صادرات و توجه به توسعه و رونق آن اتفاق خوبی است که می‌تواند فواید اقتصادی بسیاری نیز به دنبال داشته باشد اما بیش از 15 سال است که قاچاق خاک از ایران اتفاق می‌افتد و هنوز به صورت رسمی برخوردی با آن صورت نگرفته است.
به گزارش به نقل از صبح نو ،شاید از نظر شما خاک مهم نباشد اما اهمیت این مساله از آنجا روشن می‌شود که بدانید مدت زمان لازم برای تشکیل یک سانتی مترمکعب خاک در اقلیمی مشابه اقلیم کشور ما چیزی در حدود 500 سال است.
موضوع قاچاق خاک که دیروز از سوی مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست یک‌بار دیگر خبری شده است، مسأله‌ای است که 24 آذرماه سال 95 از سوی رییس‌جمهوری و در جشن شکرگزاری برداشت محصول مطرح شد. رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست هم از ارسال اسناد مرتبط با قاچاق خاک جزیره هرمز به وزارت جهاد کشاورزی خبر داد. اما ماجرا چیست؟
آقای علی مریدی، مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به اینکه قاچاق خاک‌های ایران از دهه 80 شروع شده و همچنان ادامه دارد، گفته است: قاچاق خاک مراتع و مزارع را داریم اما در مورد قاچاق خاک‌های معدنی من گزارشی دریافت نکرده‌ام. این کارشناس سازمان حفاظت محیط‌زیست در مورد قاچاق خاک‌های مراتع و مزارع ایران گفته است: قاچاق خاک‌های مراتع و مزارع بیشتر از استان‌های جنوبی از جمله استان فارس صورت می‌گیرد.
به گفته این کارشناس و مسوول سازمان حفاظت محیط‌زیست مقصد خاک‌های قاچاق‌شده کشورهای حاشیه خلیج فارس به‌ویژه امارات و قطر است که در امارات برای ساخت جزایر مصنوعی و در قطر برای خشک کردن دریا استفاده می‌شود. البته وی به این مسأله هم اشاره کرده که در سال‌های اخیر به دلیل کم شدن تقاضا و افزایش حساسیت‌ها، قاچاق خاک تا حدی کنترل شده است.
مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست در ادامه با اشاره به ارزش بالای خاک‌های معدنی کشور گفته است: خاک‌های معدنی هم که برای تولید فولاد، آهن و مس استفاده می‌شود و ارزش اقتصادی بالایی دارد، در قالب صادرات و از مبادی رسمی از کشور خارج می‌شوند که با توجه به ارزش بالای این نوع خاک، صادرات آن هم به محیط‌زیست و هم به اقتصاد کشور ضربه می‌زند.
مریدی با بیان اینکه خاک عنصر ارزشمندی است و برای صادرات آن هم باید مبلغ واقعی آن گرفته شود، اظهارکرد: اعتقاد من این است که باید خاک معدنی را که ارزش اقتصادی بالایی دارد در کشور به فولاد و مس تبدیل کنیم و محصول و کالای تولیدشده را از کشور صادر کنیم تا ارزش‌افزوده و فرصت‌های اشتغال آن برای کشور خودمان باشد و به عبارت ساده از خام‌فروشی خودداری
کنیم.
تکرار فراموشی
موضوع قاچاق خاک در حالی دوباره مطرح شده است که روزنامه «صبح نو» پیش از این نیز به این مسأله پرداخته است. آخرین گزارش در این ارتباط 24 مهرماه 97 و با عنوان «حواسمان به قاچاق خاک نیست» منتشر شد. قاچاق و فرسایش خاک هشداری است که در اسفندماه سال93 از سوی رهبر معظم انقلاب نیز مورد تأکید قرار گرفت. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار با مسوولان و فعالان محیط‌زیست، منابع طبیعى و فضاى سبز که 17اسفند ماه93 انجام شد، فرمودند: «فرض بفرمایید فرسایش خاک در کشور بر اثر سهل‌انگاری‌ها و بدعمل‌کردن‌ها و ندانم‌کاری‌ها؛ فرسایش خاک چیزی نیست که بعد بشود به‌آسانی جبرانش کرد. قضیه خاک از قضیه آب مهم‌تر است. ما مشکل آب هم داریم، مشکل بزرگی هم هست، لکن برای تهیّه آب راه‌های فراوانی وجود دارد؛ برای تهیه خاک حاصلخیز این راه‌ها دیگر وجود ندارد.»
در همان گزارش به اظهارات آقای سیدخلاق نیرنیا، رییس دانشگاه مازندران در چهارمین گردهمایی باشگاه دانشجویان حامی محیط‌زیست و منابع طبیعی نیز اشاره شد که گفته بود: این قاچاق سکه و طلا یا مواد مخدر نیست بلکه قاچاق خاک است اما هنوز کسی متوجه نیست که قاچاق خاک، قاچاق حیات و تمدن به حساب می‌آید. به گفته نیرنیا 50سال بعد متوجه عوارض و پیامدهای ناشی از قاچاق خاک از مناطق مرکزی و جنوبی کشور شده و می‌فهمیم که قاچاق خاک چه صدماتی به محیط‌زیست و تمدن ایران زده است.
آقای علی‌محمد شاعری، عضو هیأت رییسه کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی نیز در گفت وگو با روزنامه «صبح نو» درباره معضل قاچاق خاک گفت: «درباره این مسأله گزارش‌هایی دریافت شده که البته هیچ‌کدام به صورت رسمی نبوده است اما بررسی‌های ما در کمیسیون کشاورزی مجلس نشان می‌دهد که این اقدام تا حدودی صحت دارد.» وی در ادامه تأکید کرد: «برای مقابله با این مسأله لایحه حفاظت از خاک در کمیسیون کشاورزی و سپس صحن مجلس به تصویب رسیده است که امیدواریم به زودی برای اجرا از سوی دولت ابلاغ شود.» نماینده مردم بهشهر، نکا و گلوگاه در مجلس شورای اسلامی در تشریح این لایحه نیز اظهار داشت: «در این لایحه تمام موارد در نظر گرفته شده است.
بر اساس این مصوبه انتقال هر نوع خاک چه کشاورزی و چه معدنی به خارج از کشور با برخورد جدی نهادهای مسوول و انتظامی مواجه خواهد شد.» این نماینده مجلس با تأکید بر اینکه قاچاق خاک معمولاً از استان‌های جنوبی حاشیه خلیج‌فارس به سمت برخی کشورهای عربی صورت می‌گیرد، تأکید کرد: «وزارت جهادکشاورزی باید در این زمینه فعال‌تر عمل کند. این در حالی است که ما هم تذکرات خود را به وزیر جهاد کشاورزی اعلام کرده‌ایم. از سوی دیگر حتی دادستان نیز باید به عنوان مدعی‌العموم در این حوزه ورود کرده و اقدامات لازم را انجام دهد.» موضوع قاچاق خاک اگرچه سال‌هاست که مطرح می‌شود و حتی خانم معصومه ابتکار، رییس وقت سازمان حفاظت محیط‌زیست هم دوسال قبل به موضوع برداشت بی‌رویه خاک از جزیره هرمز اشاره کرده بود اما تاکنون اقدام جدی و عملی در این حوزه صورت نگرفته است. حالا باید دید دستگاه‌های مسوول چه زمانی حساسیت این فاجعه را درک کرده و پیگیر این مسأله خواهند شد.
