادرهای مسافرتی، امکانات صحرایی و گردشگری مانند سیستم گرمایشی، گاز پیکنیکی و... و همچنین خودرو‌سواری، اکثر مردم توانایی نقل مکان به طبیعت را دارند و در آنجا چادر می‌زنند. متاسفانه در آنجا باقی مانده و بعد از ترک محل مقدار زیادی زباله برجا می‌گذارند. بیشتر مناطق به مناطق دارای زباله تبدیل می‌شود و طبیعت نیز تخریب می‌شود.
این آسیب‌ها به معنای واقعی جبران‌ناپذیر است. پاکسازی محیط و جلوگیری از ریختن زباله در سواحل دریا امری ضروری است زیرا تمام مناطق‌گردشگری ما به اماکن دفن زباله تبدیل شده‌اند. زباله‌ها در تمام مناطق گردشگری وجود دارند و وضعیت ناهنجاری را ایجاد کرده‌اند. البته صرفا بحث زباله نیست. هنگام ورود مردم به طبیعت گیاهان‌بومی مناطق که اکثرا خاصیت دارویی دارند توسط آنها کنده شده و به پایین کوه می‌آید. این مساله سبب شده تا بیشتر اراضی و زمین‌های کشاورزی در دسترس مردم عاری از گونه‌های بومی و گیاهان ارزشمند شود. در گذشته ساکنان محلی مناطق می‌دانستند گیاهان بومی را چگونه بکنند تا در آینده نیز بتوان از بوته آنها استفاده کرد اما گردشگران از این آگاهی برخوردار نیستند.
بنابراین اگر در فصل بهار یا هر فصل دیگر به ارتفاعات تهران سری بزنید تمامی گردشگران در هنگام پایین آمدن از ارتفاعات یک گل یا بوته در دست دارند. در واقع شهرداری و سازمان محیط‌زیست باید آگاهی لازم را به گردشگران بدهد. البته تمام وظایف را نباید بر دوش سازمان محیط‌زیست قرار داد و سازمان گردشگری حتی شوراهای محل نیز باید از مردم بخواهند که از کندن گل و گیاه خودداری کنند، زیرا در این صورت طبیعت به آسانی توسط مردم نابود خواهد شد. در کشور ما آگاهی نسبت به فرهنگ گردشگری در مردم به وجود نیامده و ضوابط گردشگری توسط مسئولان امر برای مناطق خاص ایجاد نشده است و گردشگری به فعالیتی تبدیل شده که در آن افراد مستقیما به تخریب طبیعت دست می‌زنند. روند فعلی تخریب محیط‌زیست بسیار خوشایند است و محیط‌زیست را کاملا تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. البته این تخریب جدا از ساخت‌و‌سازهای انسانی در مناطق‌ویژه طبیعت است که در حال حاضر منجر به نابودی جنگل‌ها، مراتع و ... شده است.
آیا می‌توان گردشگری در راستای حفظ محیط‌زیست داشت؟
در ایران گردشگران زیادی از مناطق مختلف وجود دارند و بین 20 تا 30میلیون نفر جمعیت ایران به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم وارد طبیعت شده، به آن سفر می‌کنند یا از میان فضای طبیعی عبور می‌کنند و بخش اعظمی از آنها دارای آگاهی لازم برخورد با طبیعت نیستند. به‌عنوان مثال فردی را تصور کنید که در تابستان به دو شهر گردشگری سفر می‌کند و در راه زباله خود را از پنجره بیرون می‌ریزد. این زباله‌ها که بیشتر نایلونی و غیر‌قابل برگشت و تجزیه در محیط‌زیست هستند وارد طبیعت می‌شوند. بنابراین در تمام طول جاده‌ها کیسه‌های پلاستیکی رها شده توسط مردم را می‌توان دید. آگاهی‌رسانی به مردم با توجه به تعداد قابل‌توجه آنها کار مشکلی است اما می‌توان با استفاده از رسانه‌های جمعی دامنه این آگاهی‌رسانی را گسترش داد زیرا مردم توجه ویژه‌ای به رسانه‌ها دارند. تلویزیون و رادیو نقش بسیار مهمی در فرهنگسازی برای مردم دارند و ساخت فیلم‌های کوتاه نیز سبب آگاهی‌رسانی بیشتر آنها می‌شود. در این صورت مردم درمی‌یابند در صورت ورود به طبیعت و مسافرت چه باید کنند و چه اقداماتی را انجام ندهند.
شوراهای مناطق نیز نقش بسیار مهمی در افزایش میزان آگاهی‌رسانی دارند به‌عنوان مثال شورای محل دریاچه عباس آباد در شمال کشور می‌تواند به مردم بروشور راهنمای مناطق گردشگری دهد و به ازای بازدید از این مناطق هزینه دریافت کند و واقع در بسیاری از مناطق گیت بگذارد. اما درآمد به دست آمده باید صرف پاکسازی و مدیریت محل شود. اقدامات در راستای حفظ محیط‌زیست می‌تواند توسط وزارت کشور نیز توسعه پیدا کند و برنامه‌هایی برای آموز‌ش‌های زیست‌محیطی به مردم ارائه کند. سازمان گردشگری در این مورد باید دخالت مستقیم داشته و معاونت محیط‌زیست داشته باشد. تمام ادارات گردشگری در سطح استان یا شهرستان و کوچک‌ترین جزء سازمان گردشگری باید دارای هسته زیست‌محیطی باشند تا از طریق آنها این آموزش‌ها منتقل شوند. تقویت سمن‌های گردشگری از اقدامات موثر دیگر است. به‌عنوان مثال اکنون اقدامات انجمن حمایت از کوهستان در حفظ محیط‌زیست بسیار موثر بوده است. این انجمن از تشکل‌هایی تشکیل شده که مردم را به کوهستان برده و ضمن ارائه آموزش راه درست رفتار با طبیعت را به مردم می‌آموزند. تقویت این سمن‌ها و تشکل‌های مردمی که هدف اصلی آنان حفظ طبیعت و نه سودآوری است نقش بسیار مهمی در حفظ فضای سبز طبیعی در کشور دارد. خوشبختانه بسیاری از تورهای گردشگری موارد زیست‌محیطی را رعایت می‌کنند اما این اصول باید توسط تمامی آنها رعایت شود.
