مجید جعفری اقدم رییس آژانس ادبی و ترجمه پل در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه تشکلهای نشر در بدنه نشر هر کشور مجموعه های تخصصی هستند که با هدف کمک به ارتقای صنعت نشر تشکیل می شوند و وظیفه ذاتی آنها با وظایف اتحادیه های نشر که عمدتا کارکرد صنفی و خدماتی دارند، تباین و تناقضی ندارد، عنوان کرد: تشکلهای نشر به طور عمده به عنوان بازوهای تخصصی نشر می توانند در اجرای برخی برنامه ها و پروژههای اتحادیه‌ها به آنها کمک کنند. به جهت ساختار حقوقی نیز تشکل ها در چارچوب سازمان های مردم نهاد و غیردولتی، جمعی از ناشران با موضوعات تخصصی یکسان را شامل می شوند که می‌توانند اجرای بعضی پروژه های کلان تعریف شده در دولت را در بخش خصوصی مدیریت و اجرا کنند، حال آنکه اتحادیه‌ها به جهت ساختار حقوقی جزو تشکیلات دولتی محسوب می‌شوند که از طرف دولت و حاکمیت بر فعالیت اعضای صنف نظارت می کنند و از طرف دیگر از حقوق اعضا در دولت حمایت می‌کنند.
وی در ادامه به صنعت نشر در ایران اشاره کرد و گفت: ما در ایران نیز علاوه از اتحادیه‌ها و شرکت‌های تعاونی نشر، تشکلهای مختلف نشر هم داریم که در دهه‌های اخیر شکل گرفته‌اند و هرکدام راهبری وظایفی را در راستای کمک به اعتلای نشر کشور به ویژه در حوزه ی توسعه محتوایی نشر به عهده گرفته‌اند.
وی در همین زمینه افزود: اکثر تشکل های نشر در کشورهای دارای صنعت نشر قوی نقش مهمی را در توسعه نشر کشورشان ایفا می کنند. آنها معمولا روابط حرفهای تعریف شده با سایر تشکل های نشر در جهان برای همکاری های مشترک به ویژه در حوزه مبادلات کپی رایت و ترجمه و خلق و تولید آثار مشترک یا حتی توزیع دارند و از این طریق در ترجمه و نشر آثار اعضای خود در عرصه های بین المللی و هم چنین انتخاب و ترجمه و نشر آثار خارجی مناسب بازار نشر داخلی خود نقش تاثیرگذاری ایفا می کنند. همچنین تشکلهای نشر معمولا با ایجاد بخش بین الملل در ساختار سازمانی خود تلاش می‌کنند در بازه زمانی تعریف شده بر اساس سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی‌های هدفمند وظایف و تکالیفی را برای جهانی کردن نشر آثار اعضای خود و سایر همکاری‌های مشترک بین‌المللی ممکن با ناشران عضو تشکلهای دیگر نشر در کشورهای خارجی تعریف کنند.
جعفری اقدام در ادامه با اشاره به اینکه ورود و حضور حرفهای در بازارهای بین المللی نشر نیازمند برنامه مدون و کارشناسی است و افراد حرفهای وارد به سازوکار بازارهای نشر بین‌الملل می‌توانند وظیفه مدیریت و اجرای پروژههای مرتبط با جهانی کردن نشر را عهده بگیرند، تصریح کرد: از آنجایی که در وضعیت موجود صنعت نشر که فروش فیزیک کتاب، اعم از نسخه چاپی و الکترونیکی با افت قابل توجهی رو به رو است یکی از راه‌های برون رفت از این رکود فعال کردن هرچه بیشتر حوزه مبادلات کپی رایت و ترجمه است. از این رو صنعت نشر در اکثر کشورها به این جنبه از فعالیت از دهه‌ها پیش توجه داشته است و در این میان تشکلهای نشر توانسته اند با فراهم سازی بسترها و فرصتهای لازم کمک زیادی را برای اعضای خود در ورود و حضور حرفهای به حوزه مبادلات کپی رایت بکنند.
وی در همین زمینه به ایران اشاره کرد و گفت: در کشور ما که فعالیت در حوزه مبادلات کپی رایت و ترجمه بنا به دلایل و علل پیدا و پنهان، از جمله عدم عضویت ایران در کنوانسیونها و معاهدات جهانی نشر، عدم رعایت رفتار اخلاقی و حرفهای توسط بخش زیادی از بدنه نشر ما درتعامل با نشر جهانی و همچنین هم سویی کمتر رویکرد محتوایی آثار ما با جریان‌های غالب در نشر جهانی، مغفول مانده است و صنعت نشر ما از فرصت بزرگ و سودآور مبادلات کپی رایت بی بهره شده است، تشکلهای نشر داخلی مسئولیت مهمی در ایجاد و توسعه بسترهای لازم برای کمک به ورود نشر ایران دربازارهای ین المللی نشر دارند.
جعفری اقدم در ادامه در ارزیابی وضعیت موجود تشکلهای نشر در کشور گفت: بعضی تشکلهای نشر در ایران در سال های اخیر نیم نگاهی به حضور در بازارهای نشر جهانی داشته‌اند و شرکت در بعضی رویدادهای بین المللی مرتبط با کتاب و نشر، به ویژه حضور در برخی نمایشگاه‌های بین المللی کتاب را تجربه کرده‌اند. یکی از این تشکل‌ها که عنوان بین المللی را هم یدک می‌کشد و ظاهرا باید نقش زیادی در حوزه جهانی کردن نشر کشور داشته باشد متاسفانه بیشترین فعالیتش گرفتن نمایندگی فروش فیزیک کتاب های برخی ناشران خارجی بوده است و در ارتباط گیری برای ایجاد و توسعه ی روابط حرفهای و همکاری های مشترک با ناشرهای خارجی اقدام قابل توجهی انجام نداده است. کمتر ناشر ایرانی به واسطه فعالیت‌های این تشکل توانسته است با بازار نشر جهانی ارتباط بگیرد. از طرف دیگر فعالیت تک بعدی آنها، یعنی وارد کردن کتاب های ناشران خارجی به بازار کتاب ایران نیز مسیری یک سویه بوده است و در نحوه انجام درست این فعالیت نیز حرف و حدیث های زیادی وجود داردو انتقاد جدی بر آن وارد است.
رئیس آژانس ادبی و ترجمه پل افزود: فعالیت تشکل های دیگر نشر کشور نیزدر حوزه نشر بین الملل اغلب محدود بوده است به حضور بعضی اعضای آنها، اغلب مسئولان آنها، در غرفه‌های کوچک در دل یک غرفه جمعی که توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نمایشگاه فرانکفورت فراهم می آید. متاسفانه این حضور ضعیف هم اغلب به نمایش آثاری چند، آن هم بدون رعایت استانداردهای لازم برای معرفی درست آثار به مخاطبان خارجی، محدود بوده است. درست است که آمار دقیقی از خروجی سال ها حضور آن ها در نمایشگاه‌های بین المللی کتاب برای قضاوت صحیح و منصفانه در دسترس نیست ولی می توان ادعا کرد که خروجی قابل قبولی تا کنون ارائه نکرده‌اند. اگر تعداد محدودی ناشر ایرانی توانسته با بازار نشر جهانی ارتباط بگیرد بلا شک مدیون حمیت فردی آنها بوده است تا فعالیت های تشکل های نشر متبوعشان در بازارهای بین المللی نشر.
این فعال عرصه نشر همچنین گفت: درباره علل ناکامی تشکلهای نشر ایران درکمک به حضور ناشران ایرانی در بازارهای نشر جهانی دلایل مختلفی را می‌توان لیست کرد که بعضی از آنها متوجه عدم کارآمدی فعالیت‌های آنها در این حوزه است و برخی نیز متوجه بعضی مسائل و موانع پیرامونی. همه معترفیم که توسعه نشرایران چه در داخل و چه در سطح بین المللی نیازمند حمایت های دولت بوده و است اما باید اذعان داشت که اگر این تشکل‌ها عزم جدی و برنامه‌های هدفمند درکمک به حضور نشر ایران در جهان داشته باشند، می‌توانند در جهت دهی به تصمیم سازی‌های دولت در کمک به توسعه نشر ایران در جهان نقش مهمی ایفا کنند و به جای اینکه مجری منفعل برنامه‌ها و یا سیاست‌های درست یا نادرست دولت در حوزه نشر بین‌الملل شوند، می‌توانند خود با ارائه پروژههای کارشناسی شده به دولت در حوزه سیاست گذاری، حمایت و نظارت در روند توسعه نشر ایران در جهان دست بالا را داشته باشند و به نمایندگی از اعضای خود حق مسلم آنها را برای حضور در نشر جهانی مطالبه کنند، به ویژه در وضعیت کنونی که نشر داخلی با بحران‌های جدی رو به رو است و این حضور می‌تواند راهکار مناسبی برای یافتن مخاطبان جدید در گستره جهانی باشد.
جعفری اقدم ادامه داد: متاسفانه در وضع کنونی تشکلهای نشر ایران نه تنها فعالیت در حوزه نشر بین الملل را اولویت نمی‌دانند حتی در بعضی موارد انگیزه وحوصله همراهی با پروژههای دولتی برای حمایت از توسعه نشر ایران در جهان را هم ندارند و نمی‌توانند از اندک امکانات فراهم آمده توسط دولت در راستای حمایت از منافع اعضای خود در کمک به ورود به بازارجهانی نشر بهره ببرند. به عنوان نمونه اشاره می شود به دو طرح حمایتی تاپ در سازمان فرهنگ و ارتباط اسلامی و طرح گرنت در وزارت فرهگ و ارشاد اسلامی، که در سال های اخیر برای حمایت از ترجمه و نشر آثار ایرانی ایجاد شده‌اند. هردوی این طرحها در غفلت و عدم مطالبه بخش خصوصی نشر، به ویژه تشکلهای نشر، در دالان های تودرتوی اداری و بروکراسی حرکت لاک پشت وارونه و خسته کننده ای را در پیش گرفته‌اند.
وی در پایان افزود: زمانی که خود تشکل های نشر لزوم حضور در بازار نشر جهان را درک کنند. آنگاه می‌توانند با هدف گذاری و تعریف برنامه‌های بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت برای حضور موفق در نشر بین الملل، با اشراف و توجه به وضعیت کنونی نشر ایران به جهت داشته ها و قابلیت ها و همچنین موقعیت حقوقی مسیر پیش رو را ترسیم و راهبری نمایند.
