خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – بهنام عبداللهی: انجمن سینماگران استان آذربایجان شرقی از فروردین 95 فعالیت خود را آغاز کرده و از 8 دی‌ماه 95 نیز به صورت رسمی به ثبت رسیده است. علی‌اکبر افتخار، نویسنده و منتقد فیلم، رئیس این انجمن تازه‌تاسیس است. او دانش‌آموخته رشته مدیریت اجرایی است ولی سوابقی همچون همکاری با نشریات مهم و مختلف محلی و کشوری در زمینه مطالب سینمایی و فرهنگی، داوری و عضویت در هیئت انتخاب بسیاری از جشنواره‌های سینمایی و ... را در کارنامه خود دارد. گفت و گوی مفصل‌مان را حوالی مسائل روز سینمای تبریز و آذربایجان شرقی در ادامه می‌خوانید.
*از برنامه‌های اخیر انجمن سینماگران استان برایمان بگویید.
بدون تفکیک دوران قبل از ثبت رسمی و دوران فعالیت رسمی، در سال 95 تعدادی برنامه‌های مهم در سطح استان برگزار کردیم. از جمله آن‌ها می‌توان به کارگاه آموزشی «بازی مقابل دوربین» و کارگاه آموزش بازیگری و فن بیان اشاره کرد. همچنین برگزاری مراسم روز ملی سینما را در استان انجمن ما بر عهده داشت که به نحو احسن صورت گرفت. برنامه نمایش فیلم‌های کوتاه سینمایی ترتیب داده بودیم که در آن در روزهای معین تعدادی فیلم برای حضار به نمایش گذاشته می‌شد و پس از اکران نیز جلسه نقد و بررسی تشکیل می‌شد.
جشنواره فیلم فجر هم همزمان با سراسر کشور در تبریز توسط انجمن سینماگران برگزار شد و فیلم‌های جشنواره به نمایش درآمدند. گفتنی است برای فیلم «او» یا «خانه» هم که توسط فیلمساز تبریزی آقای اصفر یوسفی‌نژاد به عنوان اولین فیلم راه‌یافته از تبریز به جشنواره فجر، مراسم تجلیل برگزار شد که در آن چهره‌های هنری و مسئولان استانی حضور یافتند. در واقع برگزاری چنین مراسماتی نشان‌دهنده علاقه و استقبال ما از موفقیت‌ها و اتفاق‌های مبارک در عرصه سینماست.
اکنون نیز درحال انتشار فراخوان نخستین جشنواره فیلم تبریز هستیم که در مردادماه امسال توسط انجمن سینماگران و با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان برگزار خواهد شد و گستره استانی دارد. این در کنار 13 برنامه دیگری که برای سال 96 در زمینه سینما داریم، نشان‌دهنده فعالیت و پویایی فراوان انجمن و استقبال فیلمسازان است.
*سینمای تبریز در چه سطحی در کشورمان قرار دارد؟
من می‌توانم از تبریز به عنوان یکی از 5 شهر مطرح ایران در حوزه سینما نام ببرم. البته این نتیجه کار تحقیقی و دقیق نیست و تنها نمودی است که از خروجی جشنواره‌های متعدد داخلی و بین‌المللی دریافت می‌کنیم. ما در تبریز استعدادهای بسیار خوبی در زمینه سینما داریم که در جشنواره‌های متعدد شاهد درخشش آنان هستیم. حتی یکی از فیلم‌های ساخت فیلمسازان تبریزی به تازگی در جشنواره کن پذیرفته شده که این خود جای خوشحالی برایمان دارد.
توفیقات به دست آمده فیلمسازان تبریزی نشان می‌دهد سینما در این خطه پویاست هرچند با مشکلاتی انکارناپذیر مواجهیم ولی یکی از اهداف اصلی انجمن سینماگران هم کمک کردن به فیلمسازان خوش‌فکر و خلاق است. امیدوارم مشکلاتی که نه تنها گریبان سینمای تبریز و استان ما را گرفته، بلکه در تمام کشور به چشم می‌خورد حل شوند. اینکه برخی مشکلات به صورت عمومی در همه استان‌ها وجود دارد، دلیل موجهی نیست که ما برای کاهش یا از بین بردن آن‌ها تلاش نکنیم.
*به نظر شما مهم‌ترین مشکلاتی که امروزه فیلمسازان تبریزی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند چیست؟
ما مشکلات‌مان را در دو بخش می‌توانیم دسته‌بندی کنیم. یکی مشکلات سخت‌افزاری مثل وضعیت سالن‌های سینماست که عمدتا مخاطبان با آن‌ها مواجه‌اند و عملا کاری از دست انجمن سینماگران در این‌باره برنمی‌آید. بنظر من واقعا تبریز از این نظر نمی‌تواند نمره قبولی بگیرد چراکه ما حتی یک سالن استاندارد سینما در سطح شهر نداریم که تجهیزات آن و فضای آن با استانداردهای بین‌المللی سینما مطابقت داشته باشد.
بخش دیگر مشکلات نیز برمی‌گردد به مشکلاتی که فیلمسازان دارند که معمولا مالی است و در بحث پیدا کردن منابع مالی و سرمایه‌گذار با مشکلاتی جدی مواجه‌اند و این مستلزم فرهنگ‌سازی و شکل‌گیری و رواج صنعت سینماست.
*مشکل کمبود سالن سینما با افتتاح مجموعه‌ای مثل سالن همایش های خاوران تاحدودی حل می‌شود؟
اساسا من بعید می‌دانم در آن مجموعه‌ای که در حال احداث است سالن سینما آن هم از نوع استانداردش تدارک دیده شده باشد. رعایت کردن شاخصه‌ها قطعا نیازمند مشاوره‌های تخصصی برای ساخت چنین مجموعه‌هاست که باز بعید می‌دانم صورت گرفته باشد.
بحث دیگری هم که وجود دارد این است که مجوز احداث سینما بسیار سخت است و معمولا موقعی هم که بخش خصوصی در این زمینه ورود می‌کند با عدم استقبال مسئولان مواجه می‌شود که در نتیجه رغبت خود را از دست می‌دهند.
همچنین حتی اگر مجموعه‌ای مثل خاوران دارای سالن سینما هم باشد، امروزه با جمعیتی که تبریز دارد قطعا یک سالن استاندارد جواب‌گو نخواهد بود. اکثر سینماهای قدیمی ما امروز در حوالی چهارراه شریعتی تبریز که در گذشته جمعیت تبریز در آنجا متمرکز بود جمع شده‌اند که دیگر امروز به چنین تمرکزی نیازی دیده نمی‌شود.
*عدم استقبال مخاطبان از سینما می‌تواند علتی بر عدم وجود سینماهای متعدد و باکیفیت باشد؟
خیر اتفاقا من فکر می‌کنم فقدان سالن باکیفیت و استاندارد سینماست که باعث شده مخاطبان جذب نشوند. باید سینما جایی باشد که در آن شان مخاطب حفط شود و امکانات ضروری در آن برای دیدن یک فیلم و گذراندن اوقات فراغت فراهم باشد.
*آیا فیلمسازان استان ما با مشکل اخذ مجوز رو به رو می‌شوند؟
به علت اینکه سینماگران و فیلمسازان ما مثل عامه مردم با خطوط قرمز جامعه آشنا هستند و آن‌ها را رعایت می‌کنند با مشکل عمده‌ای در این زمینه مواجه نیستیم. ولی وقتی کسی ارزش‌ها و خط قرمزهای جامعه را زیرپا می‌گذارد طبیعتا در اخذ مجوز با مشکلاتی مواجه می‌شود مگر اینکه کسی بخواهد به صورت غیرقانونی و زیرزمینی اقدام به ساخت فیلم بکند. من فکر می‌کنم باز عمده‌ترین مشکل فیلمسازان ما سرمایه‌گذار هست. از هرکسی می‌پرسیم چرا کار نمی‌کنید می‌گویند پول نداریم.
*اصولا فیلمسازان چگونه می‌توانند سرمایه‌گذار پیدا کنند؟
انتخاب سرمایه‌گذار یک پروسه است که در دو شکل حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای می‌تواند صورت بگیرد. در نوع حرفه‌ای معمولا تهیه‌کننده سعی می‌کند بر اساس نمایشنامه کارگردانی را انتخاب کند که به دنیای او نزدیک‌تر است و فکر می‌کند باهم بهتر می‌توانند کار کنند ولی در نوع غیرحرفه‌ای فیلمساز خودش اقدام به پیدا کردن سرمایه‌گذار می‌کند و باز نزدیک بودن عقاید و دنیای فیلمساز و تهیه‌کننده می‌تواند منجر به قرارداد شود. ولی متاسفانه ما اینجا ساز و کار حرفه‌ای نداریم که تهیه‌کنندگان یا سرمایه‌گذاران دفتری برای این کار داشته باشند و به شکل رسمی فعالیت کنند.
*انجمن سینماگران چقدر می‌تواند در بحث پیدا کردن سرمایه‌گذار برای فیلمسازان ورود کند؟
در اساس‌نامه و شرح وظایف انجمن چنین چیزی نیست که بخواهد برای فیلمساز سرمایه‌گذار پیدا کند ولی در حد توان و تجهیزات خودش می‌تواند فیلمسازان را کمک و در مواقعی هم دو طرف تهیه‌کننده و فیلمساز را به هم معرفی کند.
*چرا ما از صدا و سیمای مرکز آذربایجان شرقی کار فیلمسازان خودمان را نمی‌بینیم؟
خوب باید قبول کنیم که فاصله زیادی است بین عقاید و افکار فیلمسازان و صدا و سیما. بالاخره صدا و سیما معیارهایی دارد که توسط آن‌ها کار فیلمسازان را قبول ندارد. البته در تهران هم اینگونه است ما شبکه‌ای نداریم که در برنامه‌اش به صورت مستمر پخش فیلم کوتاه یا بلند سینمایی را داشته باشد. این فاصله مثل یک دره عمیق و مثل قانونی نانوشته هست و واقعیت این است که از نظر صدا و سیما بسیاری از فیلم‌های نقادانه سیاه‌نمایی شمرده می‌شوند که من به شخصه با این لفظ در سینما موفق نیستم.
در واقع صدا و سیما باید این را بپذیرد که مخاطب خودش شعور و فهم دارد و می‌تواند تفاوت بین فیلم مغرضانه و نقادنه را بفهمد. می‌تواند بفهمد چه فیلمی مطلوب است و هدف هر فیلم‌سازی از ساختن فیلم چیست. پس ما باید فیلم‌ها را در معرض دید بگذاریم تا مخاطب خودش قضاوت کند.
*دلیل اینکه فیلم خارجی در سینماهای ما پخش نمی‌شود چه می‌تواند باشد؟
بالاخره عده‌ای از پخش‌کنندگان اصلی فیلم در سینماها دربرابر ورود فیلم‌های خارجی مقاومت می‌کنند و اعتقاد دارند این می‌تواند به سینمای ایران لطمه وارد کند درحالی که چنین نیست و ایجاد کردن رقابت بسیار می‌تواند برای سینمای ایران مفید باشد.
هرگز یک مخاطب نمی‌آید فیلم هالیوودی را با فیلم ایرانی مقایسه کند چرا که شکل و فرهگ حاکم بر هر کدام با خودشان قابل مقایسه است. اتفاقا به نظر من ما باید سینمای بومی‌مان را تقویت کنیم چراکه این سنمای بومی‌ماست که با داشتن شکل‌های مطلوب حرفه‌ای در جشنواره‌های بین‌المللی می‌درخشد.
*چرا تعداد علاقه‌مندان بازیگری بیش تر از سایر رشته های سینمایی است؟
به هرحال این میل به دیده‌شدن است که باعث می‌شود عده‌ای به فعالیت در حوزه سینما مخصوصا بازیگری بپردازند. بازیگر به واسطه اینکه مستقیما جلوی دوربین قرار می‌گیرد و معرفی می‌شود و با مطرح شدن فیلم او نیز مطرح می‌شود و به سمت شهرت می‌رود. این در تمام کشور صدق می‌کند که از بین علاقه‌مندان به رشته‌های سینمایی، بازیگری نسبت به سایر رشته‌ها مثل تدوین و صدابرداری و... خواهان بسیار زیادی دارد.
*و اما حرف آخر؟
من علاقه مندم سینما در تبریز به سمتی رود که ما بتوانیم فیلم کوتاه را هم بین اقشار مختلف و خانواده‌های رواج دهیم. دوست دارم سینما برود سمت و سوی معرفتی در این شهر پیدا کند و صرف این عقیده که سینما بازیگری و برخی تبلیغات است از بین برود. روزی برسد که سینما جایگاه اصلی و هویتی خود را پیدا کند در تبریز و حتی فروشگاه‌هایی داشته باشیم که به صورت انحصاری فیلم کوتاه عرضه می‌کنند.
