ماهان شبکه ایرانیان

چرا "پاکستان" از صلح در افغانستان می‌هراسد؟

پاکستان‭ ‬با‭ ‬این‭ ‬که‭ ‬خیلی‭ ‬تلاش‭ ‬ورزید‭ ‬تا‭ ‬افغانستان‭ ‬از‭ ‬ادعای‭ ‬خود‭ ‬بر‭ ‬مناطق‭ ‬آن‭ ‬سمت‭ ‬خط‭ ‬دیورند‭ ‬دست‭ ‬بردارد،‭ ‬اما‭ ‬حتی‭ ‬حکومت‭ ‬مجاهدین‭ ‬و‭ ‬طالبان‭ ‬درخواستش‭ ‬را‭ ‬نپذیرفتند‭.‬

چرا به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری میزان، تاریخ‭ ‬روابط‭ ‬میان‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬پاکستان‭ ‬بسیار‭ ‬پیچیده‭ ‬و‭ ‬بحران‌زا‭ ‬بوده‭ ‬و‭ ‬دیدگاه‭ ‬این‭ ‬دو‭ ‬کشور‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬یک‌دیگر‭ ‬توام‭ ‬با‭ ‬سوء‭ ‬ظن‭ ‬متقابل‭ ‬بوده‭ ‬است.

 ‬پاکستان،‭ ‬کشوری‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬1947‭ ‬میلادی‭ ‬بنیان‌گذاری‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬بدو‭ ‬تاسیس‭ ‬بدین‌سو‭ ‬همواره‭ ‬با‭ ‬حوادث‭ ‬نهایت‭ ‬دشوار‭ ‬و‭ ‬نابه‌هنگام‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬نظامی‭ ‬روبه‌رو‭ ‬بوده‭ ‬است‭. ‬به‭ ‬نظر‭ ‬می‌رسد‭ ‬که‭ ‬منشای‭ ‬تمام‭ ‬نگرانی‌های‭ ‬پاکستان‭ ‬سرحدات‭ ‬نامعین‭ ‬آن‭ ‬در‭ ‬شرق‭ ‬با‭ ‬هندوستان‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬غرب‭ ‬با‭ ‬افغانستان‭ ‬باشد‭ .
‬افزون‭ ‬بر‭ ‬این،‭ ‬چون‭ ‬پاکستان‭ ‬در‭ ‬طول‭ ‬سالیان‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬تاسیس،‭ ‬دست‌خوش‭ ‬خشونت‌های‭ ‬قومی‭-‬فرقه‌ای‭ ‬بوده‭ ‬و‭ ‬جدایی‌خواهان‭ ‬بلوچ‭ ‬و‭ ‬پشتون‭ ‬در‭ ‬مناطق‭ ‬قبایلی‭ ‬حاکمیت‭ ‬دولت‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬متداوم‭ ‬به‭ ‬چالش‭ ‬کشیده‌اند،‭ ‬پاکستان‭ ‬ترس‭ ‬دارد‭ ‬که‭ ‬این‭ ‬نابه‌سامانی‌های‭ ‬داخلی‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬نقات‭ ‬ضعف،‭ ‬آله‌ی‭ ‬دست‭ ‬دشمنانش‭ ‬قرار‭ ‬گیرد‭.‬
 
بدون‭ ‬شک‭ ‬هر‭ ‬کشوری‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬نخستین‭ ‬مراحل‭ ‬تاسیس‭ ‬خود‭ ‬نه‭ ‬تنها‭ ‬نتوانسته‭ ‬باشد‭ ‬تمام‭ ‬قلمروی‭ ‬را‭ ‬که‭ ‬آرزوی‭ ‬به‭ ‬دست‌آوردنش‭ ‬را‭ ‬داشت،‭ ‬به‭ ‬دست‭ ‬آورد،‭ ‬بلکه‭ ‬در‭ ‬کم‌تر‭ ‬از‭ ‬سه‭ ‬دهه‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬استقلال،‭ ‬نیمی‭ ‬از‭ ‬خاکش‭ ‬را‭ ‬نیز‭ ‬از‭ ‬دست‭ ‬دهد،‭ ‬هر‭ ‬گونه‭ ‬تهدید‭ ‬به‭ ‬تمامیت‭ ‬ارضی‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬جدی‭ ‬گرفته‭ ‬و‭ ‬همواره‭ ‬تلاش‭ ‬خواهد‭ ‬کرد‭ ‬تا‭ ‬با‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬تمام‭ ‬امکانات‭ ‬از‭ ‬هویت‭ ‬سیاسی‭ ‬خویش‭ ‬دفاع‭ ‬کند‭. ‬اصل‭ ‬دفاع‭ ‬و‭ ‬حفظ‭ ‬تمامیت‭ ‬ارضی‭ ‬نه‭ ‬تنها‭ ‬تامین‌کننده‭ ‬منافع‭ ‬ملی‭ ‬یک‭ ‬کشور‭ ‬تلقی‭ ‬می‌گردد،‭ ‬بلکه‭ ‬متضمن‭ ‬هویت‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬بقای‭ ‬یک‭ ‬کشور‭ ‬نیز‭ ‬پنداشته‭ ‬می‌شود‭.‬
 
در‭ ‬این‭ ‬نوشته،‭ ‬تلاش‭ ‬خواهم‭ ‬کرد‭ ‬تا‭ ‬ریشه‌ی‭ ‬نگرانی‌های‭ ‬پاکستان‭ ‬در‭ ‬پیوند‭ ‬به‭ ‬مرز‌های‭ ‬آن‭ ‬کشور‭ ‬را‭ ‬بیان‭ ‬کرده،‭ ‬دلایلی‭ ‬که‭ ‬چرا‭ ‬پاکستان‭ ‬برای‭ ‬آوردن‭ ‬و‭ ‬تحکیم‭ ‬صلح‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬جدی‭ ‬اقدام‭ ‬نمی‌کند‭ ‬را‭ ‬واضح‭ ‬سازم‭.‬

1-‭ ‬تاسیس‭ ‬پاکستان‭ ‬و‭ ‬تهدید‌های‭ ‬وجودی‭ ‬به‭ ‬آن
کشور‭ ‬پاکستان‭ ‬در‭ ‬پانزدهم‭ ‬آگست‭ ‬2017‭ ‬میلادی‭ ‬هفتاد‭ ‬ساله‭ ‬می‌شود‭. ‬این‭ ‬کشور‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬1947‭ ‬در‭ ‬نتیجه‌ی‭ ‬تلاش‌های‭ ‬رهبران‭ ‬مسلم‌لیگ‭ ‬و‭ ‬ورشکستگی‭ ‬اقتصادی‭ ‬امپراطوری‭ ‬بریتانیای‭ ‬کبیر‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬جنگ‭ ‬دوم‭ ‬جهانی‭ ‬از‭ ‬پیکره‌ی‭ ‬هند‭ ‬بریتانیایی‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬کنگره‭ ‬ملی‭ ‬هندوستان‭ ‬بیشترینه‭ ‬اقتدار‭ ‬سیاسی‭ ‬را‭ ‬داشت‭ ‬تراشیده‭ ‬شد‭.‬
 
پاکستان‭ ‬که‭ ‬یک‭ ‬تولد‭ ‬توام‭ ‬با‭ ‬خشونت‭ ‬را‭ ‬تجربه‭ ‬کرده‭ ‬است،‭ ‬طی‭ ‬سالیان‭ ‬پسین،‭ ‬همواره‭ ‬با‭ ‬مشقت‌های‭ ‬اقتصادی،‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬نظامی‭ ‬روبه‌رو‭ ‬بوده‭ ‬است‭. ‬ترس‭ ‬از‭ ‬تسلط‭ ‬کامل‭ ‬هندوها‭ ‬بر‭ ‬مسلمانان،‭ ‬رهبران‭ ‬مسلمان‭ ‬در‭ ‬هند‭ ‬را‭ ‬بر‭ ‬آن‭ ‬داشت‭ ‬تا‭ ‬مسلم‌لیگ‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬1906‭ ‬میلادی‭ ‬بنیان‌گذاری‭ ‬کنند‭. ‬هرچند‭ ‬که‭ ‬رهبران‭ ‬مسلم‌لیگ‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬اقبال‭ ‬لاهوری‭ ‬و‭ ‬محمدعلی‭ ‬جناح‭ ‬در‭ ‬ابتدا‭ ‬مایل‭ ‬به‭ ‬ایجاد‭ ‬کشور‭ ‬مستقل‭ ‬نبودند‭ ‬و‭ ‬تا‭ ‬سال‭ ‬1933‭ ‬واژه‭ ‬و‭ ‬ایده‌ی‭ ‬‮«‬پاکستان‮»‬‭ ‬در‭ ‬مبارزات‌شان‭ ‬کار‭ ‬گرفته‭ ‬نشده‭ ‬بود،‭ ‬سخت‌کوشی‭ ‬کنگره‭ ‬ملی‭ ‬هندوستان‭ ‬برای‭ ‬تسلط‭ ‬و‭ ‬اقتدار‭ ‬کامل،‭ ‬رهبران‭ ‬مسلم‌لیگ‭ ‬را‭ ‬مجبور‭ ‬به‭ ‬بررسی‭ ‬گزینه‌های‭ ‬بدیل‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬مبارزه‭ ‬برای‭ ‬یک‭ ‬کشور‭ ‬جداگانه‭ ‬برای‭ ‬مسلمانان‭ ‬هند‭ ‬کرد‭. ‬قابل‭ ‬یادآوری‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬نخستین‭ ‬مبارزات‭ ‬آزادی‌خواهانه‭ ‬در‭ ‬هند‭ ‬را‭ ‬مسلمانان‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬1857‭ ‬آغاز‭ ‬کرده‭ ‬بودند‭. ‬این‭ ‬اقدام‭ ‬آنان‭ ‬باعث‭ ‬شد‭ ‬که‭ ‬بریتانیا‭ ‬برای‭ ‬انزوای‭ ‬سیستماتیک‭ ‬مسلمانان‭ ‬تعداد‭ ‬آن‌ها‭ ‬در‭ ‬تشکیلات‭ ‬نظامی‭ ‬را‭ ‬نهایت‭ ‬کم‭ ‬کند‭.‬
 
پس‭ ‬از‭ ‬استقلال‭ ‬پاکستان‭ ‬با‭ ‬این‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬هر‭ ‬دو‭ ‬طرف‭ ‬شرق‭ ‬و‭ ‬غرب‭ ‬سرحدات‭ ‬آن‭ ‬مورد‭ ‬منازعه‭ ‬قرار‭ ‬داشت،‭ ‬150‭ ‬هزار‭ ‬نیرو‌های‭ ‬نظامی‭ ‬هند‭ ‬بریتانیوی‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬تجهیزات‭ ‬ناچیز‭ ‬و‭ ‬بدون‭ ‬قطعات‭ ‬خاص‭ ‬آن‭ ‬از‭ ‬مجموع‭ ‬461‭ ‬هزار‭ ‬نیرو‭ ‬به‭ ‬ارث‭ ‬برد‭. ‬این‭ ‬وضعیت،‭ ‬پاکستان‭ ‬را‭ ‬فوق‌العاده‭ ‬زیر‭ ‬فشار‭ ‬کمبود‭ ‬نیروی‭ ‬نظامی‭ ‬در‭ ‬برابر‭ ‬قدرت‭ ‬همسایگانش‭ ‬هر‭ ‬یک‭ ‬هندوستان‭ ‬که‭ ‬دارای‭ ‬361‭ ‬هزار‭ ‬نیرو‭ ‬نظامی‭ ‬و‭ ‬افغانستان‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬حمایت‭ ‬روس،‭ ‬دارای‭ ‬نیرو‭ ‬و‭ ‬تجهیزات‭ ‬پیش‌رفته‭ ‬نظامی‭ ‬بود،‭ ‬قرار‭ ‬داد‭.‬
 
افزون‭ ‬بر‭ ‬این،‭ ‬پاکستان‭ ‬به‭ ‬اساس‭ ‬قانون‭ ‬استقلال‭ ‬هندوستان‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬ماه‭ ‬جون‭ ‬سال‭ ‬1947‭ ‬توسط‭ ‬پارلمان‭ ‬بریتانیا‭ ‬تصویب‭ ‬شده‭ ‬بود‭ ‬انتظار‭ ‬داشت‭ ‬با‭ ‬آن‭ ‬که‭ ‬مناطق‭ ‬پنجاب‭ ‬غربی،‭ ‬بنگال‭ ‬شرقی،‭ ‬سند،‭ ‬بلوچستان‭ ‬و‭ ‬هم‌چنان‭ ‬مناطق‭ ‬سرحدی‭ ‬شمال‭ ‬غرب‭ ‬را‭ ‬مشروط‭ ‬به‭ ‬برگزاری‭ ‬همه‌پرسی‭ ‬به‭ ‬دست‭ ‬می‌آورد،‭ ‬مناطق‭ ‬شهزاده‌نشین‭ ‬کشمیر،‭ ‬حیدرآباد‭ ‬و‭ ‬جوناگر‭ ‬نیز‭ ‬به‭ ‬وی‭ ‬سپرده‭ ‬شود‭. ‬زمانی‭ ‬که‭ ‬هندوستان‭ ‬حیدرآباد‭ ‬و‭ ‬جوناگر‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬نیروی‭ ‬نظامی‭ ‬جز‭ ‬قلمرو‭ ‬خود‭ ‬ساخت،‭ ‬پاکستان‭ ‬تلاش‭ ‬ورزید‭ ‬تا‭ ‬کشمیر‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬دست‭ ‬آورد‭. ‬اما‭ ‬نه‭ ‬تنها‭ ‬که‭ ‬پاکستان‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬تلاش‭ ‬خود‭ ‬موفق‭ ‬نشد،‭ ‬بلکه‭ ‬این‭ ‬اقدام‭ ‬وی‭ ‬باعث‭ ‬به‭ ‬میان‌آمدن‭ ‬کشمکش‌ها‭ ‬بین‭ ‬پاکستان‭ ‬و‭ ‬هندوستان‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬منجر‭ ‬به‭ ‬جنگ‭ ‬در‭ ‬سال‌های‭ ‬1948،‭ ‬1965‭ ‬و‭ ‬1999‭ ‬میان‭ ‬هردو‭ ‬کشور‭ ‬گردید‭. ‬پاکستان‭ ‬هم‌چنان‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬1971‭ ‬در‭ ‬پی‭ ‬شورش‭ ‬آزادی‌خواهانه‌ی‭ ‬بنگالی‌ها‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬حمایت‭ ‬هندوستان‭ ‬برخوردار‭ ‬بودند،‭ ‬نیمی‭ ‬از‭ ‬قلمرو‭ ‬و‭ ‬جمعیت‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬دست‭ ‬داد‭ ‬که‭ ‬سرانجام‭ ‬منجر‭ ‬به‌میان‭ ‬آمدن‭ ‬کشور‭ ‬بنگلادیش‭ ‬گردید‭.‬
 
در‭ ‬کنار‭ ‬هندوستان،‭ ‬پاکستان‭ ‬از‭ ‬ناحیه‌ی‭ ‬افغانستان‭ ‬نیز‭ ‬زیر‭ ‬فشار‌های‭ ‬سیاسی‭ – ‬نظامی‭ ‬قرار‭ ‬داشت‭. ‬افغانستان‭ ‬همسایه‌ی‭ ‬غربی‭ ‬پاکستان‭ ‬یگانه‭ ‬کشوری‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬1947‭ ‬با‭ ‬عضویت‭ ‬پاکستان‭ ‬در‭ ‬سازمان‭ ‬ملل‭ ‬متحد‭ ‬مخالفت‭ ‬ورزید‭. ‬این‭ ‬اقدام‭ ‬افغانستان‭ ‬ابراز‭ ‬ناخشنودی‭ ‬آن‭ ‬کشور‭ ‬در‭ ‬پیوند‭ ‬به‭ ‬شمولیت‭ ‬مناطق‭ ‬مورد‭ ‬منازعه‌ی‭ ‬آن‭ ‬طرف‭ ‬خط‭ ‬دیورند‭ (‬عمدتاً‭ ‬مناطق‭ ‬سرحدی‭ ‬شمال‭ ‬غرب‭ ‬که‭ ‬اکثراً‭ ‬پشتون‌نشین‭ ‬است‭) ‬به‭ ‬خاک‭ ‬پاکستان‭ ‬بود‭. ‬ولی‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬بیست‭ ‬روز‭ ‬تأخیر‭ ‬افغانستان‭ ‬دوباره‭ ‬به‭ ‬عضویت‭ ‬پاکستان‭ ‬موافقت‭ ‬کرد‭. ‬پارلمان‭ ‬افغانستان‭ ‬هم‌چنان‭ ‬در‭ ‬ماه‭ ‬جون‭ ‬سال‭ ‬1949‭ ‬میلادی‭ ‬طی‭ ‬یک‭ ‬اقدام‭ ‬یک‌جانبه‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬مغایرت‭ ‬با‭ ‬قوانین‭ ‬بین‌المللی،‭ ‬تمام‭ ‬معاهدات‭ ‬حکومت‭ ‬افغانستان‭ ‬با‭ ‬هند‭ ‬بریتانیوی‭ ‬را‭ ‬ملغا‭ ‬قرار‭ ‬داده‭ ‬و‭ ‬سی‌و‌یکم‭ ‬ماه‭ ‬آگست‭ ‬را‭ ‬روز‭ ‬پشتونستان‭ ‬آزاد‭ ‬اعلام‭ ‬کرد‭. ‬در‭ ‬نتیجه،‭ ‬معاهده‌ی‭ ‬دیورند‭ ‬نیز‭ ‬از‭ ‬جانب‭ ‬افغانستان‭ ‬فسخ‭ ‬شد‭.‬

2-‭ ‬پیشینه‌ی‭ ‬کشمکش‌ها‭ ‬میان‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬پاکستان 
هر‭ ‬چند‭ ‬که‭ ‬روابط‭ ‬میان‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬پاکستان‭ ‬طی‭ ‬هفتاد‭ ‬سال‭ ‬پسین،‭ ‬دارای‭ ‬خم‭ ‬و‭ ‬پیچ‌هایی‭ ‬بوده‭ ‬است،‭ ‬اما‭ ‬در‭ ‬اثر‭ ‬حمایت‭ ‬افغانستان‭ ‬از‭ ‬چپ‌گراهای‭ ‬داخلی‭ ‬و‭ ‬دامن‌زدن‭ ‬به‭ ‬مسایل‭ ‬پشتونستان‭ ‬آزاد‭ ‬در‭ ‬سال‌های‭ ‬1955‭ ‬و‭ ‬1962،‭ ‬تماس‌ها‭ ‬بین‭ ‬این‭ ‬دو‭ ‬کشور‭ ‬در‭ ‬پایین‌ترین‭ ‬سطح‭ ‬قرار‭ ‬گرفت‭. ‬بین‭ ‬سال‌های‭ ‬1973‭ ‬و‭ ‬1975‭ ‬میلادی‭ ‬حمایت‭ ‬حکومت‭ ‬افغانستان‭ ‬از‭ ‬شورشیان‭ ‬بلوچ،‭ ‬پاکستان‭ ‬را‭ ‬مجبور‭ ‬به‭ ‬اتخاذ‭ ‬اقدامات‭ ‬باالمثل‭ ‬کرد‭. ‬حکومت‭ ‬ذوالفقارعلی‭ ‬بوتو‭ ‬در‭ ‬یک‭ ‬اقدام‭ ‬تلافی‌جویانه‭ ‬و‭ ‬هشدار‭ ‬به‭ ‬داوود‭ ‬خان،‭ ‬تندروان‭ ‬دینی‭ ‬و‭ ‬اسلام‌گرایان‭ ‬را‭ ‬نه‭ ‬تنها‭ ‬که‭ ‬پناه‭ ‬داد،‭ ‬بلکه‭ ‬آنان‭ ‬را‭ ‬حمایت‭ ‬و‭ ‬تجهز‭ ‬کرد‭ ‬تا‭ ‬در‭ ‬برابر‭ ‬حکومت‭ ‬افغانستان‭ ‬بجنگند‭. ‬پاکستان‭ ‬هم‌زمان‭ ‬تلاش‭ ‬ورزید‭ ‬تا‭ ‬شورشی‌های‭ ‬جدایی‌طلب‭ ‬بلوچ‭ ‬و‭ ‬ملت‌گرا‌های‭ ‬پشتون‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬نیروی‭ ‬نظامی‭ ‬سرکوب‭ ‬کند‭. ‬اما‭ ‬این‭ ‬اقدام‭ ‬پاکستان‭ ‬شکایت‭ ‬حکومت‭ ‬افغانستان‭ ‬به‭ ‬سازمان‭ ‬ملل‭ ‬متحد‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬پی‭ ‬داشت‭. ‬داوود‭ ‬خان‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬1974‭ ‬میلادی‭ ‬طی‭ ‬یک‭ ‬نامه‭ ‬به‭ ‬منشی‭ ‬عمومی‭ ‬سازمان‭ ‬ملل‭ ‬متحد‭ ‬از‭ ‬اقدامات‭ ‬پاکستان‭ ‬در‭ ‬برابر‭ ‬شورشیان‭ ‬بلوچ‭ ‬و‭ ‬پشتون‭ ‬شکایت‭ ‬نموده‭ ‬و‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬نقص‭ ‬منشور‭ ‬سازمان‭ ‬ملل‭ ‬و‭ ‬اعلامیه‭ ‬جهانی‭ ‬حقوق‭ ‬بشر‭ ‬خطاب‭ ‬کرد‭.‬
 
بر‭ ‬خلاف‭ ‬اکثر‭ ‬دیدگاه‌ها‭ ‬که‭ ‬پاکستان‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬اشغال‭ ‬افغانستان‭ ‬توسط‭ ‬شوروی‭ ‬سابق‭ ‬وارد‭ ‬کارزار‭ ‬سیاسی‭- ‬نظامی‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬گردید،‭ ‬این‭ ‬اقدامات‭ ‬حکومت‭ ‬افغانستان‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬ذوالفقارعلی‭ ‬بوتو‭ ‬را‭ ‬مجبور‭ ‬کرد‭ ‬تا‭ ‬برای‭ ‬مدیریت‭ ‬و‭ ‬دفع‭ ‬تهدید‌ها‭ ‬از‭ ‬جانب‭ ‬افغانستان‭ ‬واحد‭ ‬اطلاعاتی‭ ‬افغانستان‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬وزارت‭ ‬خارجه‭ ‬آن‭ ‬کشور‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬1973‭ ‬تأسیس‭ ‬کند‭. ‬این‭ ‬واحد‭ ‬به‭ ‬رهبری‭ ‬بوتو‭ ‬و‭ ‬عزیز‭ ‬احمد‭ ‬وزیر‭ ‬خارجه‭ ‬آن‭ ‬وقت‭ ‬پاکستان‭ ‬نه‭ ‬تنها‭ ‬با‭ ‬گروه‌های‭ ‬مخالف‭ ‬دولت‭ ‬افغانستان‭ ‬ارتباط‭ ‬برقرار‭ ‬کرد،‭ ‬بلکه‭ ‬با‭ ‬ظاهر‭ ‬شاه‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬ایتالیا‭ ‬در‭ ‬تبعید‭ ‬زندگی‭ ‬می‌کرد،‭ ‬نیز‭ ‬تماس‭ ‬داشت‭. ‬پس‭ ‬از‭ ‬کودتای‭ ‬نظامی‭ ‬توسط‭ ‬جنرال‭ ‬ضیاالحق‭ ‬و‭ ‬بازداشت‭ ‬ذوالفقارعلی‭ ‬بوتو،‭ ‬افغانستان‭ ‬هم‌چنان‭ ‬در‭ ‬ادامه‭ ‬سیاست‭ ‬پیش‌روی‌اش‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬پاکستان‭ ‬به‭ ‬دو‭ ‬پسر‭ ‬ذوالفقارعلی‭ ‬بوتو‭ ‬هر‭ ‬یک‭ ‬میر‭ ‬مرتضی‭ ‬بوتو‭ ‬و‭ ‬شهنواز‭ ‬بوتو،‭ ‬پناه‭ ‬داده‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬سازمان‭ ‬الذوالفقار‭ ‬به‭ ‬رهبری‭ ‬آن‌ها‭ ‬حمایت‭ ‬کرد‭. ‬پسران‭ ‬بوتو‭ ‬با‭ ‬حمایت‭ ‬حکومت‭ ‬افغانستان‭ ‬در‭ ‬پاکستان‭ ‬دست‭ ‬به‭ ‬حملات‭ ‬تروریستی‭ ‬می‌زدند‭. ‬آن‌ها‭ ‬حتا‭ ‬توانستند‭ ‬یک‭ ‬هواپیمای‭ ‬خطوط‭ ‬هوایی‭ ‬بین‌المللی‭ ‬پاکستان‭ ‬را‭ ‬اختطاف‭ ‬کنند‭. ‬سرانجام‭ ‬پاکستان‭ ‬موفق‭ ‬شد‭ ‬تا‭ ‬قبل‭ ‬از‭ ‬تهاجم‭ ‬شوروی‭ ‬به‭ ‬افغانستان‭ ‬بیشتر‭ ‬از‭ ‬پنج‭ ‬هزار‭ ‬شورشی‭ ‬اسلام‌گرا‭ ‬را‭ ‬علیه‭ ‬حکومت‭ ‬افغانستان‭ ‬آموزش‭ ‬داده‭ ‬و‭ ‬تجهیز‭ ‬کند‭. ‬هم‌زمان‭ ‬با‭ ‬اقدامات‭ ‬تلافی‌جویانه،‭ ‬پاکستان‭ ‬راه‭ ‬گفتگو‭ ‬با‭ ‬افغانستان‭ ‬را‭ ‬ادامه‭ ‬داد‭ ‬و‭ ‬تلاش‭ ‬کرد‭ ‬تا‭ ‬با‭ ‬پا‭ ‬در‭ ‬میانی‭ ‬قدرت‌های‭ ‬منطقه‭ ‬و‭ ‬جهان،‭ ‬افغانستان‭ ‬را‭ ‬قانع‭ ‬بسازد‭ ‬تا‭ ‬از‭ ‬سیاست‭ ‬خارجی‭ ‬وسعت‌جویانه‭ ‬خود‭ ‬دست‭ ‬بردارد‭. ‬از‭ ‬جمله‭ ‬می‌توان‭ ‬از‭ ‬ایران‭ ‬و‭ ‬چین‭ ‬نام‭ ‬برد‭ ‬که‭ ‬هر‭ ‬یک‭ ‬برای‭ ‬ترغیب‭ ‬افغانستان‭ ‬به‭ ‬مذاکرات‭ ‬به‭ ‬ترتیب‭ ‬هفت‌صد‭ ‬میلیون‭ ‬دالر‭ ‬و‭ ‬پنجاه‭ ‬و‭ ‬پنج‭ ‬میلیون‭ ‬دالر‭ ‬وعده‌ی‭ ‬کمک‭ ‬به‭ ‬افغانستان‭ ‬کردند،‭ ‬مشروط‭ ‬بر‭ ‬این‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬ایجاد‭ ‬دردسر‭ ‬به‭ ‬پاکستان‭ ‬دست‭ ‬بردارد‭. ‬پاکستان‭ ‬هم‌چنان‭ ‬از‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬امریکا‭ ‬درخواست‭ ‬همکاری‭ ‬کرد‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬پی‭ ‬آن‭ ‬هنری‭ ‬کسینجر‭ ‬در‭ ‬سفرش‭ ‬به‭ ‬افغانستان‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬1974‭ ‬از‭ ‬مقام‌های‭ ‬افغان‭ ‬خواست‭ ‬تا‭ ‬مشکلات‭ ‬خود‭ ‬با‭ ‬پاکستان‭ ‬را‭ ‬حل‭ ‬کنند‭. ‬اما‭ ‬به‭ ‬نظر‭ ‬می‌رسید‭ ‬که‭ ‬دیگر‭ ‬خیلی‭ ‬دیر‭ ‬شده‭ ‬بود‭. ‬با‭ ‬این‭ ‬که‭ ‬بین‭ ‬سال‌های‭ ‬1971‭ ‬و‭ ‬1978‭ ‬اکثر‭ ‬گروه‌های‭ ‬مخالف‭ ‬حکومت‭ ‬افغانستان‭ ‬در‭ ‬پاکستان‭ ‬بنیان‌گذری‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬آموزش‭ ‬و‭ ‬تجهیزات‭ ‬دریافت‭ ‬می‌کردند‭. ‬اما‭ ‬با‭ ‬اشغال‭ ‬افغانستان‭ ‬توسط‭ ‬قوای‭ ‬شوروی،‭ ‬دامن‭ ‬بازیگران‭ ‬بیرونی‭ ‬در‭ ‬جنگ‭ ‬افغانستان‭ ‬گسترده‌تر‭ ‬شد‭ ‬و‭ ‬نفوذ‭ ‬پاکستان‭ ‬کاهش‭ ‬یافت‭. ‬
 
پاکستان‭ ‬با‭ ‬این‭ ‬که‭ ‬خیلی‭ ‬تلاش‭ ‬ورزید‭ ‬تا‭ ‬افغانستان‭ ‬از‭ ‬ادعای‭ ‬خود‭ ‬بر‭ ‬مناطق‭ ‬آن‭ ‬طرف‭ ‬خط‭ ‬دیورند‭ ‬دست‭ ‬بردارد،‭ ‬اما‭ ‬حتا‭ ‬حکومت‭ ‬مجاهدین‭ ‬و‭ ‬طالبان‭ ‬درخواستش‭ ‬را‭ ‬نپذیرفتند‭.‬
 
پس‭ ‬از‭ ‬سرنگونی‭ ‬رژیم‭ ‬طالبان‭ ‬توسط‭ ‬نیرو‌های‭ ‬ایتلاف‭ ‬به‭ ‬رهبری‭ ‬ایالات‭ ‬متحده‭ ‬امریکا‭ ‬و‭ ‬روی‭ ‬کارآمدن‭ ‬حکومت‭ ‬جدید،‭ ‬در‭ ‬رویکرد‭ ‬سیاست‭ ‬خارجی‭ ‬افغانستان‭ ‬در‭ ‬پیوند‭ ‬به‭ ‬مسأله‌ی‭ ‬خط‭ ‬دیورند‭ ‬هم‌چنان‭ ‬هیچ‭ ‬تغییری‭ ‬به‭ ‬میان‭ ‬نیامد‭. ‬در‭ ‬موارد‭ ‬مختلف،‭ ‬حامد‭ ‬کرزی‭ ‬رییس‌جمهور‭ ‬اسبق‭ ‬افغانستان‭ ‬به‭ ‬صراحت‭ ‬اعلام‭ ‬داشت‭ ‬که‭ ‬خط‭ ‬دیورند‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬مثابه‌ی‭ ‬سرحد‭ ‬بین‌المللی‭ ‬میان‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬پاکستان‭ ‬هرگز‭ ‬قبول‭ ‬نخواهد‭ ‬کرد‭. ‬
 
افزون‭ ‬بر‭ ‬این،‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2003‭ ‬میلادی،‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬دوباره‭ ‬از‭ ‬روز‭ ‬پشتونستان‭ ‬آزاد‭ ‬تجلیل‭ ‬به‭ ‬عمل‭ ‬آمد‭ ‬که‭ ‬خشم‭ ‬پاکستان‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬قبال‭ ‬داشت‭.‬
 
قابل‭ ‬یادآوری‭ ‬است‭ ‬هنگامی‭ ‬که‭ ‬پاکستان‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬1955‭ ‬میلادی‭ ‬برای‭ ‬بار‭ ‬نخست‭ ‬اقدام‭ ‬به‭ ‬ادغام‭ ‬مناطق‭ ‬سرحدی‭ ‬شمال‭ ‬غرب‭ ‬با‭ ‬پاکستان‭ ‬غربی‭ ‬کرد،‭ ‬معترضان‭ ‬در‭ ‬کابل‭ ‬سفارت‌خانه‭ ‬پاکستان‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬تاراج‭ ‬بردند‭ ‬و‭ ‬پرچم‭ ‬آن‭ ‬کشور‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬آتش‭ ‬کشیدند‭. ‬کنسولگری‌های‭ ‬پاکستان‭ ‬در‭ ‬قندهار‭ ‬و‭ ‬ننگرهار‭ ‬نیز‭ ‬مورد‭ ‬حمله‭ ‬قرار‭ ‬گرفت‭.‬
 
هرچند‭ ‬که‭ ‬زمام‌داران‭ ‬افغانستان‭ ‬در‭ ‬طول‭ ‬تاریخ‭ ‬روابط‌شان‭ ‬با‭ ‬پاکستان،‭ ‬رویکرد‌های‭ ‬متفاوت‭ ‬و‭ ‬بیشتر‭ ‬ضد‭ ‬و‭ ‬نقیض‭ ‬اتخاذ‭ ‬داشته‌اند‭. ‬اما‭ ‬هرگز‭ ‬قادر‭ ‬به‭ ‬روشن‌ساختن‭ ‬مشکلات‭ ‬اساسی‭ ‬میان‭ ‬دو‭ ‬کشور،‭ ‬نه‭ ‬در‭ ‬نزد‭ ‬مردم‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬نه‭ ‬به‭ ‬جامعه‭ ‬جهانی‭ ‬بوده‌اند‭. ‬پاکستان،‭ ‬مثل‭ ‬تمام‭ ‬کشور‌های‭ ‬دیگر‭ ‬در‭ ‬جهان،‭ ‬تلاش‭ ‬می‌کند‭ ‬تا‭ ‬از‭ ‬تمامیت‭ ‬ارضی‭ ‬و‭ ‬هویت‭ ‬سیاسی‭ ‬خود‭ ‬در‭ ‬برابر‭ ‬تهدید‌های‭ ‬بیرونی‭ ‬دفاع‭ ‬کند‭. ‬حتا‭ ‬یک‭ ‬مرور‭ ‬سطحی‭ ‬به‭ ‬روابط‭ ‬پاکستان‭ ‬با‭ ‬گروه‌های‭ ‬مخالف‭ ‬دولت‭ ‬افغانستان‭ ‬در‭ ‬دوره‌های‭ ‬مختلف‭ ‬هم‭ ‬نشان‭ ‬می‌دهد‭ ‬که‭ ‬پاکستان‭ ‬همواره‭ ‬تلاش‭ ‬کرده‭ ‬است‭ ‬تا‭ ‬در‭ ‬برابر‭ ‬تهدید‭ ‬بیرونی‭ ‬–‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬جانب‭ ‬شرق‭ ‬و‭ ‬غرب‭ ‬داردــ‭  ‬از‭ ‬خود‭ ‬دفاع‭ ‬کند‭.‬
 
پاکستان‭ ‬کشوری‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬بر‭ ‬مبنای‭ ‬باور‌های‭ ‬اسلامی‭ ‬اساس‌گذاری‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬رهبران‭ ‬و‭ ‬بنیان‌گذاران‭ ‬پاکستان‭ ‬از‭ ‬بدو‭ ‬تأسیس‭ ‬تا‭ ‬به‭ ‬حال،‭ ‬کوشش‭ ‬می‌کنند‭ ‬تا‭ ‬مردم‭ ‬و‭ ‬ساکنین‭ ‬سرزمین‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬توصل‭ ‬به‭ ‬اساسات‭ ‬دین‭ ‬اسلام،‭ ‬متحد‭ ‬سازند‭. ‬اما‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬شکست‭ ‬در‭ ‬جنگ‭ ‬سال‭ ‬1971‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬دست‌دادن‭ ‬نیمی‭ ‬از‭ ‬قلمرو‭ ‬و‭ ‬جمعیت‭ ‬خود،‭ ‬پاکستان‭ ‬متوجه‭ ‬شد‭ ‬که‭ ‬دیگر‭ ‬فلسفه‌ی‭ ‬یک‭ ‬دین‭ – ‬یک‭ ‬ملت،‭ ‬بافت‭ ‬اجتماعی‭ ‬و‭ ‬یک‌پارچگی‭ ‬قلمرو‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬تضمین‭ ‬نمی‌تواند‭. ‬این‭ ‬امر‭ ‬باعث‭ ‬شد‭ ‬تا‭ ‬پاکستان‭ ‬در‭ ‬دفاع‭ ‬از‭ ‬تمامیت‭ ‬ارضی‭ ‬خویش،‭ ‬بیشتر‭ ‬حساس‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬کوچک‌ترین‭ ‬حرکت‌های‭ ‬داخلی‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬خارجی‭ ‬را‭ ‬که‭ ‬بتواند‭ ‬یک‭ ‬پارچگی‭ ‬پاکستان‭ ‬امروزی‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬چالش‭ ‬مواجه‭ ‬سازد،‭ ‬به‭ ‬مثابه‌ی‭ ‬تهدید‭ ‬وجودی‭ ‬تقلی‭ ‬کند‭. ‬به‭ ‬نظر‭ ‬می‌رسد‭ ‬که‭ ‬اکنون‭ ‬پاکستان‭ ‬به‭ ‬مسأله‌ی‭ ‬کشمیر‭ ‬و‭ ‬موضوع‭ ‬خط‭ ‬دیوند‭ ‬از‭ ‬یک‭ ‬دوربین‭ ‬نگاه‭ ‬می‌کند‭ ‬و‭ ‬نزدیکی‭ ‬روزافزون‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬هندوستان‭ ‬را‭ ‬یک‭ ‬حرکت‭ ‬خصمانه‭ ‬و‭ ‬تهدیدآمیز‭ ‬می‌پندارد‭. ‬

هرچند‭ ‬که‭ ‬بر‭ ‬مبنای‭ ‬اصول‭ ‬روابط‭ ‬بین‌الملل،‭ ‬هر‭ ‬کشور‭ ‬در‭ ‬تأمین‭ ‬و‭ ‬گسترش‭ ‬ارتباطات‭ ‬با‭ ‬کشور‌های‭ ‬دیگر‭ ‬از‭ ‬آزادی‭ ‬کامل‭ ‬برخوردار‭ ‬است،‭ ‬اما‭ ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬اصل‭ ‬واقع‌بینی‭ ‬و‭ ‬تقدم‭ ‬منافع‭ ‬ملی‭ ‬کشور‌های‭ ‬جهان‭ ‬در‭ ‬تأمین‭ ‬ارتباطات‌شان‭ ‬با‭ ‬دیگران،‭ ‬زیرکانه‭ ‬و‭ ‬محتاطانه‭ ‬عمل‭ ‬می‌کنند‭. ‬پس‭ ‬اگر‭ ‬صلح‭ ‬خواست‭ ‬واقعی‭ ‬همه‭ ‬مردم‭ ‬افغانستان‭ ‬باشد،‭ ‬ایجاب‭ ‬می‌کند‭ ‬تا‭ ‬مردم‭ ‬افغانستان‭ ‬یک‭ ‬گفتمان‭ ‬ملی‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬پیوند‭ ‬به‭ ‬مسأله‌ی‭ ‬خط‭ ‬دیورند‭ ‬به‭ ‬راه‌انداخته‭ ‬و‭ ‬رهبران‭ ‬و‭ ‬دولت‌مردان‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬ترغیب‭ ‬کنند‭ ‬تا‭ ‬در‭ ‬پرتو‭ ‬منافع‭ ‬ملی‭ ‬به‭ ‬نگرانی‌های‭ ‬پاکستان‭ ‬پاسخ‭ ‬عملی‭ ‬و‭ ‬قناعت‌بخش‭ ‬ارایه‭ ‬نمایند‭. ‬پاکستان‭ ‬با‭ ‬ظرفیتی‭ ‬که‭ ‬دارد‭ ‬نه‭ ‬تنها‭ ‬قادر‭ ‬به‭ ‬تسهیل‭ ‬و‭ ‬تسریع‭ ‬روند‭ ‬صلح‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬است،‭ ‬بلکه‭ ‬در‭ ‬آینده‭ ‬می‌تواند‭ ‬یک‭ ‬ممد‭ ‬خوب‭ ‬اقتصادی‭ ‬نیز‭ ‬باشد‭. ‬مشترکات‭ ‬دینی،‭ ‬تاریخی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬میان‭ ‬مردم‭ ‬افغانستان‭ ‬و‭ ‬پاکستان،‭ ‬زمینه‌ی‭ ‬تجدید‭ ‬و‭ ‬گسترش‭ ‬روابط‭ ‬میان‭ ‬دو‭ ‬کشور‭ ‬را‭ ‬بر‭ ‬مبنای‭ ‬احترام‭ ‬متقابل‭ ‬به‭ ‬تمامیت‭ ‬ارضی‭ ‬و‭ ‬حاکمیت‭ ‬ملی‭ ‬و‭ ‬تلاش‭ ‬برای‭ ‬تأمین‭ ‬منافع‭ ‬مشترک،‭ ‬از‭ ‬قبل‭ ‬فراهم‭ ‬ساخته‭ ‬است‭.‬

قیمت بک لینک و رپورتاژ
نظرات خوانندگان نظر شما در مورد این مطلب؟
اولین فردی باشید که در مورد این مطلب نظر می دهید
ارسال نظر
پیشخوان