کاراکترهای دوست‌داشتنی سینمای ایران در سالی که گذشت

خاطره بازی با فیلم‌ها، با کاراکترهای درون آن‌ها یکی از رایج‌ترین تفریح‌های فیلم خوره‌ها است؛ اینکه بارها و بارها وقتی دورهم نشستند بازی راه بیندازند که دوست داشتی جای کدوم کاراکتر کدوم فیلم باشی و یا اصلاً کدوم کاراکتر تاریخ سینما برای همیشه از ذهنت پاک نمیشه و تو زندگی‌ات فلان دیالوگش آن‌قدر تأثیر گذاشته که حتی مسیر زندگی‌ات رو عوض کرده. اینکه دوست داشتی با کدوم یک از کاراکترهای تاریخ سینما رفاقت کنی، بشینی باهاش یه قهوه‌ای بخوری و یک‌ساعتی همه چیک و پوکش رو در بیاری.
این بازی تمام ناشدنی  که خیلی وقت‌ها هم بین رفقای نزدیک تبدیل به یک دور باطل میشه و همیشه جواب‌ها و بحث‌هاش به یکجا ختم میشه بخشی از عشق‌بازی فیلم بازها با تاریخ سینما و فیلم‌های محبوبشون. خیلی موقعه‌ها عاشق یه بدمن به تمام‌عیار میشی که هیچ منطقی توش نیست، مگه کم هستند کسانی که کاراکتر ژوکر بتمن کریستوفر نولان با بازی درخشان هیث لجر رو تا حد ستایش می‌پرستند؛ و عکس پروفایل تلگرامشون و یا بکراند موبایلشون خنده مریض گونه جوکره. خیلی موقع‌ها عاشق یه کاراکتر می‌شی که شکست‌خورده‌ترین و مفلوک‌ترین آدم قصه است؛ بعضی وقت‌ها درگیر کاراکتری میشی که در فرعی‌ترین حالت فقط چند دقیقه به پیرنگ فیلم اضافه میشه و بعد هم کوله‌اش رو می‌اندازه رو دوشش میره اما این رفتن فقط از فیلمه، نه از حافظه سینمایی تو.
در همین راستای سنتت خاطره بازی به بهانه پایان یافتن سال 1395 نیم‌نگاهی کردیم به کاراکترهای به‌یادماندنی سینمای ایران در سالی که گذشت.
5–مجید شریف «سیانور»
حقیقتاً پیدا کردن پنج کاراکتر ویژه و دوست‌داشتنی در میان فیلم‌هایی که در سال گذشته به نمایش درآمدند، کار آسانی نبود. این مسئله نشان می‌دهد که چطور هنوز بزرگ‌ترین مشکل سینمای ایران، در کنار همه پیشرفت‌هایی که داشته بر سر فیلم‌نامه و عناصر مهم و تأثیرگذار در آن است. با در نظر گرفتن این نکته و البته کمی ارفاق، مجید شریف در فیلم «سیانور» بهروز شعیبی می‌تواند در این لیست قرار بگیرد. کاراکتری که نه تنها نقش مهم و ویژه‌ای در تاریخ سیاسی ایران داشته است که در فیلم هم بیشترین حس سمپاتیک و همذات پنداری را در مخاطب برمی‌انگیزد. مهم‌ترین نکته‌ای که مجید شریف را از باقی کاراکترهای تک‌بعدی و یک‌لایه‌ای «سیانور» جدا می‌کند و برتری می‌بخشد علاقه و نگاه ویژه کارگردان به اوست. ضمن اینکه مجید شریف به‌خودی‌خود آن‌قدر شخصیت پیچیده و مهمی تلقی می‌شود که درآوردن یک کاراکتر معمولی و پیش‌پاافتاده از او در فیلم (آن‌طور که مثلاً شهرام یا باقی کاراکترها در فیلم پرداخت‌شده‌اند) کار سخت‌تری به نظر می‌رسد تا ساخت یک قهرمان دوست‌داشتنی. نزدیکی و علاقه ذهنی شعیبی به شریف که تا آنجا پیش رفته که کارگردان خود تن به بازی در نقش او بدهد، مهم‌ترین چیزی ست که مجید شریف را تبدیل به کاراکتر به‌یادماندنی فیلم «سیانور» می‌کند.
4-مادر در «ابد و یک روز»
شیرین یزدان بخش در «ابد و یک روز» بهترین بازی خود تا به امروز را به نمایش گذاشته است اما مهم‌تر از آن شکل پرداخت به کاراکتر مادر در فیلم‌نامه فیلم است که او را نه تنها تبدیل به شخصیتی دوست‌داشتنی می‌کند که بار زیادی را هم از دوش فیلم برمی‌دارد. سعید روستایی که پیش‌تر هم در فیلم‌های کوتاهش نشان داده بود فیلم‌نامه‌نویس و به‌خصوص دیالوگ‌نویس قابل‌اعتنایی است، با طراحی کاراکتر مادر به شکل کنونی‌اش موفق شده در کنار همه بدبختی‌ها و سیاه نمایی‌هایی که در «ابد و یک روز» به نمایش گذاشته است، دریچه تنفسی‌ای تعبیه کند تا با ورود مادر در بعضی از سکانس‌های فیلم، مجرایی برای نفس کشیدن تماشاگر باشد. طنز لطیف و نهان در کاراکتر او که اوجش را درصحنه‌ای می‌بینیم که او اعتراف می‌کند یک بسته شیشه پنهان کرده تا وقتی پسرش از زندان برمی‌گردد جیبش خالی نباشد، بوی زندگی می‌دهد. همان‌طور که در فیلم هویداست هرچه به انتها نزدیک می‌شویم و نقش مادر کمرنگ‌تر می‌شود و حضور گرم شیرین یزدان‌بخش بر پرده کمتر، فیلم هم کم انرژی تر و خفه‌تر می‌شود.

3-جمع بازیگران اصلی «زاپاس»
چیزی که «زاپاس» را از یک فیلم کمدی معمولی و خانوادگی که نمونه‌های ضعیف و بی‌خاصیتش در سینمای ایران زیاد است، یکسر و گردن بالاتر قرار می‌دهد، کاراکتر پردازی خوب و طنازانه برزو نیک نژاد فیلم‌نامه‌نویس فیلم است که موفق شده آدم‌هایی واقعی خلق کند با دغدغه‌هایی واقعی و درعین‌حال پر از شور زندگی. از پسربچه کوچک خانواده که راوی اصلی ماجراست بگیرید تا امیر جعفری بامزه فیلم تا برادرش احمد مهران‌فر و کمی دورتر جواد عزتی همگی در دل تماشاگر می‌نشینند. علاوه بر شخصیت‌پردازی هرکدام از اعضای این خانواده، نکته قابل‌توجه دیگر رابطه محکم و درهم‌تنیده ایست که میان کاراکترها با یکدیگر وجود دارد و هم فیلم را و هم زندگی خانواده را به‌هم‌پیوسته و یکدست می‌کند. کاراکترهای اصلی «زاپاس» به یک پازل می‌مانند که اگر عضوی از آن حذف شود، کل داستان از هم می‌پاشد.

2-پیرمرد پیر «فروشنده»
متجاوز یا قربانی؟ دوست‌داشتنی و بیچاره یا بی‌رحم و نفرت‌انگیز؟ ظالم یا مظلوم؟ به‌راستی سجادی حسینی نقش کدام‌یک از این‌ها را در «فروشنده» بازی می‌کند؟ پاسخ من همه‌شان است. تصورش را بکنید که یک کاراکتر چقدر می‌تواند پیچیده باشد که همه این صفات و ویژگی‌ها را در خود بگستراند و در هرلحظه از حضور در فیلم یک حس متفاوت را در بیننده برانگیزد. نگاه‌هایی که همان‌قدر که معصومانه است هم‌زمان پر از حقارت و کثافت هم هست و لرزش صدایی که همان‌قدر که از سر ترس و بیچارگی ست به یک بازی تو در تو و حیله گرانه هم شبیه است. کاراکتر پیرمرد در «فروشنده» یکی از پیچیده‌ترین و دیریاب‌ترین شخصیت‌هایی ست که سینمای ایران به خود دیده است و یکی از غریب‌ترین‌هایش. این پیچیدگی به حدی بارز و ویژه است که حتی مخاطب سوپر شریف، غیور و ناموس‌پرست ایرانی را هم مجبور می‌کند تا در لحظات آخری که در راهرو افتاده و دارد تلف می‌شود، برایش دل بسوزاند و راضی به زجر کشیدنش نباشد.
1-حاج احمد «ایستاده در غبار»
نه تنها یکتاترین کاراکتری که سینمای دفاع مقدس به خود دیده است که یکی از ویژه‌ترین و متفاوت‌ترین رزمنده‌های سال‌های دور مقاومت در جنگ تحمیلی. مردی از جنس استقامت و عدالت که با پرداخت ویژه محمدحسین مهدویان در بعضی از لحظات خاص فیلم یادآور جوانمردی، عدالت‌خواهی و شجاعت علی (ع) است. هم یکتاترین کاراکتر سینمای دفاع مقدس، هم‌رزمنده‌ای متفاوت و هم فراموش‌نشدنی‌ترین قهرمانی که در فیلم‌های فارسی‌زبان به یاد می‌آوریم. قهرمانی که نه به‌واسطه نمایش راز و نیاز و اقامه نماز در جبهه یا جای مهر بر پیشانی‌اش چنین وارسته و آسمانی شده که با پرتاب چنگال به سمت هم‌رزم خود به‌واسطه بی‌مسئولیتی‌اش یا مقاومت جانانه در عملیات آزادسازی غرب کشور است که تبدیل به اسطوره‌ای شده که «ایستاده در غبار» نشانمان می‌دهد: حاج احمد.