-*عطیه میرزا امیری: یکی از مشکلاتی که در سال‌های ابتدایی سن کودک، گریبان‌گیر والدین است و آنها را درگیر خود می‌کند، مشکل خوابیدن کودک است. مشکلاتی مثل دیر به خواب رفتن، بیدارشدن‌های مکرر حین خواب، ناآرامی در خواب و بدقلقی در خوابیدن.
به گزارش به نقل از ضمیمه خانواده روزنامه اطلاعات، یکی از پارامترهای مهم برای سلامتی کودک، خواب منظم و آرامش بخش است که علت بسیاری از این مشکلات کودک ناشی از اشکال در برنامه ریزی و ایجاد روال منظم خواب است. لذا در ادامه این مقاله به نحوه ایجاد روال منظم و بهداشت خواب خواهیم پرداخت و بعد از آن راه حل‌هایی برای برخی مشکلات دیگر خواهیم داشت.
مدت زمان خواب مناسب
یکی از سوالات اساسی والدین در مورد میزان کمیت خواب کودک‌شان است. نکته مهم در مورد این سوال، توجه به سن کودک است. کودکان متناسب با سن‌شان باید مدت زمانی را در شبانه روز بخوابند. زمان‌بندی‌ای که در زیر ارائه داده می‌شود تقریبی‌ست اما به حدود آن باید توجه کرد.
6 ماه تا 2 سال 13 ساعت
2 تا 3 سال 12 ساعت
3 تا 5 سال 11 ساعت
5 تا 9 سال 10 ساعت و نیم
9 تا 13 سال 10 ساعت
13 تا 18 سال 8 ساعت و نیم
بهداشت خواب کودک
حالا برای مشخص شدن نوع مشکل خواب کودکتان و همچنین برطرف کردنش به این سوالات با دقت جواب دهید:
1- آیا تمام افراد خانواده برنامه مشخصی برای خوابیدن و بیدار شدن دارند؟
برای اینکه خواب کودکان برنامه منظم پیدا کند باید والدین هم خودشان روال منظمی برای خوابیدن داشته باشند. مثلا اگر والدین دیر وقت و نامنظم می‌خوابند اینکه کودک بموقع بخوابد کمی دشوار خواهد شد. اگر روال منظمی برای خوابیدن ندارید این روال را در مورد خودتان برقرار کنید.
2- آیا کودک زمان به خواب رفتن و بیدار شدن منظمی دارد؟
اگر خواب کودک منظم نیست بر اساس مدت زمان خواب کافی برای سن فرزندتان ساعت خوابیدن و بیدار شدن را بر اساس شرایط خانوادگی‌تان تعیین کنید: مثلا اگر لازم است 10 ساعت بخوابد و ساعت خواب شبانه 10 شب باشد ساعت بیدار شدن 8 صبح خواهد بود.
سعی کنید ساعت خواب و بیداری را تا حد امکان در زمان‌های تعطیل هم رعایت کنید.
3- آیا کودک هرشب قبل از خواب اقدامات یکنواختی برای خوابیدن انجام می‌دهد؟
اگر به این سوال جواب منفی می‌دهید باید بدانید که کودک حداقل از 30 دقیقه قبل از خوابیدن باید برنامه روتین مشخصی برای خواب داشته باشد. این برنامه می‌تواند فعالیت‌های جذابی مثل کتاب خواندن یا مسواک زدن به صورت بازی و مسابقه باشد. سعی کنید هرشب این برنامه اتفاق بیفتد و تا جایی که می‌توانید در زمان قبل از خواب تلویزیون تماشا نکنید.
همچنین زمان انجام روتین‌های خواب طولانی نشوند.
4- آیا کودک در تختخواب خودش به سختی می‌خوابد در حالیکه در خارج از تختخواب بهتر می‌خوابد؟
اگر چنین اتفاقی می‌افتد باید کودک را تشویق کنید هنگامی‌که احساس خواب آلودگی کرد به تختخوابش برود و اجازه ندهید خارج از تختخواب بخوابد. همچنین این عادت ایجاد نشود که بعد از خوابیدن به تختخواب منتقلش
کنید. از هرگونه فعالیت در تختخواب بجز خوابیدن و مواردی که به روتین‌های خواب مرتبط می‌شود اجتناب شود و سعی کنید رختخواب کودک را مطابق با سلیقه و نظر او بچینید. مثلا لحاف تشکش را با حضور و انتخاب خودش بخرید.
5- آیا کودک در شبانه روز مقدار زیادی کافئین، کاکائو یا قهوه دریافت می‌کند؟
اگر پاسخ‌تان مثبت است باید مقدار دریافت کافئین توسط کودک را در طول روز کاهش دهید و حداقل 6 ساعت قبل از به کودک اجازه مصرف مواد غذایی کافئین‌دار را ندهید.
6- آیا کودک در ساعت‌های قبل از خواب بازی پر هیجان و فعالیت زیادی دارد؟
در صورت مثبت بودن پاسخ‌تان باید یک برنامه فعالیتی روزانه برای کودک تدوین کنید و کودک را ترغیب نمائید که 6 ساعت قبل از خواب یک فعالیت آرام داشته باشد. اگر کودک قبل از خواب فعالیت شدید می‌کند، مانع او بشوید.
دانستنی‌های ضروری
1ـ باید سعی کنید که موقع خواب کودک، فضای داخل خانه را ساکت نمائید. میزان نور اتاقی که کودک در آن می‌خوابد را به حداقل برسانید و درجه حرارت اتاق را در حد معتدل نگه دارید. تا حد امکان شام کودک را از غذاهای کم چرب‌تر اتتخاب کرده و اول شب بدهید. قبل از خواب یک خوراک سبک یا شیر بخورد.
2- شما به عنوان والد نمی‌توانید یک کودک را به اجبار وادار به خوابیدن کنید. فقط می‌توانید به او کمک کنید که خوابیدن بهتری داشته باشد و راحت‌تر و زودتر به رختخواب برود. البته یادگرفتن این رفتار مثل دیگر مهارت‌ها زمان‌بر است.
3- برای زمان خواب قانون و محدودیت تعیین کنید. داشتن قانون نه تنها باعث اضطراب در کودک نمی‌شود بلکه در کودک احساس امنیت هم به وجود می‌آورد. کودک می‌داند که زمان خواب و بیداری چه موقع است و این احساس امنیت او را افزایش می‌دهد.
* کارشناس ارشد روانشناسی
