"لوپوس" در کمین زنان

به گزارش ایسنا، "لوپوس" (lupus)، نوعی بیماری مزمن خود ایمن است که در آن، سیستم ایمنی با استفاده از اتوآنتی‌بادی‌های بدن، اندام‌ها و بافت‌های سالم از جمله پوست، کلیه، مفاصل و رگ‌های خونی را مورد حمله قرار می‌دهد. عوامل ژنتیکی، تأثیر قابل توجهی بر گسترش این بیماری دارند. امکان ابتلاء به لوپوس، در زنان شایع‌تر از مردان است و بیشتر در دهه سوم زندگی ظاهر می‌شود.

بیماری لوپوس می‌تواند با علامت‌های روان‌شناختی و عارضه‌های عصبی مانند افسردگی‌های شدید و توهم زایی ظاهر شود. دلیل بروز لوپوس، معمولاً نقص ایمنی پوست و اندام‌های داخلی است اما منشأ آن ناشناخته مانده است. در این بیماری، معمولاً لکه‌های سرخ‌رنگی روی پوست و بینی ظاهر می‌شوند. این بیماری علائم مختلفی دارد و همه اعضای بدن را درگیر می‌کند. اما شایع‌ترین درگیری آن درگیری پوستی است. بیماران مبتلا به لوپوس، نسبت به نور خورشید حساس هستند و پوست آنها در تماس با نور خورشید، قرمز و ملتهب می‌شود. این التهاب، حالتی غیرطبیعی است و چندین ساعت روی پوست فرد می‌ماند.

مهم‌ترین کار برای مقابله با لوپوس، دارو درمانی است. این بیماری همیشه همراه بیمار می‌ماند اما می‌توان با کمک دارو، آن را کاملاً تحت کنترل قرار داد. فرد بیمار برای کنترل این بیماری باید همیشه حتی اگر احساس بهبودی کرد، داروهای خود را مرتب مصرف کند تا بتواند به زندگی خود ادامه دهد و عمر طبیعی داشته باشد. بیماران مبتلا به لوپوس نباید هیچ گاه در معرض آفتاب تند قرار گیرند و حتماً باید از ضدآفتاب استفاده کنند. خواب کافی و آرامش نیز لازمه تأمین سلامتی این بیماران هستند.

از آنجا که هنوز دلایل اصلی بروز این بیماری مانند بسیاری از بیماری‌های خودایمن، ناشناخته هستند، در سال گذشته نیز پژوهش‌هایی در مورد عوامل احتمالی آن انجام شدند که در اینجا به آنها پرداخته می‌شود.

نقش ژن در ابتلاء به لوپوس

نتایج پژوهش‌های صورت گرفته در مورد بیماری لوپوس حاکی از این هستند که عامل ژنتیکی در ابتلاء به این بیماری مؤثر است. میزان خطر ابتلاء به لوپوس، در خویشاوندان درجه اول و دوم فرد بیمار، بیشتر از دیگران است و پژوهش‌ها ثابت کرده‌اند که بین سه تا 10 درصد احتمال وجود دارد که شخص بیمار، یک خویشاوند درجه اول مبتلا به لوپوس داشته باشد.

تاکنون بیش از 60 نوع ژن مرتبط با این بیماری شناسایی شده‌اند اما هنوز به طور کامل مورد بررسی قرار نگرفته‌اند. در دسامبر سال جاری، گروهی از پژوهشگران "مؤسسه علوم پایه کره جنوبی"(IBS) و "دانشگاه علم و فناوری پوهانگ" (POSTECH) دریافتند که ژن مهمی، در شکل‌گیری این بیماری مؤثر است. آنها این ژن موسوم به "Ets1 gene" را هم در موش و هم در انسان مورد بررسی قرار دادند و متوجه شدند که نقص در این ژن، به ظهور برخی از ناهنجاری‌های ایمنی منجر می‌شود.

"سین هیونگ ایم" (Sin-Hyeog IM)، از پژوهشگران این پروژه گفت: جهش در ژن Ets1، در بسیاری از بیماران مبتلا به لوپوس دیده می‌شود اما دلیل ارتباط آن با خودایمنی هنوز نامشخص است.

پژوهشگران برای درک نحوه ارتباط این ژن با لوپوس، آن را از سلول‌های ایمنی موش‌ها حذف کردند و دریافتند که حذف این ژن در سلول‌های تی، اثر قابل توجهی در گسترش لوپوس دارد. این سلول‌ها در گسترش یافتن و تولید اتوآنتی‌بادی، آزاد هستند و این موضوع هم در مورد موش‌ها و هم در مورد انسان‌ها صدق می‌کند.

در پژوهش دیگری که توسط یک گروه بین‌المللی از پژوهشگران و به سرپرستی "دانشگاه نورث‌وسترن"(NU) آمریکا صورت گرفت، دو ژن جدید شناسایی شدند و پژوهشگران پس از تحلیل نمونه‌های ژنتیکی به دست آمده از 27 هزار بیمار در سراسر جهان، آنها را با بیماری لوپوس مرتبط دانستند.

"رمزی گلدمن"(Ramsey-Goldman)، از پژوهشگران این پروژه گفت: شاید این کشف جدید بتواند به پژوهش‌های آینده در مورد لوپوس و درمان آن کمک کند و بینش‌های جدیدی در مورد علل بروز و راه‌های درمانی این بیماری ارائه دهد.

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که سیستم ایمنی می‌تواند از ژن‌های خاصی تأثیر بگیرد اما تأثیر برخی ژن‌ها به قدری زیاد است که می‌توانند به بروز اختلالاتی مانند لوپوس منجر شوند.

گلدمن افزود: استعداد ژنتیکی، در بروز و گسترش بیماری لوپوس مؤثر است و این پژوهش می‌تواند کمکی برای توضیح علل بروز این بیماری و تشخیص و درمان آن باشد. ما امیدواریم این پژوهش‌ها، به ابداع روش‌های تشخیصی جدیدی مانند زیست‌نشانگرها منجر شوند و به شکل‌گیری درمان‌های جدید کمک کنند.

پروتئین

دانشمندان "دانشگاه نورث‌وسترن"(NU) آمریکا در بررسی جدید خود در مورد بیماری لوپوس نشان دادند که کمبود پروتئینی موسوم به "بیم"(Bim) در سلول‌های درشت‌خوار بدن، به گسترش این بیماری در موش‌ها منجر می‌شود. براساس این پژوهش، شاید بتوان از پروتئین بیم، به عنوان هدف درمانی جدیدی برای مقابله با لوپوس استفاده کرد.

دکتر "هریس پرلمن"(Harris Perlman)، از پژوهشگران این پروژه گفت: پژوهش ما، نخستین پروژه‌ای است که نقش مهم بیم را در گسترش بیماری لوپوس نشان می‌دهد.

پژوهش‌های پیشین نشان داده بودند موش‌هایی که فاقد ژن لازم برای تولید پروتئین بیم هستند، طی 12 ماه به بیماری لوپوس مبتلا می‌شوند. تولید پروتئین بیم، در سلول‌های ایمنی صورت می‌گیرد اما هنوز مشخص نیست نقش کدام نوع از سلول‌های ایمنی در گسترش لوپوس، بیشتر است.

دانشمندان در این پژوهش، غیرفعال شدن پروتئین بیم را در درشت‌خوارها و مونوسیت‌های بدن بررسی کردند و دریافتند هنگامی که بیم از آنها حذف می‌شود، موش‌ها نشانه‌های بیماری لوپوس را نشان می‌دهند.

یافته‌های این پژوهش که برای نخستین بار، نقش مهم بیم را در کنترل عملکرد درشت‌خوارها نشان دادند، می‌توانند هدف مهمی برای ابداع روش‌های درمانی جدید محسوب شوند.

در پژوهش دیگری که به سرپرستی "مؤسسه پژوهش پزشکی فینشتاین"(Feinstein Institute for Medical Research) آمریکا صورت گرفت، پروتئین دیگری را معرفی می‌کند که می‌تواند از دلایل واکنش منفی سلول‌های ایمنی و بروز بیماری لوپوس باشد.

پروفسور "بتی دیاموند"(Betty Diamond)، سرپرست این پژوهش گفت: یک سیستم ایمنی سالم می‌تواند ارگانیسم‌های ناشناخته را شناسایی و سلول‌هایی مانند سلول تی را برای حمله به آنها فعال کند. سیستم ایمنی در بیماران مبتلا به بیماری‌های خودایمن مانند لوپوس، سلول‌های سالم بدن را به عنوان هدف شناسایی می‌کند. پژوهش ما نشان می‌دهد که کمبود و یا فقدان پروتئینی موسوم به "Blimp-1" در یک سلول خاص، به افزایش پروتئین دیگری موسوم به "CTSS" منجر می‌شود که در نتیجه آن، سیستم ایمنی بدن، سلول‌های سالم را مورد حمله قرار می‌دهد.

CTSS ، پروتئینی است که به سیستم ایمنی امکان می‌دهد میکروب‌ها و یا ریزارگانیسم‌های عامل بیماری را ببیند. دیاموند و گروهش در بررسی مدل‌های حیوانی دریافتند کاهش تولید پروتئین Blimp-1، به افزایش پروتئین CTSS منجر می‌شود و نهایتاً سلول‌های سالم مورد حمله سیستم ایمنی قرار می‌گیرند.

گفتنی است که این نشانه‌ها، تنها در مدل‌های حیوانی ماده مشاهده شدند و با کاهش تولید Blimp-1 در حیوانات نر، هیچ تغییری در سیستم ایمنی آنها صورت نگرفت.

آسیب روانی

پژوهشی که در "دانشگاه ای اند ام تگزاس"(Texas A&M) صورت گرفت، نشان می‌دهد که "اختلال استرسی پس از آسیب روانی"(PTSD) می‌تواند خطر ابتلاء به بیماری‌های خود ایمن از جمله بیماری لوپوس را افزایش دهد.

پژوهشگران در این پروژه، 54763 زن را مورد بررسی قرار دادند و دریافتند زنانی که از اختلال استرسی پس از آسیب روانی رنج می‌برند، بیش از زنان دیگر در معرض ابتلاء به بیماری لوپوس قرار دارند.

یافته‌های این پژوهش، شواهدی برای تأیید اثر آسیب‌های روانی مرتبط با استرس، بر سیستم ایمنی بدن و بروز بیماری‌های خود ایمن هستند.

دکتر "آندریا رابرتز"(Andrea Roberts)، پژوهشگر ارشد این پروژه گفت: کشف ارتباط قوی میان اختلال استرسی پس از آسیب روانی و خطر ابتلاء به بیماری لوپوس، برای ما بسیار هیجان‌انگیز بود. این کشف، شواهد قابل توجهی را در مورد تأثیر مهم سلامت روانی بر سلامت جسمی ارائه می‌دهد و اهمیت ارزیابی سلامت روانی را مشخص می‌کند.

لازم به ذکر است که پژوهشگران، هیچ کدام اc این پژوهش‌ها را به صورت قطعی تأیید نکرده‌اند و بررسی‌های بیشتر را در این زمینه، لازم و مؤثر می‌دانند.