صید آبزیان بعد از کشاورزی و دامپروری دومین ناجی بشر از خطر گرسنگی است. جمعیت روبه فزونی کره زمین و توان محدود تولید غذا بر روی خشکی، انسان‌ها را راهی دریاها و اقیانوس‌ها کرده است.
به گزارش به نقل از ابتکار ،جایی که به همراه استخرهای مصنوعی پرورش آبزیان در حال حاضر توانسته 20 درصد از منبع پروتئین حیوانی 3.2 میلیارد انسان را در جهان تامین کنند.
اما از تمامی ماهی‌هایی که به هر طریقی صید می‌شوند و راهی سفره غذای انسان‌ها می‌شوند چه تعدادشان به بشقاب‌ها می‌رسند؟ آمارهای جهانی نشان می‌دهد تنها دو سوم از ماهی‌ها تبدیل به خوراک لذیذ ما انسان‌ها می‌شوند و یک سوم آنها در مسیر دور ریخته می‌شوند. ماهی‌هایی که خطرهای زیادی از جمله صید زیاد زندگی آنها را تهدید می‌کند.
بر اساس آماری که سازمان خوار و بار جهانی از صید جهانی ماهی در سال 2010 ارائه داده، چیزی در حدود 77 میلیون تن مجموع ماهی‌هایی صید شده بوده است. این در حالی است که پژوهش‌های جدید با در نظر گرفتن صید غیر قانونی و دیگر موارد، این آمار را چیزی در حدود 109 میلیون تن تخمین زده‌اند. طبق آماری که فائو ارائه کرده سالیانه بالغ بر 26 میلیون تن ماهی به ارزش 23 میلیارد دلار تنها از راه صید غیر قانونی، گزارش نشده و بی‌قاعده به دست می‌آید.
طبق آمار سازمان خوار و بار جهانی، میزان صید به طور پیوسته از سال 1950 افزایش یافته، در سال 1996 به اوج رسیده و سپس به دلیل صید بی‌رویه و کم شدن جمعیت ماهی‌ها، میزان صید هم کاهش یافته است. آن‌طور که این سازمان می‌گوید، اوج صید سال 1996، چیزی در حدود 86 میلیون تن بوده است.
با این حال پژوهش‌های جدید می‌گویند که این اوج نه 86 میلیون تن، بلکه 130 میلیون تن بوده است. اما از این حجم صید آبزی برای تامین غذای مردم جهان چه مقدار ماهی به مقصد خود یعنی بشقاب انسان‌ها می‌رسند؟
براساس گزارش دو سالانه سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، 35 درصد از ماهی‌هایی که شکار می‌شوند به خاطر اینکه آنها در اندازه یا گونه مطلوبی نبوده‌اند یا قبل از اینکه بتوانند خورده شوند، فاسد می‌شوند، دور ریخته می‌شوند. این آمار سبب شده تا کارشناسان نگران تلفات بیش از اندازه ماهی‌ها در عملیات ماهیگیری فعلی در سراسر جهان شوند.
تولید کل در حال رسیدن به رکورد بالایی است که حاصل افزایش قابل توجه پرورش ماهی منحصرا در چین است. از سال 1961 رشد جهانی سالانه مصرف ماهی دو برابر رشد جمعیت بوده و نشان می‌دهد که بخش ماهیگیری برای رسیدن به هدف سازمان جهانی غذا برای جهانی بدون گرسنگی و سوء تغذیه بسیار مهم است.
فائو معتقد است که با توجه به میلیاردها نفری که در جهان که زندگی‌شان به مصرف ماهی متکی است، نیاز بیشتری برای سرکوب این شیوه بی‌فایده ماهیگیری نیاز است. اعتقاد بر این است که بسیاری از 60 میلیون نفری که در حوزه آبزی پروری مشغول به کار هستند، دانش لازم برای این کار را ندارند، یا از تجهیزات مورد نیاز برای نگهداشتن ماهی تا زمانی که به مصرف‌کننده برسند، برخوردار نیستند.
در یک سیاره گرسنه قطعا مواد غذایی که به زباله تبدیل می‌شوند، یک اتفاق ظالمانه به حساب می‌آید. گزارش‌ها از این واقعیت که یک سوم تمام ماهی‌هایی که سید یا پس از پرورش به هدر می‌رود، دلیل مهمی برای نگرانی امنیت غذایی جهانی است.
مطالعات فائو نشان می‌دهد که در حالی که یک سوم از گونه‌های ماهی‌های تجارت بیش از حد صید می‌شوند، مقدار ماهی‌های وحشی از اواخر دهه 1980 به سختی تغییر کرده است. افزایش کمبود ماهی می‌تواند منجر به افزایش قیمتها شود، که به طور نامتناسب بر فقرا اثر می‌گذارد.
اما تبدیل ماهی‌های زنده به زباله تنها هشداری نیست که سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد در این گزارش خود به انسان‌ها داده است.
این سازمان نسبت به صید بی‌رویه ماهی در اقیانوس‌های جهان و بالا بودن مصرف ماهی هشدار داده و اعلام کرده است که مصرف بی‌رویه ماهی نگرانی‌هایی را نسبت به پایداری منبع کلیدی پروتئین برای میلیون‌ها نفر در سراسر جهان برانگیخته است.
صید بی‌رویه ماهی به خصوص در قسمت‌هایی از جهان در حال توسعه که مردم آن برای تامین خوراک‌شان در مضیقه هستند، بد است. مانوئل بارانگ، مدیر واحد شیلات و آبزی پروری فائو گفت: فشار زیادی روی منابع دریایی وجود دارد و ما بایستی تعهد بیشتری از جانب دولت‌ها برای بهبود وضعیت شیلات‌شان داشته باشیم.
وی در ادامه افزود: پیش‌بینی می‌شود آفریقا در آینده ناچار شود ماهی وارد کند و این کمبود به بالا رفتن قیمتها منجر شده و به مستمندان آسیب وارد می‌کند.
این مدیر فائو گفت: آفریقا از پتانسیل بزرگی برای آبزی پروری برخوردار است اما از نظر فاینانس، خوراک و تامین ماهی به پشتیبانی نیاز دارد. پرورش ماهی در 40 سال اخیر، سریعترین رشد را در بخش کشاورزی داشته و تا حد زیادی عامل عرضه بیشتر ماهی به مصرف‌کنندگان بوده است.
با کاهش صید از دریای آزاد، کشورهای بیشتری به مزارع ماهی روی می‌آورند. در الجزایر دولت کشاورزان در صحرای ساهارا را به پرورش ماهی برای افزایش درآمد و بالا بردن تولید ماهی تشویق می‌کند. منتقدان می‌گویند این اقدام ممکن است به محیط زیست آسیب زده و موجب انتشار گسترده بیماری و گونه‌های مهاجم شود اما مدیر واحد شیلات فائو اظهار کرد راهکار، داشتن مقررات، قوانین، کنترل و نظارت مناسب است.
کشورهایی که به شکل سنتی صیدکننده ماهی هستند، پتانسیل شیلات را برای بهبود تغذیه و پایان دادن به گرسنگی ترویج می‌کنند. در سطح جهانی، درصد ذخایر ماهی در سطوح ناپایدار از 31.4 در سال 2013 و 10 در سال 1974 به 33.1 در سال 2015 افزایش یافته است.
مصرف ماهی از 9 کیلوگرم در سال 1961 به 20.2 کیلوگرم افزایش یافته و انتظار می‌رود با روی آوردن مصرف کنندگان به ماهی به عنوان یک غذای سالم، افزایش بیشتری نیز پیدا کند.
