شاهکاری دیگر در مواجهه با کودکان کار؛ «گوشش را بریدند»!

-*هادی شریعتی: شب گذشته فیلمی در فضای مجازی منتشر شد که نشان می‌داد یکی از ماموران پیمانکاری تحت قرارداد شهرداری منطقه سه، گوش یکی از کودکان کار زباله‌گرد را بریده است.

به گزارش به نقل از خبرآنلاین، «گوشمو بریدن؛ چون آشغال جمع می‌کردم. با این تیغ‌هایی که سر و صورت رو اصلاح می‌کنن، گوشم رو بریدن.» شب گذشته بود که فیلمی از کودک کار زباله‌گردی منتشر شد که درباره بریده‌شدن گوشش صحبت می‌کرد. روایت تلخ کودکی که مشغول جمع‌کردن و جداکردن ضایعات زباله‌ها بوده و یکی از ماموران پیمانکاران تحت قرارداد شهرداری منطقه 3 با تیغ اصلاح گوشش را می‌برد. در فیلم قسمتی از گوشش باندپیچی شده و می‌گوید که بخیه کرده است. کودکان کاری که در معرض انواع خشونت‌ها قرار می‌گیرند و هر از چندگاهی اگر شانس داشته باشند و دیده شوند، رسانه‌ای می‌شود و احتمالا بدون نتیجه، دومینووار به کودک کار دیگری می‌رسد.

در همین میان الهام فخاری، رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران از پیگیری موضوع بریده‌شدن گوش کودک زباله‌گرد خبر داده است. او در واکنش به انتشار فیلمی مبنی بر بریده‌شدن گوش یک کودک زباله‌گرد که مدعی شده افرادی با پوشش و لباس مامور شهرداری با تیغ اصلاح گوش او را بریده‌اند، به ایسنا گفته است: «من با شهردار منطقه 3 صحبت کردم و قرار شد که پیگیری‌های لازم را در مورد صحت و سقم این ادعا انجام دهد.» او با بیان این‌که موضوع این است که باید اصل ماجرا حل شود، گفته است: «در کمیته‌ اجتماعی شورای شهر تهران به دنبال آن هستیم که مولفه‌های دقیق‌تری را در مورد کنترل عملکرد پیمانکاران زباله داشته باشیم.» رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران با بیان این‌که بعضا دیده می‌شود که پیمانکاران وظایف خود را به پیمانکاران درجه 2 و 3 واگذار می‌کنند و حتی از اتباع بیگانه بهره‌کشی می‌شود، گفته است: «باید مدل نظارتی‌مان را موثرتر کنیم و قطعا این مهم پیگیری می‌شود.»

همچنین، عدالت امیرزاده معاون خدمات شهری و محیط زیست منطقه 3 با اعلام اینکه تاکنون هیچ شکایتی از سوی فرد یا افرادی در این خصوص در شهرداری منطقه 3 مطرح نشده است، از شهروندان درخواست کرد به نیروهای شهرداری برای یافتن این کودک کمک کنند تا ابعاد موضوع روشن شود و با متخلفان احتمالی علاوه بر برخورد اداری برخورد قضایی صورت گیرد.


در همین میان هادی شریعتی، حقوقدان و فعال حقوق کودک به حمایت‌های قانونی از این کودکان و لزوم آشنایی این مراکز با حقوق اولیه کودک تاکید کرده است که آن را در ادامه می‌خوانید.

چنین برخوردهایی با کودکان کار توسط سازمان‌هایی که با عنوان سازمان‌های حمایتی تعریف شده‌اند، چه توجیهی دارد؟

اخبار تکان‌دهنده و دلخراشی که در مورد وضعیت کودکان کار و به شکلی خاص‌تر کودکان زباله‌گرد هر از چندگاهی رسانه‌ای می‌شود، نتیجه نوع نگرش به این پدیده و آسیب اجتماعی است. چالشی که هر روز عمیق‌تر می‌شود حاصل عملکرد ضعیف و معکوس سازمان‌هایی است که در قانون نقش آنان به عنوان سازمان‌های حمایتی تعریف شده است اما عملکرد و بازتاب فعالیت‌هایشان در اغلب موارد منجر به نقض حقوق کودک و در واقع علیه کودکان کار است. از اجرای طرح امنیتی و پلیسی ساماندهی که با دستگیری‌های گسترده کودکان کار همراه است تا انتشار اخبار گاه و بیگاه ضرب و شتم مکرر این کودکان توسط ماموران این سازمان‌ها؛ در همه این موارد و موارد مشابه می‌توان سایه پررنگی از عدم آشنایی با اصول اولیه حقوق کودک و همچنین نگاه تهاجمی به فقر و اتهام زنی به فقرا را مشاهده کرد. این نگرش چه آگاهانه و چه از سر ناآگاهی باشد، نیاز به اصلاح فوری دارد زیرا آسیب‌های اجتماعی در مرحله‌ای نه تنها یک بخش بلکه کل جامعه را درگیر و فلج خواهد کرد.

قانون درباره موضوع بریده‌شدن گوش کودک زباله‌گرد، با توجه به حقوقی که به‌عنوان یک کودک دارد، چه می‌گوید؟

در حادثه اخیر بریدن گوش یک کودک زباله گرد با توجه به پیگیری رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران باید منتظر نتیجه تحقیقات این کمیسیون بود، گزارشی که امیدواریم هر چه سریع‌تر و به شکلی شفاف و مستند منتشر شود. چناچه وقوع این حادثه دلخراش تایید شود و صحت داشته باشد طبق ماده 4 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب 1381 که اشاره می‌کند هر گونه صدمه و اذیت و آزار و شکنجه جسمی و روحی کودکان و نادیده گرفتن عمدی سلامت و بهداشت روانی آنان ممنوع و مرتکب به سه ماه و یک روز تا شش ماه حبس و همچنین جزای نقدی محکوم خواهد شد و با توجه به ماده 5 همین قانون که کودک‌آزاری را جرم عمومی تعریف کرده است، هر شخصی می‌تواند از ضارب یا ضاربین تحت این عنوان مجرمانه شکایت مطرح کند. در این موضوع با توجه به اصل صلاحیت سرزمینی بودن جرائم و مجازات‌ها هیچ تفاوتی در ایرانی یا مهاجر بودن این کودک کارگر وجود نخواهد داشت. علاوه بر مجازات تعیین شده در این قانون عاملین حادثه محکوم به پرداخت دیه نیز خواهند شد.

آیا می‌شود از شهرداری به‌دلیل به‌کارگیری غیرقانونی کودکان در مراکز پسماند در این موضوع پیگیری کرد؟

بله؛ با توجه به نقش نظارتی سازمان بازرسی کل کشور و در صورت مشخص شدن ارتباط ضاربین با پیمانکاران شهرداری می‌توان نسبت به وقوع این جرم و سایر تخلفات صورت گرفته پیمانکاران شهرداری از جمله به‌کار گیری غیر قانونی کودکان در مراکز پسماند، گزارش و شکایت مکتوبی به این سازمان ارائه داد.

*حقوقدان و فعال حقوق کودک