غار بورنیک فیروزکوه ؛ طولانی ترین غار پایتخت

جاذبه های طبیعی با رنگ ها و اشکال متفاوت جلوه ی تازه ای به دنیای پیرامون ما داده اند برخی از این جاذبه ها زیبایی های خود را پنهان کرده اند تا برای تماشای آنها قید آسمان بالای سرمان بزنیم و در زیر زمین به جستجویشان بپردازیم. کمی از روشنایی دور شویم و در تاریکی تصاویری تازه از خلقت را کشف کنیم و محو تماشایشان شویم.

مقصد سفر امروز ما هم جایی در اعماق زمین می باشد که روزگاری محل زندگی انسان های غارنشین بوده است. برای رسیدن به این مقصد باید با پای پیاده از میان طبیعتی کم نظیر عبور کنیم، هم مسیر رودخانه شویم و در نهایت روبه روی دهانه ی ورودی غار قرار بگیریم.

غار بورنیک از آن جاذبه های طبیعی است که در نزدیکی پایتخت قرار دارد و برای گذراندن یک روز خوش مقصد مناسبی به نظر می رسد. کافیست وسایل خود را در کوله بارتان قرار دهید و خودتان را برای ورود به یک غار متفاوت آماده کنید.

پس از راهی شدن در جاده به سوی شهر فیروزکوه می رویم و خودمان را به روستای هرانده می رسانیم. با پای پیاده روستا را پشت سر می گذاریم و راهمان را به سوی طبیعتی بکر ادامه می دهیم.

با کارناوال قدم به اعماق زمین بگذارید.

چرا غار بورنیک؟

---

_ غار بورنیک یکی از غار های متفاوت ایران و طولانی ترین غار استان تهران است که در منطقه ای بکر و دیدنی واقع شده است و لحظاتی سرشار از آرامش را به شما هدیه می دهد.

_ این غار یکی از سکونتگاه های انسان های غارنشین بوده و ارزش باستانی نیز دارد.

در مسیر غار بورنیک

پس از رسیدن به روستایی به نام هرانده از توابع فیروزکوه باید قدم در راهی پاکوب و مالرو بگذاریم. پیش از ورود به غار باید زیبایی های این روستا را پشت سر گذاشت و از دره و دشتی که همنام با غار می باشد گذر کرد. گاه در کنار کوه به راه خود ادامه می دهیم و در لحظه ای دیگر از میان باغ ها عبور می کنیم. در جایی با جریان آب رودخانه همسفر می شویم و در کنار آن ادامه می دهیم. در میانه های راه نهر آبی وجود دارد که با جلوه اش خستگی را از تنمان به در می کند.

در قسمتی از سفر در جایی قرار می گیریم که پر است از درختچه هایی که به فصل مناسب لباسی از جنس زرشک و به رنگ مشکی و قرمز بر تنشان جلوه می کند. پس از گذر از کنار درختچه ها یک مسیر پر شیب به سمت بالای کوه انتظارمان را می کشد که با ارتفاع گرفتن چشم انداز زیبایی از دره بورنیک را برایمان ظاهر می کند. با تماشای درختان بلند تبریزی، رودخانه پر آب نمرود و کوه‌های سر به فلک کشیده روحمان جانی تازه می گیرد. دو درخت سرو کهنسال و تنومند خبر از نزدیک شدنمان به غار می دهند و در نهایت در انتهای مسیری پر از زیبایی های خدادادی، دهانه ی غار خودش را به ما می نمایاند.

غار بورنیک ؛ طولانی ترین غار پایتخت

در یکی از نقاط استان تهران و در نزدیکی شهر فیروزکوه، غاری وجود دارد که به عنوان مقصدی متفاوت مورد توجه بسیاری از طبیعت گردان واقع شده است و به نام بورنیک شناخته می شود.

غار بورنیک در ارتفاع 2000 متری از سطح دریا قرار دارد و حدود 100 متر بالاتر از دشت بورنیک واقع شده است. 148 پله در دهانه ی غار به شما کمک می کنند تا سفر به اعماق زمین را با سختی های کمتری تجربه کنید. با آغاز سفر به درون این غار همواره به محوطه هایی برخورد می کنید که زمانی سکونتگاه های امنی برای انسان های غارنشین بوده اند و امروزه اسرار زیادی را در قلب خود حفظ کرده اند.

اندازه‌گیری هایی که تا کنون انجام شده اند طول غار را  34٧3 متر بدون تغییری در ارتفاع آن نشان می دهند. این غار عنوان طولانی‌ترین غار استان تهران، چهارمین غار طولانی ایران را به خود اختصاص داده است.

ارزش های تاریخی و باستان شناسی غار در کنار ارزش های زمین شناسی و تفریحی، آن را به یکی از سرمایه های مهم ملی تبدیل می کند به طوری که نام آن از تاریخ 7 مهر 1381 با شماره ی ثبت 6337 در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.

دیدنی ها

منطقه ای که غار در آن قرار دارد یکی از زیبایی های کمتر شناخته شده ی رشته کوه های البرز است که با مناظری بکر و دیدنی دل هر بیننده ای را می رباید. در این میان جاری شدن رودخانه پرآب نمرود حیات را جاری ساخته و جلوه های طبیعی منطقه را دو چندان کرده است. این رودخانه از شاخه های اصلی حبله رود می باشد و آب آن از حوضه ی وسیع دامنه شمالی کوه قره داغ و دامنه های کوه میشینه مرگ تامین می گردد.

پیش از ورود به غار در نزدیکی دهانه، رنگ های متفاوت طبیعت را می توان در سنگ های دامنه ی راست‌دره مشاهده کرد که عظمت آفرینش را به رخ می کشند.

با ورود به غار چشمتان به ویژگی های متفاوتی خواهد افتاد که منحصرد به فرد بودن این جاذبه ی طبیعی را نشان می دهند. تخته سنگ های بزرگی که با لایه ای از خاک رس پوشیده شده اند، لغزندگی دیواره ها و چکنده های میخی و نخودی رنگ همه و همه شما را مبهوت خود خواهند نمود.چکنده ها یا استالاکتیت ها رسوبات استوانه ای یا مخروطی شکل هستند که در طول سالیان طولانی به شکل قندیل بر سقف یا دیواره های غار های آهکی شکل می گیرند و بسته به اینکه از چه موادی تشکیل می شوند رنگ خاص خود را دارند.

به جز اینها در بورنیک چشمتان به چکیده ها نیز خواهد افتاد که به رنگ های گل کلمی و نخودی سفید و صورتی وجود دارند. چکیده ها یا استالاگمیت ها در زیر استالاکتیت ها و بر کف غار های آهکی در اثر چکیدن قطرات حاوی مقدار زیادی مواد معدنی محلول و ته نشین شدن و رسوب کردن کلسیم کربنات ایجاد می شوند. در حالی که قاعده ی آنها در کف غار می باشد راس آنها به طرف سقف شکل می گیرد.

تفریحات

پیمایش غار یکی از فعالیت هایی است که در این سفر می توانید انجام دهید و از تماشای زیبایی های آن لذت ببرید.

با همراه بردن مواد غذایی و وسایل مورد نیاز می توانید روز خوشی را در طبیعت این منطقه بگذرانید.

عکاسی از این غار منحصر به فرد نیز یکی از لذت های سفر است. علاوه بر آن مناظر اطراف غار نیز می توانند سوژه ی خوبی برای دوربین شما باشند.

مسائل ایمنی و فنی در بازدید ازغار

بررسی ها و مطالعات انجام شده بر روی غار حکایت از قرارگیری غار در امتداد یک گسل فعال دارد. این مساله در کنار وجود مسائل دیگری همچون هم امتداد بودن گسل و طول غار، یکسان بودن امتداد لایه های تشکیل دهنده غار با امتداد گسل، نازک لایه بودن طبقات، وجود میان لایه های سست مارنی و رسی، هم جهت بودن شیب طبقات و شیب گسل، شیب زیاد لایه ها، گسلش شدید و جوان و خرد شدگی شدید طبقات باعث شده تا بورنیک یکی از غارهای ریزشی با درصد خطر بالا تشخیص داده شود.

به همین دلیل لازم است تا علاقه مندان با رعایت مسائل ایمنی و فنی و حضور تیم پشتیبان در بیرون غار رفتن به درون غار را تجربه کنند.همچنین مسائل زیر را به شدت مورد توجه قرار دهند:

* در گروه های کم تعداد تردد کنند

* باعث ایجاد سر و صدای شدید نشوند.

* در مناطقی از غار که شیب طبقات بالا و دیواره ها زیاد است و نیز در مکانهایی که سقف و دهلیزها ارتفاع زیادی دارند توقف طولانی نداشته باشند.

* سنگ های ریزشی تازه در کف غار نشان از خطر در آن نقطه دارد پس در این مناطق احتمال ریزش غار زیاد است و بهتر است زودتر از آنها عبور کنند.

نامگذاری

نام این غار از دو بخش تشکیل شده است : بور + نیک

بور در واقع کلمه ی ” بار ” می باشد که برای سهولت در تلفظ به این صورت در آمده است. در لغت نامه، بار به معنی ساحل، کنار، و جای امن می باشد. واژه ی نیک نیز به معنای خوب در ادبیات به کار می رود. ترکیب معانی این دو بخش تعبیر را نشان می دهد.

به دلیل قرار گیری غار در موقعیتی خاص که آن را برای زندگی و پناه گرفتن مناسب می کند، تعبیر  محل امن خوب کاملا به جا و درست به نظر می رسد. دهانه غار از دیدها پنهان می باشد و در نزدیکی رودخانه قرار گرفته است و طبق شواهد موجود انسان ها در دوره ی غارنشینی برای سکونت در مواقع خطر و زندگی از آن استفاده می کردند.

مردمان بومی منطقه این غار را با نام پور نیک نیز می شناسند. پور در لهجه محلی به معنای گودال به کار می رود و ترکیب آن با نیک می تواند تعبیری از گودال یا چاله ی خوب و یا دخمه ی بزرگ باشد. احتمال می رود که مردمان در گذشته این عنوان دخمه یا گودال را به دلیل عمق و ژرفای غار به آن نسبت داده باشند.

مشخصات غار بورنیک

برای ورود به غار، با دهانه ای تقریبا مثلثی شکل به ابعاد 15  در 10 متر مواجه می شویم که 6 متر ارتفاع دارد. اندازه شعبه اصلی غار حدود 500 متر است و ساختمان آن سنگی و آهکی و دارای سه تالار بزرگ و یک تالار در انتها می باشد که به صورت تاقدیسی شکل گرفته اند. تاقدیس  به چین هایی ( خطوط خمیده ) گفته می شود که در طبقات یا لایه های زمین به وجود می آیند و دو سمت آن ها روبه پایین است. در سقف هر یک از تالار های غار، شکاف ( گسل ) اولیه مولد غار را می توان دید که خود از جذابیت های بورنیک به شمار می رود.

تخته سنگ های بزرگی در کف تالارهای اول و سوم غار قرار دارند که روی بعضی از آنها با لایه های خاک رُسِ مرطوب پوشیده شده است. سطح لغزنده ی آنها پوشیده از چکیده های نخودی و میخی شکل می باشد که تمایز بورنیک را با غار های دیگر نشان می دهد.

تالار اول: نخستین تالار که به تالار بیرونی شناخته می شود محل اصلی سکونت غارنشینان بوده است. آثار همچون سفال های شکسته از دوره های تاریخی مختلف در آن به دست آمده که نشان می دهد انسان ها از دوران غارنشینی به بعد از آن به عنوان سکونتگاه اصلی خود استفاده می کردند.

ابعاد این محوطه 50 در 40 متر و ارتفاع آن 8 متر می باشد. دو ایوان در این محل وجود دارد که با سنگ چین کردن کفِ شیب دار غار درست شده اند وسطح آنها با یکدیگر 2 متر اختلاف دارد. در سمت راست تالار، دیواری دروازه دار و به صورت سنگ چین شده دیده می شود که در جلوی یک دهلیز قرار دارد و احتمالا برای نگهداری احشام به کار می رفته است. در گوشه چپ، دهانه ای به عرض 8 متر و ارتفاع 10 متر ورودی راه ارتباطی این تالار با تالار بعدی را تشکیل می دهد و دروازه ی ورود به تالار دوم یا تالار اصلی غار می باشد.

تالار دوم: پس از گذر از تالار اول وارد محوطه ای به ابعاد 30 در 60 متر می شویم که در حدود 15 تا 20 متر ارتفاع دارد. این محوطه تالار دوم غار می باشد و کف آن با شیب تندی شما را به سمت پایین هدایت می کند. علاوه بر این محوطه دالان هایی نیز در این قسمت وجود دارد :

* دالانی طولانی به طول 40 متر در انتهای سمت راست تالار که به طور متوسط 5 متر عرض و 6 متر ارتفاع دارد و در انتهای آن یک چاه به عمق 5 متر و یک دهلیز به طول 6 متر به چشم می خورد. در این قسمت چکنده ها یا استالاگتیت های گل کلمی و نخودی شیری و صورتی در طی فعالیت هایی که اصطلاحا غار سنگسازی نامیده می شود، شکل گرفته اند.

* دالان هایی که به تالار سوم منتهی می شوند و رابط بین دو تالار هستند. یکی از این دالان ها انتهای هر دو تالار را به هم متصل می کند که 30 متر طول دارد. دالان دیگر با 10 متر عرض و 4 متر ارتفاع، ابتدای تالار ها را به یکدیگر مرتبط می سازد.

تالار سوم: تالار سوم غار به ارتفاع 12 متر و ابعاد 20 در 25 متر دارای یک شیب تند سنگلاخی و لغزنده از ابتدا تا انتهای خود می باشد. دهلیزی با طول 8 متر در انتهای این تالار وجود دارد که به محوطه یا تالاری پر از پرتگاه منتهی می شود. عمیق ترین بخش غار در این تالار و مقابل دهلیز رابط پایینی با تالار دوم، قرار دارد که در حدود 60 متر پایین تر از سطح دهانه ی غار می باشد.

تالار پرتگاه ها: این تالار بسیار متفاوت از محوطه های دیگر غار می باشد و با پرتگاه هایی عمیق پوشیده شده است که عمق بعضی از آنها به 20 متر هم می رسد. سنگ های ستونی، چکنده های مخروطی شکل و چکیده ها در سرتاسر این فضا دیده می شوند. در گوشه ای از این تالار، دالانی به طول 20 متر و عرض 5 متر با کف مسطح قرار دارد که گمان می رود محلی برای پنهان شدن ساکنان غار به هنگام خطر بوده است.

جلوه های دیگر سفر ؛ زیبایی های روستای هرانده

باغ‌های سرسبز، رودخانه و نهرهای پرآب و چشم‌اندازهایی از جنس کوه و دشت و دره همه و همه در روستای هرانده گرد یکدیگر آمده اند. دشت بورنیک با پوشش گیاهی متنوع، مزارع و باغات وسیع سیب، گلابی، گردو، گیلاس و آلبالو، بقعه ی تاریخی و ثبت شده ی امامزاده یحیی متعلق به قرن 6 و 7 هجری قمری، باغ‌های پرورش گل داوودی و برج دیدبانی مربوط به قرن 4 و 5 هجری قمری از دیدنی های این روستا به شمار می روند.

مردم روستا به زبان مازندرانی که اصطلاحا به آن گیلکی می‌گویند، تکلم می کنند.

بهترین فصل سفر

هر فصلی رنگ تازه ای به طبیعت این منطقه می دهد و بسته به اینکه هدف شما از سفر چیست انتخاب های تفاوتی برای زمان سفر پیش روی شما قرار می دهد.

بهار و تابستان: به دلیل کوهستانی بودن منطقه، هوا معتدل و دلپذیر است. در اوایل بهار می توانید شاهد شکوفه ها بر روی درختان نیز باشید.

پاییز: با شروع فصل پاییز سیب های قرمز بر روی درختان خودنمایی می کنند و برخی معتقدند بهترین زمان برای رفتن به بورنیک در مهرماه است. با نزدیک شدن به پایاتن پاییز هواسرد تر می شود.

زمستان: اقلیم کوهستانی زمستان هایی سرد و سخت را به ارمغان می آورد. این منطقه نیز در فصل زمستان بسیار سرد است.

 

کجا بمونیم؟

برای اقامت می توانید از هتل ها، مهمانسراها و یا خانه های محلی در شهرهای اطراف استفاده کنید. اقامت در طبیعت هم یکی از گزینه های پیش روی شماست. برای تجربه ی اقامت مناسب در طبیعت مطالب زیر را مطالعه کنید:

راهکارهای کمپینگ و اقامتی خوب در چادرهای مسافرتی

انواع کمپینگ در طبیعت

کمپینگ ؛ وحشت یا تفریح ؟

راهکارهایی برای خواب بهتر در طبیعت

راه دسترسی

 غار بورنیک در 135 کیلومتری شهر تهران و 23 کیلومتری جنوب غربی شهر فیروزکوه و در 6 کیلومتری روستای هرانده قرار دارد. برای رفتن به این غار لازم است ابتدا به جاده ی فیروزکوه بروید و 12 کیلومتر مانده به این شهر وارد یک فرعی شوید که بس از طی 1 کیلومتر شما را به روستای هرانده می رساند.

پس از ورود به روستا به یک چهارراه می رسید. راه سمت راست شما را به سوی غار راهنمایی می کند  شما پس از 1 ساعت و نیم پیاده روی به بورنیک که در انتهای یکی از دره های منشعب از دره طولانی و وسیع هرانده قرار دارد می رسید.

موقعیت غار بورنیک بر روی نقشه

پیشنهادات کارناوالی

*بازدید از بورنیک را با گروه‌های طبیعت گردی و یا افراد با تجربه انجام دهید تا لذت بیشتری از سفر ببرید.

*به دلیل آنکه آبخوری یا چشمه در طول مسیر وجود ندارد. قبل از آنکه راه غار را در پیش بگیرید آب مورد نیاز خود را در کوله بارتان بگذارید. گفته می شود که چشمه آبی در نیمه راه وجود دارد اما برای دسترسی به آن باید حدود 100 متر از مسیر اصلی به سوی کوه خارج شوید و زمان را از دست بدهید.

*همراه داشتن لباس گرم، دستکش، چراغ پیشانی یا چراغ قوه برای رفتن به درون غار ضروری است. کلاه ایمنی و یک جفت باتوم و کفش مناسب نیز در طول مسیر پیاده روی و داخل غار یاران خوبی برای شما خواهند بود.

*در طول مدت حضور در غار حواستان به شاهکارهای طبیعت نیز باشد. چکنده و چکیده‌ها برای آنکه به اندازه ای در حدود یک الی سه سانتی متر مکعب برسند نیاز به حداقل 100 سال زمان دارند. با لمس آنها به ویژه با دست‌های آغشته به مواد شیمیایی از قبیل مواد بهداشتی و آرایشی ممکن است رشد آنها را برای همیشه متوقف کنید و به مرور زمان باعث از بین رفتن آنها شوید.

*موجودات ذره‌بینی همچون قارچ‌ها، انگل‌ها، باکتری‌ها، پس‌مانده موجودات تجزیه شده و فضولات خفاش‌ها در سراسر غار وجود دارند. تماس دست های آلوده به این مواد ممکن است مشکلاتی همچون عفونت را برای شما ایجاد کنند پس رعایت بهداشت در این سفر امری ضروری به نظر می رسد.

*آب‌هایی که در داخل غارها جریان دارند معمولا قابل شرب هستند به جز آن‌هایی که در ابتدای غارها به علت فضولات حیوانات داخل غار مثل خفاش‌ها آلوده شده اند. با این حال آشامیدن آنها توصیه نمی شود . اگر مجبور به نوشیدن آب غار شدید حتما این کار را با لوله ی مخصوص انجام دهید.

*در قسمت بالای روستای هرانده سرویس‌های بهداشتی جهت استفاده گردشگران و مسافران ساخته شده است. اگر در آنها مشکلی وجود داشت و قابل استفاده نبودند می توانید به سرویس‌های بهداشتی مسجد در اطراف میدان روستا مراجعه کنید.

*نگران آنتن دهی تلفن های همراهتان نباشید. در تمام طول مسیر به جر نقاطی معدود امکان برقراری ارتباط وجود دارد.

*در مسیر غار بورنیک تعداد کمی از مزارع پرورش گل وجود دارد اما مسیر دیگری به نام عالی ملک وجود دارد که به سمت مزارع و باغ‌های روستا  می رود. در اینن مسیر گل های داوودی را به رنگ های زرد، سفید، حنایی و … خواهید دید که بر زمین روییده اند.

* این سفر نیاز به آمادگی جسمانی نسبتا خوبی دارد پس شرایط خودتان و همسفرانتان را در نظر بگیرید. این سفر به سالمندان توصیه نمی شود.

سخن آخر

از تماشای زیبایی های طبیعت در قلب زمین لذت بردید؟

تا به حال به این غار سفر کرده اید؟

منتظر نظرات و تجربیات شما در کارناوال هستیم.