گوش کردن یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که می‌توان کسب کرد. اینکه چگونه به حرف‌های دیگران گوش می‌دهید، بر میزان اثربخشی کاری و همچنین کیفیت روابط‌تان با دیگران تاثیر زیادی دارد. اما تا به حال اندیشیده‌اید دلایل ما برای گوش کردن چیست؟
برای مثال:
- گوش می‌کنیم که اطلاعات به دست آوریم
- گوش می‌کنیم که بفهمیم و دیگران را درک کنیم
- گوش می‌کنیم که لذت ببریم
- گوش می‌کنیم که یاد بگیریم
حتما فکر می‌کنید وقتی آدم این همه در حال گوش کردن باشد، لابد در آن مهارت پیدا می‌کند! اما حقیقت این است که بیشتر ما اصلا مهارت خوب گوش کردن را نداریم. تحقیقات نشان داده‌اند که ما تنها 25 تا 50 درصد شنیده‌هایمان را به خاطر می‌آوریم. به عبارتی وقتی ده دقیقه با رئیس، همکار، مشتری یا همسرتان حرف می‌زنید، آنها بیشتر از نصفش را اصلا نمی شنوند. البته شما هم از این ماجرا مستثنی نیستید، وقتی بقیه اطلاعاتی به شما می‌دهند یا زمانی که در حال یادگیری روش انجام کاری هستید، به کل موضوع توجه نمی‌کنید. فقط می‌توانید امیدوار باشید که نکات مهمی که باید به آن، آگاه باشید، در آن 25-50 درصدی باشند که می‌شنوید؛ اما اگر نبودند چه؟
واضح است که همه‌ی ما از تقویت مهارت گوش کردن سود می‌بریم. وقتی شنونده‌ی بهتری شوید، هم بازدهی‌تان را بالا می‌برید و هم توانایی‌تان برای تاثیر گذاشتن، متقاعد کردن و مذاکره را. علاوه بر این از درگیری‌ها و سوءتفاهم‌ها هم جلوگیری می‌کنید. باید بدانید که وجود همه این‌ها برای موفقیت در محیط کار ضروری است!
نکته:
داشتن مهارت‌های ارتباطی قوی به سطح بالایی از خودآگاهی نیاز دارد. وقتی با سبک شخصی خودتان را در برقراری ارتباط خوب آشنا باشید، بهتر می‌توانید تصویر خوب و پایداری از خودتان در ذهن دیگران خلق کنید.
تمرینی برای گوش دادن فعالانه
راه بهتر شدن در مهارت‌های شنیداری، تمرین «گوش دادن فعالانه» است. در اینجاست که خودتان آگاهانه و عامدانه تلاش می‌کنید تا نه فقط کلمات طرف مقابل، بلکه کل مقصود او را بفهمید. برای انجام این کار باید با دقت فراوان به طرف مقابل‌تان توجه کنید. نباید به خودتان اجازه بدهید که وقایع اطراف حواس‌تان را پرت کند. نباید بگذارید توجه‌تان به استدلال‌هایی که در مخالفت با حرف طرف مقابل در ذهن‌تان شکل می‌گیرند معطوف بشود. نباید اجازه دهید حوصله‌تان سر برود و نباید تمرکزتان را بر حرف‌های طرف مقابل از دست بدهید. روی دادن هرکدام از این موارد جلوی شنیدن حرف‌های طرف مقابل و درک او را می‌گیرد.
نکته:
اگر تمرکز کردن بر حرف طرف مقابل برای‌تان سخت است، سعی کنید هرچه که می‌گوید در دل‌تان تکرار کنید. به این شکل پیام مخابره‌شده را تقویت می‌کنید و تمرکزتان بر موضوع بیشتر می‌شود.
برای افزودن بر مهارت‌تان در گوش دادن، لازم است به طرف مقابل نشان بدهید که دارید به حرف‌هایش گوش می‌کنید. برای درک اهمیت این قضیه، زمانی را به یاد بیاورید که هنگام حرف زدن با کسی از خودتان می‌پرسیدید که آیا اصلا به حرف‌تان گوش می‌کند؟ در چنین موقعیت‌هایی آدم متوجه نمی‌شود که آیا توانسته مقصودش را برساند؟ آیا این گفتگو اصلا ارزش ادامه دادن دارد؟ وقتی طرف مقابل هیچ نشانه‌ای از شنیدن حرف ما نشان نمی‌دهد، احساس می‌کنیم داریم با دیوار حرف می‌زنیم. این دقیقا همان حسی است که نباید بگذارید به طرف مقابل دست بدهد.
تصدیق حرف طرف مقابل می‌تواند چیزی به سادگی یک «آها» گفتن یا تکان دادن سرتان باشد. معنی این کارها این نیست که شما الزاما با حرف او موافقت کرده‌اید؛ بلکه فقط نشان می‌دهد که دارید به حرف‌های او گوش می‌کنید. استفاده از زبان بدن و دیگر نشانه‌های گوش دادن هم می‌تواند کمک‌تان کند. بهتر است به گوینده طوری جواب بدهید که به ادامه حرف زدنش تشویق شود تا بتوانید اطلاعات لازم را از او بگیرید. همان‌طور که آها گفتن و سر تکان دادن نشان می‌دهد که به موضوع علاقه‌مندید، هر از گاه سوالی پرسیدن و حرف‌های طرف مقابل را خلاصه کردن هم به او نشان می‌دهد که موضوع را خوب و کامل فهمیده‌اید.
نکته:
گاهی وقت‌ها ممکن است گوش دادن فعال باعث شود طرف مقابل فکر کند شما با وی موافقت کرده‌اید؛ در حالی که چنین نبوده است. همچنین توجه داشته باشید که گوش دادن فعالانه صرفا سر تکان دادن و انجام یکسری رفتارهای نمایشی نیست؛ بلکه باید واقعا به حرف طرف مقابل‌تان گوش بدهید. اگر مدام تمرکزتان را از دست می‌دهید، شاید بهتر باشد گوش کردن ذهن‌آگاهانه را تمرین کنید.
چطور یک شنونده‌ی فعال باشیم
گوش کردن فعالانه پنج تکنیک کلیدی دارد. این تکنیک‌ها به شما کمک می‌کنند تا به حرف‌های طرف مقابل به خوبی گوش کنید و در عین حال او متوجه بشود که شما دارید گوش می‌کنید.
1. توجه کنید
تمام توجه‌تان را به گوینده معطوف کنید و تصدیق کردن حرف‌هایش را از یاد نبرید. به خاطر داشته باشید که نحوه ارتباط غیر کلامی‌تان هم به مخاطب در مورد شما اطلاعات می‌دهد.
- مستقیم به طرف مقابل‌تان نگاه کنید.
- افکار مزاحم را کنار بگذارید.
- برای مخالفت کردن در ذهن‌تان استدلال آماده نکنید!
- نگذارید عوامل محیطی مانند گفتگوهایی که دور و برتان در جریان هست حواس‌تان را پرت کند.
- به زبان بدن گوینده دقت کنید.
2. نشان دهید که در حال گوش کردن هستید
از زبان بدن و حرکات دست استفاده کنید تا توجه‌تان را نشان دهید.
- هر از گاهی سرتان را به نشانه تایید تکان دهید.
- لبخند بزنید و از حالت‌های مختلف چهره بهره ببرید.
- با دستان و پاهای کمی از هم گشوده بایستید تا گرم و پذیرا جلوه کنید.
- با عبارت‌های کوتاهی مثل «آره»، «آها» و «اوهوم» گوینده را به ادامه دادن حرفش ترغیب کنید.
3. بازخورد بدهید
پیش‌فرض‌ها، قضاوت‌ها، باورها و فیلتر‌های ذهنی هرکس می‌توانند شنیده‌هایش را تحریف کنند. وقتی در جایگاه شنونده قرار می‌گیرید، وظیفه شما فهم درست حرف‌های طرف مقابل است. رسیدن به این هدف ممکن است نیازمند منعکس کردن شنیده‌هایتان و پرسیدن سوال در مورد آنها باشد.
- برای منعکس کردن مطالب، آنها را یک بار دیگر به زبان خودتان بیان کنید. به کمک بعضی عبارت‌ها می‌شود به خوبی این کار را انجام داد. مثلا «چیزی که من فهمیدم اینه که،…» یا «به نظرم داری میگی که…»
- برای روشن شدن مطلب سوال بپرسید. «وقتی میگی …..، منظورت چیه؟» یا «منظورت اینه؟»
- هر چند وقت یک بار حرف‌های طرف صحبت‌تان را خلاصه کنید.
نکته:
اگر متوجه شدید که دارید احساسی با حرف طرف مقابل برخورد می‌کنید، همین را به او بگویید و اطلاعات بیشتری بخواهید. مثلا: «شاید من درست منظورتو متوجه نشدم، و الان متوجه شدم که دارم حرفتو به خودم می‌گیرم. من فکر کردم میگی فلان و فلان فلان؛ آیا منظورت این بود؟»
4. قضاوت را به تعویق بیاندازید
وقتی حرف طرف مقابل‌تان را قطع می‌کنید فقط دارید وقت هدر می‌دهید. این کار هم او را دلخور می‌کند و هم نمی‌گذارد مقصود کلام را کامل و درست متوجه شوید.
- قبل از اینکه شروع کنید به سوال پرسیدن، اجازه دهید مخاطب‌تان حرفش را تمام کند.
- با مخالفت و انتقاد حرفش را قطع نکنید.
5. واکنش مناسب نشان دهید
گوش دادن فعالانه مدلی برای احترام و درک طرف مقابل است. شما دارید از دیدگاه مخاطب‌تان آگاه می‌شوید و اطلاعات کسب می‌کنید. با انتقاد، تحقیر و حمله کردن به او هیچ چیزی به شما اضافه نمی‌شود.
- صادق، بی‌ریا و صریح باشید.
- نظرتان را محترمانه بیان کنید و با ملاحظه باشید.
- با طرف مقابل‌تان همان طور رفتار کنید که او دوست دارد با او آن‌گونه رفتار شود.
- مواردی که گفته شد به شما کمک می کند بتوانید مهارت گوش دادن فعالانه را در خودتان تقویت کنید و راحت‌تر در گفتگوها شرکت کرده و به کنه مطلب طرف مقابل بهره‌مند شوید. برای لذت بردن از مزایای گوش دادن همدلانه، این مقاله را با دقت بخوانید.
