ما را برادر خود می‌نامند و در مجموع نگاه مثبتی به ایران دارند. بعد از دستور مقام معظم رهبری اما اخوت و برادری بین کشور ایران و افغانستان بیشتر شد.
به گزارش به نقل از صبح نو ،اردیبهشت‌ماه سال94 بود که با دستور رهبر انقلاب همه‌چیز تغییر کرد: «هیچ کودک افغانستانی، حتی مهاجرانی که به‌صورت غیرقانونی و بی‌مدرک در ایران حضور دارند، نباید از تحصیل بازبمانند و همه آن‌ها باید در مدارس ایرانی ثبت‌نام شوند.» اتفاقاً بعد از این دستور، کودکان زیادی هم امکان تحصیل پیدا کرده‌اند. امسال اما همه‌چیز تغییر کرده است. اگر تا دیروز کودکان افغانستانی بدون نگرانی حق تحصیل داشتند، امروز این حق از آن‌ها گرفته شده است.
امسال والدین زیادی برای ثبت‌نام دانش‌آموزان خود به دردسر افتادند. فرقی هم نداشت که ملیت‌شان چه بود. محدودیت حوزه مدرسه اما مهم‌ترین مشکل بود، مشکلی که والدین زیادی را با پرونده‌های زیر بغل به این مدرسه و آن مدرسه می‌کشاند.
مشکلات ثبت‌نام دانش‌آموزان افغانستانی اما امسال به جز این‌ها، رنگ و بوی دیگری هم داشتند. آموزش‌وپرورش برای ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی قوانین جدیدی را تنظیم کرده است. از حضور بیش از دو سال اقامت در ایران تا داشتن مدارکی مانند داشتن شناسنامه، کارنامه سال قبل، کارت تحصیلی مخصوص کودکان افغانستانی و در دست داشتن قبض آب و برق محل اقامت، از مدارکی است که برای ثبت‌نام یک دانش‌آموز افغانستانی لازم است.
این‌ها همه در حالی است که در همان روزهای ابتدایی، بعد از انتصاب آقای سید محمد بطحائی، وزیر آموزش‌وپرورش، در توییتی عنوان کرده بود: «تحصیل علم و دانش در هر شرایطی حق تمام افراد است. تلاش می‌کنم تا دانش‌آموزان هیچ ملیتی از مهر جا نمانند.» همان موقع هم اتفاقاً در حمایت از کودکان افغانستانی هشتگ «ازمهرجانمانید» توییت می‌شد. بعد از یک سال اما حرف و عمل به اندازه 180درجه تغییر کرده است.
چالش‌های جدی داریم
دو، سه ماه قبل، آماری از دانش‌آموزان افغانستانی که در ایران تحصیل می‌کنند منتشر شد. در شماره 475، روزنامه «صبح نو» که در 31اردیبهشت‌ماه به چاپ رسید، مصاحبه‌ای از دکتر غلامرضا کریمی، قائم‌مقام وزیر آموزش‌وپرورش در حوزه بین‌الملل و رییس مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور، منتشر شد.
او در گفت‌وگو با «صبح نو» درباره تعداد اتباع افغانستانی که در سال تحصیلی گذشته در مدارس کشور، درس خوانده‌اند گفته بود: «در‌حال‌حاضر 463هزار دانش‌آموز اتباع خارجی در مدارس کشور داریم. از این تعداد 433هزار نفر اتباع افغانستانی‌اند. بیش از 72درصد دانش‌آموزان افغانستانی در دوره ابتدایی قرار دارند. 15درصد آن در دوره متوسطه اول هستند و 9درصد در دوره متوسطه دوم تحصیل می‌کنند. سالانه 10 تا 15 درصد به دانش‌آموزان اتباع افغانستانی اضافه می‌شود.»
در همان زمان هم البته کریمی از مشکلات بزرگی که در زمینه آموزش اتباع خارجی در ایران وجود دارد، گفته بود: «اگر متوسط سرانه دانش‌آموزی به‌طور متوسط دومیلیون‌و700هزار تومان باشد، ما با توجه به این تعداد دانش‌آموز افغانستانی، بالای هزار میلیارد تومان باید برای آن‌ها هزینه کنیم. این هزینه سنگینی برای وزارت آموزش‌وپرورش است.
انتظار ما این است که نهادهای بین‌المللی کمک بیشتری برای آموزش آن‌ها انجام دهند.» اتفاقی که البته در روابط بین‌المللی اتفاق نمی‌افتد: «کمیساریای عالی پناهندگان ملل متحد و برخی از NGOهای بین‌المللی کمک‌های محدودی را در جهت ساخت مدارس، خرید تجهیزات و برخی حمایت‌های آموزشی انجام می‌دهند که کمتر از سه‌درصد هزینه‌ای است که ما برای هر دانش‌آموز افغانستانی هزینه می‌کنیم.
طبق عرف بین‌المللی آن‌ها باید از ما حمایت کنند. حداقل باید نیمی از هزینه‌ها را تأمین کنند؛ اما از آنجایی که ایران در صدر نوع‌دوست و جزو کشورهای حمایت‌کننده پناهندگان است، بیشترین هزینه‌ها را انجام می‌دهد و مجامع بین‌المللی حمایت از ایران را وظیفه خود نمی‌دانند و انتظار داریم که حداقل در جهت وسایل لوازم‌التحریر و وسایل شخصی دانش‌آموزانی که وارد مدرسه می‌شوند تأمین کنند. ما دچار چالش‌های جدی شده‌ایم.»
موضوع امنیتی است
دکتر غلامرضا کریمی درباره قوانین جدید ثبت‌نامی در مدارس اعمال می‌شود، عنوان می‌کند: «من خودم هم این‌ها را شنیده‌ام. قوانین ثبت‌نام اتباع خارجی را وزارت کشور به ما ابلاغ می‌کند. ما طبق هر سال، بخشنامه را به مدارس ابلاغ کرده‌ایم و خواسته‌ایم که ثبت‌نام انجام شود.»
اتباع خارجی برای ثبت‌نام در مدارس ایرانی، باید از دفاتر وزارت کشور، برگه درخواست ثبت‌نام تقاضا کند. کریمی در این‌باره می‌گوید: «شاید وزارت کشور برای دریافت این برگه قوانینی را تنظیم کرده است. هیچ مدرسه‌ای اما ممانعتی برای ثبت‌نام ندارد.» کریمی البته تأکید می‌کند که بعد از شنیدن این مشکلات، آموزش‌وپرورش هم در حال پیگیری است.
قائم‌مقام وزیر آموزش‌وپرورش در حوزه بین‌الملل و رییس مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور تحلیل می‌کند: «من مسأله‌ای را شنیده‌ام و آن این که عده‌ای از افغانستانی‌ها برای ثبت‌نام در مدارس ایرانی از افغانستان در حال ورود به ایران هستند. وزارت کشور هم احتمالاً خواسته است تا محدودیت‌هایی را ایجاد کند، موضوع ممکن است امنیتی باشد.» این‌ها البته با خبرهای جدید و خروج افغانستانی‌ها از کشور و مهاجراتشان به کشور خود منافات دارد. کریمی تأکید می‌کند: «در این خصوص هنوز جلسه‌ای با وزارت امور خارجه نداشته‌ایم.»
خوب عمل کرده‌ایم
آقای «میرحمایت میرزاده» سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات است. او در گفت‌وگو با «صبح نو» با اشاره به مشکلاتی که در پیش پای دانش‌آموزان افغانستانی وجود دارد، تأکید می‌کند: «من مشکلات در ثبت‌نام دانش‌آموزان افغانستانی را نمی‌پذیرم. در هیچ کشوری مانند ایران، آن‌طور که ما درباره ثبت‌نام اتباع خارجی عمل می‌کنیم، رفتار نمی‌کنند. در برخی از مدارس استان‌ها و شهرستان‌های ما تعداد دانش‌آموزان اتباع خارجی اتفاقاً از تعداد دانش‌آموزان ایرانی هم بیشتر است.»
او درباره قوانین جدید ثبت‌نام می‌گوید: «بعضی از مدارس برای هویت‌یابی را انجام می‌دهند. این‌که دانش‌آموز از کجا آمده و شرایطش به چه صورتی است وگرنه مشکل آنچنانی در زمینه ثبت‌نام و اجازه تحصیل به آن‌ها وجود ندارد. همه دانش‌آموزان باید احراز هویت شوند. بدون احراز هویت ممکنت است که مشکلات زیادی به وجود بیاید. مشکلاتی که من و شما از آن‌ها نمی‌دانیم.»
این‌ها همه در حالی است که در مصاحبه کریمی با «صبح نو» از ثبت‌نام 106 هزار دانش‌آموز اتباع افغانستانی فاقد مدارک هویتی در مدارس کشور گفته بود. میرزاده عنوان می‌کند: «ما در کمیسیون آموزش و تحقیقات هیچ شکایتی از این موضوع دریافت نکرده‌ایم. قبلاً موردهایی از مشکلات تحصیل دانش‌آموزان افغانستانی داشتیم ولی امسال هیچ شکایتی دریافت نکردیم.
اگر مشکلی در شهر و یا مدرسه‌ای وجود داشته باشد، ما سریعاً در مجلس شورای اسلامی، درباره مشکلات تحقیق و سعی می‌کنیم همه‌چیز را حل کنیم.»
صبح روز گذشته نمایندگان کمیسیون آموزش و تحقیقات درباره مشکلات اتباع خارجی و دانشجویان و دانش‌آموزانی که در خارج از ایران تحصیل می‌کنند، در وزارت آموزش‌وپرورش جلسه داشتند: «خوب عمل کرده‌ایم و اتفاقاً خدمات خوبی هم به آن‌ها می‌دهیم. برای دانش‌آموزان ما در کشورهای دیگر هم ممکن است، مشکلاتی پیش بیاید. در چارچوبی که برای ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی در نظر گرفته‌ایم، بعید می‌دانم که مشکلات سختی وجود داشته باشد.»
تأمین بودجه و ایجاد امکان تحصیل برای اتباع خارجی در شرایطی که کشور با مشکلات اقتصادی مواجه است، سخت به نظر می‌رسد، میرزاده اما معتقد است که در این‌باره هم خوب عمل می‌کنیم: «بحث‌های مالی در کمیسیون مطرح نبوده است.
در بسیاری از مواقع در محافلی حضور پیدا می‌کنیم تا پرچم سه رنگ کشورمان به اهتزاز دربیاید. از حق‌وحقوق‌مان دفاع کنیم و به‌عنوان یک کشور متمدن خود را در جوامع بین‌المللی مطرح کنیم.» او تأکید می‌کند: «بنابراین شرایط به صورتی می‌شود تا برای حضور در یک محفل بین‌المللی هزینه پرداخت کنیم، درنهایت سودی که مستقیم یا غیرمستقیم عایدمان شود.»
ثبت‌نام راحت اتباع خارجی در ایران، یکی از نکات مثبتی است که در کشور وجود دارد. نگاه بین‌المللی در روزهای حساس امروز، به کشورمان است. ایجاد این قوانین و سد کشی بر سر راه تحصیل کودکان، اثرات منفی عمیق‌تری خواهد داشت.