چطور آسیب‌های زیست‌محیطی را می‌توان کاهش داد؟

جنگل، کوه، دریا، برکه، رودخانه و… همه و همه بخش‌هایی از محیط زیست ما را تشکیل می‌دهند. طبیعت جایی است که در آن می‌توان به آرامش رسید و هیچ کس را نمی‌توان پیدا کرد که دلش نخواهد لحظه‌هایی از زندگی‌اش را در طبیعت بگذراند.

اهمیت جاذبه‌های طبیعی
طبیعت و به طور کلی محیط زیست از هر لحاظ برای بشر اهمیت بسیاری دارد. طبیعت می‌تواند از نظر زیبایی‌شناسی تأثیرات مثبتی بر روح و روان افراد بگذارد و تعادل و آرامش روحی بسیاری برای افراد به ارمغان بیاورد. همچنین از نظر اقتصادی، جذب توریست، درآمدزایی و… اهمیت فراوانی دارد. ریختن زباله و به طور کلی آسیب به محیط زیست توسط افرادی انجام می‌شود که از عواقب این آسیب‌ها آگاهی کافی ندارند و بارزترین اثر این رفتار در طبیعت ایجاد اختلال در زیبایی محیطی است.

ماهی‌ها در خطرند
سالانه، گردشگران بسیاری به مناطق دریایی، مثل جنوب یا شمال کشور، رفت‌وآمد می‌کنند. حضور گردشگران در سواحل می‌تواند با آسیب‌های زیست محیطی همراه باشد. بسیاری از گردشگران به‌دلیل ناآگاهی زبالهٔ خود را در دریا می‌ریزند و تصور می‌کنند حجم زباله آن قدر ناچیز است که در دریا گم خواهد شد؛ در حالی که چنین تصور نادرستی می‌تواند زندگی جانداران داخل دریا به‌ویژه ماهی‌ها را با خطر روبرو سازد. زباله‌های تجزیه‌ناپذیر مانند پلاستیک می‌تواند، توسط ماهی‌ها و سایر جانداران داخل دریا خورده شود و زندگی آن‌ها را به خطر بیندازد. برای نمونه تعداد زیادی از سگ‌های آبی دریای خزر به‌دلیل خوردن همین پلاستیک‌های ساده تلف شده‌اند. بسیاری از گردشگران در سفر به مناطق دریایی، در ساحل، حمام آفتاب می‌گیرند و از انواع و اقسام روغن برای برزه‌شدن استفاده می‌کنند. این روغن‌ها اگرچه در حجم ناچیز هستند، به جانداران دریا آسیب وارد می‌کنند.

زباله‌ریختن در طبیعت
برخی از گردشگران ریختن زباله در طبیعت، به‌ویژه در سواحل را با عنوان‌کردن کمبود سطل‌های زباله یا کافی‌نبودن تعداد آن‌ها در طبیعت توجیه می‌کنند. از دلایل مهم رفتارهای نامناسب در طبیعت، عدم فرهنگ‌سازی و احترام به طبیعت و حفظ محیط زیست است که می‌بایست از کودکی در افراد نهادینه شود.

همان طور که بسیاری از کودکان آموخته‌اند، مسواک‌نزدن می‌تواند به دندان آسیب وارد کند، باید به آنان بیاموزیم، ریختن زباله و آسیب به محیط زیست نیز پیامدهای ناگواری به همراه دارد. اینکه بدون توضیح به کودک فقط گفته شود در محیط زیست زباله نریزد، نمی‌تواند کافی باشد. اگر برای متخلفان محیط زیست جریمه‌ای در نظر گرفته شود، این افراد به اصلاح رفتار خود اقدام می‌کنند.

در عین حال راهکارهای تشویقی هم می‌تواند در پاکسازی محیط زیست مفید واقع شود. برای نمونه، اگر افراد حجم مشخصی زباله را از طبیعت جمع‌آوری کردند، می‌توان به آن‌ها هدیه‌ای داد تا با این کار به جمع‌کردن زبالهٔ بیشتری از طبیعت تشویق شوند.

افزایش محیط‌بانان هم می‌تواند در حفظ محیط زیست و جلوگیری از آسیب به آن مفید واقع شود؛ اما، به‌هرحال، نمی‌توان برای همهٔ نقاط طبیعی محیط‌بان در نظر گرفت. درواقع، باید هر کس از خودش و خانواده‌اش آموزش حفظ محیط زیست را آغاز کند. بهتر است کارهایی که منجر به آسیب در طبیعت می‌شود، زشت جلوه داده شوند؛ تا جایی که وقتی فرد چنین رفتارهایی را از خود بروز می‌دهد خودش احساس ندامت کند.

محلی‌ها موفق‌ترند
یکی دیگر از راهکارهایی که برای جلوگیری از آسیب‌های زیست‌محیطی می‌توان انجام داد، کمک‌گرفتن از گروه‌های کوچک محلی است. اگر در هر روستا، شهر، منطقهٔ گردشگری و… گروه‌ها و انجمن‌های فعال محیط زیست تشکیل شود، می‌توان انتظار داشت، آسیب‌هایی که به محیط زیست وارد می‌شود کاهش یابد؛ چراکه مسئولان سازمان محیط زیست با همهٔ زحمتی که می‌کشند، باز هم نمی‌توانند همهٔ مناطق را به‌صورت دائمی زیر نظر داشته باشند، بنابراین دوستداران محیط زیست، به‌عنوان نمایندگان این سازمان، می‌توانند در جلوگیری از آسیب‌های زیست‌محیطی نقش مؤثر بسیاری داشته باشند و به حفظ طبیعت کمک شایانی برسانند.