بررسی گزارش‌های رسمی «شرکت مدیریت منابع ایران» هم حاکی است هفت استان بارش «صفر» را در 26 روز نخست سال آبی جاری تجربه کرده‌اند. اگر چه هنوز زود است که افت بارش‌ها را نشان از کم‌بارشی پاییز یا سال آبی جدید قلمداد کرد، اما آنچه مطابق با داده‌های آماری مسلم است، شروع سال آبی جاری کم‌بارش‌تر از شروع سال‌های آبی به‌طور متوسط در درازمدت و همچنین شروع سال آبی گذشته بوده است. موج بارندگی‌ها در 26 روز نخست سال آبی در حالی کم‌جان ظاهر شده است که پیش‌بینی سازمان هواشناسی کشور از بارش باران و وزش شدید باد از امروز (28مهر) تا اواخر هفته در اکثر مناطق کشور حکایت دارد؛ به این ترتیب سال آبی جدید با دو موج متفاوت در بارندگی‌ها همراه است.
سال آبی گذشته (سال آبی98-97) پربارش‌ترین سال آبی نیم قرن اخیر لقب گرفت و شاهد رکورد بی‌نظیر 1/ 342 میلی‌متر بارش در کشور بودیم. در حالی که سال آبی جدید (سال آبی 99-98) تازه آغاز شده است، این سوال مطرح است که در سال آبی پیش‌رو با چه میزان بارش مواجه خواهیم شد و آیا سالی خشک، نرمال یا تَر خواهد بود؟ متولیان و سیاست‌گذاران نیروی کشور چندی پیش عنوان کردند که طبق گزارش‌های ارسال شده از سوی سازمان هواشناسی به وزارت نیرو، پیش‌بینی می‌شود پاییز امسال که نخستین فصل سال آبی جدید است، پرباران باشد و باید انتظار بارش‌هایی بیش از نرمال را داشت. اما بررسی وضعیت بارندگی‌ها در 26 روز نخست سال آبی جاری نشان می‌دهد پیش‌بینی‌ها تاکنون درست از آب در نیامده است. مطابق با ارزیابی‌ها، با ثبت 3/ 5 میلی‌متر بارش در 26 روز ابتدایی سال آبی‌جاری، کاهش 8 درصدی در میزان بارش‌های کشور نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت (آمار 51 ساله) و کاهشی 40 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به ثبت رسیده است. در آن‌سو هفت نقطه کشور شامل استان‌های «اصفهان»، «ایلام»، «خراسان جنوبی»، «خراسان رضوی»، «خوزستان»، «سمنان» و «کرمانشاه» در حالی با گذشت 26 روز از سال آبی جدید را بدون بارش سپری کرده‌اند که در همین بازه زمانی، «گیلان» با بارش 3/ 100 میلی‌متری، گوی پربارش‌ترین نقطه کشور را از دیگر استان‌ها ربوده است. افت در بارش‌ها در حالی به ثبت رسیده است که بر اساس آخرین نقشه‌های هواشناسی و خروجی مدل‌ها، طی سه روز آینده در ساعات بعدازظهر و اوایل شب در جنوب کرمان و ارتفاعات هرمزگان افزایش ابر، رگبار پراکنده باران، گاهی رعد و برق و وزش باد پیش‌بینی شده است. سازمان هواشناسی کشور اعلام کرده است که از روز یکشنبه 28 مهر تا روزهای پایانی هفته در برخی مناطق شمال‌غرب، غرب، بخش‌هایی از مرکز، استان‌های واقع در زاگرس مرکزی و استان‌های واقع در دامنه‌های شمالی و جنوبی البرز مرکزی، بارش باران، گاهی رعد و برق، کاهش نسبی دما و وزش باد شدید موقتی پیش‌بینی می‌شود. در ادامه این گزارش، وضعیت بارندگی در حوضه‌های «آبریز درجه یک»، «درجه دو» و «استان‌ها» بررسی شده است؛ همچنین تغییرات ارتفاع بارندگی‌ها نسبت به مدت مشابه سال گذشته، میانگین 11 ساله و میانگین 50 ساله ارزیابی شده است.
نمایی از حوضه‌های آبریز
مطابق با آمارهای «شرکت مدیریت منابع آب ایران»، از اول تا 26 مهرماه امسال، تنها دو حوضه آبریز اصلی کشور، رشد بارش‌ها را نسبت به مدت زمان مشابه سال آبی 98-97 تجربه کرده‌اند. بارش‌های تجمعی حکایت از آن دارد که حوضه‌های درجه یک «مرزی شرق» و «خلیج‌فارس و دریای عمان» بهترتیب بیشترین میزان بارندگی‌ها را در سال آبی جاری به ثبت رسانده‌اند. حوضه آبریز «مرزی شرق» با ثبت 6/ 3 میلی‌متر بارندگی نسبت به مدت زمان مشابه سال آبی گذشته (4/ 0 میلی‌متر)، رشد 794 درصدی را ثبت کرده است. همچنین مطابق با آمارها حوضه «خلیج‌فارس و دریای عمان» با میزان بارندگی 1/ 5 میلی‌متر در 26 روز نخست سال آبی‌جاری، نسبت به مدت زمان مشابه سال آبی گذشته (2/ 2 میلی‌متر) رشد 131 درصدی را در کارنامه خود ثبت و جایگاه دوم از لحاظ بیشترین رشد میزان بارندگی‌ها را به دست آورده است. اما در چهار حوضه آبریز اصلی کشور باقی‌مانده، وضعیت بارندگی‌ها به‌گونه‌ای دیگر رقم خورده است. براساس ارزیابی‌ها حوضه‌های آبریز «قره‌قوم»، «فلات مرکزی»، «دریای خزر» و «دریاچه ارومیه» بهترتیب بیشترین افت ریزش‌ها در 26 روز نخست سال آبی جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل را تجربه کرده‌اند. حوضه «قره‌قوم» در مدت زمان مورد بررسی 1/ 0 میلی‌متر بارندگی را به ثبت رسانده و نسبت به سال آبی گذشته، افت 99 درصدی را تجربه کرده است. میزان بارندگی‌ها در سایر حوضه‌های آبریز اصلی شامل «فلات مرکزی»، «دریای خزر» و «دریاچه ارومیه» هم افت 58 درصد، 53 درصد و 4 درصدی را نسبت به مدت زمان مشابه سال آبی گذشته داشته‌اند.
اما کدام حوضه‌های درجه یک بیشترین یا کمترین بارندگی‌ها را در میانگین 11ساله تجربه کرده‌اند؟ براساس بررسی‌ها، سه حوضه اصلی «قره‌قوم»، «دریاچه ارومیه» و «دریای خزر» در مدت زمان مورد بررسی (یکم تا 26 مهرماه امسال)، بهترتیب افت 98 درصد، 70 درصد و 38 درصدی را نسبت به میانگین 11 ساله تجربه کرده‌اند. اما در سایر حوضه‌های آبریز اصلی، رشد بارندگی‌ها ثبت شده است. مطابق با داده‌های آماری «خلیج‌فارس و دریای عمان» با رشد 315 درصد، «مرزی شرق» با رشد 145 درصد و «فلات مرکزی» با رشد 26 درصد، 26 روز نخست سال آبی جاری را نسبت به میانگین 11ساله پشت‌سر گذاشته‌اند.
اما میزان بارندگی در حوضه‌های اصلی، از اول تا 26 مهر سال آبی 99-98 نسبت به میانگین 50ساله هم با تغییراتی همراه بوده است. براساس آمارها چهار حوضه آبریز «قره‌قوم»، «دریاچه ارومیه»، «دریای خزر» و «فلات مرکزی» در مدت زمان مورد بررسی، بهترتیب افت 98 درصد، 70 درصد، 27 درصد و 8 درصدی را نسبت به میانگین 50 ساله به ثبت رسانده‌اند. در کنار ثبت افت بارش‌ها در این حوضه‌ها، 2 حوضه آبریز اصلی «مرزی شرق» و «خلیج‌فارس و دریای عمان» توانسته‌اند نسبت به میانگین 50ساله، در 26 روز نخست سال آبی جاری رشد بهترتیب 158 درصد و 76 درصدی را در کارنامه خود به ثبت برسانند.
در میان جداول وضعیت بارندگی تجمعی حوضه‌های آبریز درجه دوم کشور نیز، نام حوضه‌هایی که افت یا رشد بارندگی‌ها را به ثبت رسانده‌اند هم دیده می‌شود؛ البته رنگ قرمز که نشانه‌ای از کاهش ریزش‌های جوی است، در این جداول بیشتر خودنمایی می‌کند. بررسی وضعیت حوضه‌های اصلی درجه دوم کشور نشان می‌دهد بارندگی‌ها در مدت زمان مورد بررسی نسبت به سال آبی گذشته در حوضه‌های «ارس»، «حله‌رود و رودخانه‌های کوچک»، «مند،کاریان و خنج»، «کل، مهران و مسیل‌های جنوبی»، «بندرعباس، سدیج»، «رودخانه‌های بلوچستان»، «طشک، بختگان و مهارلو»، «کویر ابرقو، سیرجان»، «هامون، جاموزیان»، «کویر لوت»، «هامون، هیرمند» و «هامون، مشکیل» رشد را تجربه کرده‌اند. در این میان، «تالش، مرداب انزلی»، «سفیدرود بزرگ»، «رودخانه‌های بین سفیدرود و هراز»، «هراز و قره‌سو»، «قره‌سو و گرگان»، «اترک»، «مرزی غرب»، «کرخه»، «کارون بزرگ»، «جراحی و زهره»، «دریاچه نمک»، «گاوخونی»، «کویر مرکزی»، «کویر سیاهکوه، ریگ زرین»، «کویر در انجیر» و «پترگان، خواف» افت بارندگی‌ها را نسبت به مدت زمان مشابه سال آبی گذشته ثبت کرده‌اند.
وضعیت بارش در استان‌ها
ارزیابی‌ها نشان می‌دهد هفت نقطه کشور شامل استان‌های «اصفهان»، «ایلام»، «خراسان جنوبی»، «خراسان رضوی»، «خوزستان»، «سمنان» و «کرمانشاه» با گذشت 26 روز از سال آبی جدید، روزهای پاییزی خود را بدون بارش سپری کرده‌اند. براساس بررسی‌ها، میزان بارش‌های استان‌های بدون بارش مانده در سال آبی گذشته (از ابتدای مهر 97 تا 26 مهرماه امسال) بهترتیب 2.3، 2.9، 53، 7، 2، 8.8 و 2.5 میلی‌متر بوده است. استان «گیلان» درحالی در سال آبی جاری مقام نخست بارندگی را به خود اختصاص داده است که میزان بارش‌های آن در سال آبی گذشته 3/ 200 میلی‌متر بوده که از افت 9/ 49 میلی‌متری برخوردار شده است. استان «مازندران» با بارش 66 میلی‌متری در مقام دوم استان‌های پُربارش ایستاده است؛ درحالی‌که میزان بارش‌های این استان نسبت به سال آبی گذشته با بارش 5/ 133 میلی‌متری افت 6/ 50 درصدی را تجربه کرده است.
استان «گلستان» نیز با ثبت 5/ 36 میلی‌متر بارش در سال آبی جاری نسبت به سال آبی گذشته با بارش 3/ 45 میلی‌متر به منفی 4/ 19 درصدی رسیده است. استان «سیستان و بلوچستان» درحالی بارش‌های 4/ 20 میلی‌متری را در سال آبی جاری تجربه کرده که این استان سال آبی گذشته تنها 1/ 2 میلی‌متر را در فاصله زمانی ابتدای مهرماه تا 26 آن تجربه کرده است. همچنین استان «اردبیل» بارش 1/ 17میلی متر، «هرمزگان» 7/ 12 میلی‌متر و «آذربایجان شرقی» هم بارش 3/ 9 میلی‌متری را تجربه کردند، در حالی که سایر استان‌ها میزان بارش‌های نه‌چندان مناسبی را داشته‌اند.
