سفیدی زبان هنگامی روی می‌دهد که لایه‌ای شیری‌رنگ بر روی زبان نقش می‌بندد. این لایه ممکن است تمام سطح زبان یا تکه‌هایی از آن را بپوشاند. دلایل مختلفی را برای این بیماری می‌توان برشمرد که هریک نیز درمان خاصی دارند. با اینکه سفیدی زبان عمدتاً نشانه‌ای بی‌ضرر است، در موارد نادر می‌تواند نشانگر وضعیتی حاد باشد. در این مقاله نگاهی خواهیم داشت به دلایل رایجی که موجب بروز سفیدی زبان هستند و هچنین خوددرمانی‌هایی ارائه خواهیم کرد که بتوانید از شر آن خلاص شوید.
دلائل بروز سفیدی زبان:
قصور در بهداشت دهان رایج‌ترین دلیل بروز سفیدی زبان است. برجستگی‌های ریز روی زبان که پاپیلا می‌نامند در دهان فردی که بهداشت را رعایت نمی‌کند متورم و ملتهب می‌شوند. میکروب‌ها، باقی‌مانده‌ی غذاها و سلول‌های مرده میان پاپیلای زبان گیر می‌افتند و لایه‌ای سفید تولید می‌کنند که سطح زبان را می‌پوشاند.
مسائل مرتبط با بهداشت و دهان که موجب بروز سفیدی زبان می‌شوند عبارتند از:
- خشکی دهان: که می‌تواند بر اثر تنفس با دهان یا خوابیدن با دهان باز روی دهد.
- استفاده نادرست از مسواک و نخ‌دندان
- تمیزنکردن زبان
- کم‌آبی بد
- تحریک زبان به وسیله‌ی اجسام تیز در دهان از جمله دندان، براکت ارتودنسی، یا دندان مصنوعی
- مصرف مداوم الکل
- جویدن، خوردن یا دود تنباکو
بهداشت دهان امری ضروری برای همگان است اما حتی افرادی که بسیار مراقب بهداشت دهانشان هستند در شرایطی خاص نیز دچار این بیماری می‌شوند، از جمله:
خزه‌ی پوستی نوعی بیماری التهابی است که می‌تواند بر دهان تأثیر بگذارد و موجب ایجاد تکه‌های ضخیم و سفید پوستی روی زبان یا در دهان شود. این تکه‌های سفید ممکن است همراه با علائم دیگری همچون زخم یا احساس درد در گونه و لثه ظاهر شوند.
سفیدکژنه موجب بروز تکه‌هایی ضخیم و سفیدرنگ در دهان و روی زبان می‌شود. معمولاً محرک‌هایی مانند تنباکو و الکل موجب بروز این بیماری می‌شوند اما بیماری‌های التهابی و همچنین التهاب مرتبط با دندان‌های مصنوعی نیز می‌توانند منجر به این بیماری شوند. تکه‌های پوستی که در نتیجه‌ی سفیدکژنه ظاهر می‌شوند به خودی خود بی‌خطرند، اما در مواردی نادر نیز بیمار دچار مشکلات حاد می‌شود. بنابراین همواره پزشک باید این بیماری را بررسی کند.
برفک دهان یکی دیگر از بیماری‌هایی است که موجب سفیدی زبان می‌شود و از جمله بیماری‌های عفونت قارچی است که ریشه در مخمر قارچ کاندیدا دارد. این بیماری خصوصاً هنگام خوردن یا آشامیدن می‌تواند دردناک باشد و وجود لایه‌ی پوستی در دهان و روی زبان را نیز گسترش می‌دهد. لایه‌های پوستی معمولاً به رنگ سفید یا از طیف‌های رنگ سفید هستند و مزه‌ی بدی دارند.
افرادی که سیستم ایمنی‌شان ضعیف است بیشتر در معرض این بیماری هستند، از جمله افرادی که به تازگی داروهای آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند یا تحت شیمی‌درمانی هستند. سهل‌انگاری در رعایت بهداشت دهان و یا استفاده از دندان مصنوعی‌هایی که مناسب اندازه‌ی لثه نباشند نیز خطر بروز این بیماری را افزایش می‌دهند.
استنشاق کورتیکواستروئیدها برای درمان آسم نیز از دیگر دلایل بروز برفک دهان است. بیماری‌های دیگری نیز همچون دیابت می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. همچنین بیماری سفلیس که به «بیماری آمیزشی» نیز شناخته می‌شود می‌تواند موجب بروز علائمی در دهان شود. سفلیس از جمله بیماری‌هایی است که باید تحت درمان قرار گیرد و در غیر این صورت می‌توان موجب بروز لایه‌های پوستی روی زبان و تورم‌هایی در دهان باشد.
بیماری‌های دیگری که موجب سفیدی زبان خواهند شد
بیماری‌های حاد در شرایطی خاص و نادر ممکن است باعث بروز سفیدی زبان شوند. سرطان دهان یا سرطان زبان و همچنین دیگر بیماری‌های مرتبط با دهان باعث ایجاد سفیدی زبان خواهند شد و احتمال دارد علائمش را تشدید کنند. اختلال‌های التهاب مضمن نیز ممکن است موجب بروز سفیدی زبان شوند.
زمان رجوع به پزشک
سفیدی زبان در بسیاری از موارد به راحتی درمان می‌شود اما نباید آن را ساده بگیرید. اگر علائم سفیدی زبان با رعایت بهداشت دهان درمان نشود و یا علائم دیگری نیز به همراه داشته باشد باید به پزشک رجوع کنید.
درمان سفیدی زبان
سفیدی زبان اگر براثر بیماری خاصی بروز کرده باشد بیمار باید تحت درمانی خاصی قرار گیرد.
- برفک دهان: درمان این بیماری با داروهای ضدقارچ امکان‌پذیر است. این داروها اغلب به شکل قطره‌ی خوراکی هستند که تا زمان درمان باید یک تا دو بار در هفته مصرف کنید.
- خزه‌ی پوستی: اگر حاد باشد با کورتیکواستروئیدها درمان می‌شود اما در اغلب موارد درمان ساده‌ای دارد و کافی است به پزشک یا دندان‌پزشکی رجوع کنید.
- سفیدکَژنه: این بیماری نیز باید تحت نظر متخصصان بهداشت باشد تا از تشدید بیماری جلوگیری کنند.
- سفلیس: این بیماری را با آنتی‌بیوتیک پنیسیلین درمان می‌کنند که باکتری‌های منشأ بیماری را از بین می‌برد. همچنین کاهش مصرف ماهانه‌ی محرک‌های دهانی همچون الکل و تنباکو نیز می‌تواند در درمان سفیدی زبان مؤثر باشد.
راهکارهای خوددرمانی
گذشته از راهکارهای ذکرشده برای درمان سفیدی زبان می‌توانید از عادات و روش‌های خوددرمانی متفاوتی بهره گیرید.
پروبیوتیک مصرف کنید
پروبیوتیک‌ها باکتری‌هایی هستند که به هضم غذا کمک می‌کنند و بر علائم سفیدی زبان نیز تأثیرگذارند. اغلب تحقیقاتی که بر پروبیوتیک‌ها انجام شده بر تأثیر آن‌ها در افزایش سلامت سیستم گوارش تأکید دارند اما این باکتری‌ها بر بهداشت دهان و زبان نیز تأثیر مثبتی دارند. در ژورنال دندانپزشکان اروپا مقاله‌ای منتشر شد مبنی براینکه باکتری‌های پروبیوتیک هم بر سیستم گوارشی تأثیر دارند و هم بر محیط دهان. این باکتری‌ها همچنین در برخی موارد با مخمرهای عفونی و دیگر باکتری‌های مضر نیز مقابله می‌کنند. باکتری‌های پروبیوتیک در حفظ توازن محیط دهان و جلوگیری از ایجاد سفیدی زبان نیز مؤثر هستند، هرچند برای این مورد مدارک مستدلی یافت نشده است.
با جوش شیرین مسواک بزنید
کمی جوش شیرین را روی مسواک بریزید و روی زبان، دندان و لثه‌تان بکشید. این روش برای کاهش باکتری‌هایی که موجب سفیدی زبان هستند مؤثر است. تحقیقی دیگر نیز حاکی از آن است که جوش شیرین باکتری‌های مضر را (همچون کاندیدا و اِسترپتوکوک) که اغلب موجب عفونت دهان می‌شوند از بین خواهد برد.
سیر خام مصرف کنید
مصرف سیر خام می‌تواند در مقابله با عفونت‌های ناشی از کاندیدا مفید باشد. از نتایج تحقیقات برمی‌آید که ترکیبی در سیر به نام آلیسین در مقابله با باکتری‌هایی همچون کاندیدا آلبیکانس مؤثر است. می‌توانید روزانه یک حبه سیر خام بخورید یا آن را له کنید و همراه روغن زیتون بخورید، بدین‌ترتیب خطر ابتلا به سفیدی زبان کاهش می‌یابد.
زبانتان را تمیز کنید
پاک‌کردن زبان از عقب به جلو نیز از دیگر راه‌کارهایی است که می‌تواند در کاهش یا حذف باکتری‌ها و باقی‌مانده‌ی مواد در دهان مفید باشد. امروزه وسایل بهداشتی مختلفی برای تمیزکردن زبان وارد بازار شده اما می‌توانید به راحتی با لبه‌ی قاشق نیز زبانتان را پاک کنید.
پیشگیری
پیشگیری از ابتلا به سفیدی زبان شاید همواره ممکن نباشد اما اساساً رعایت بهداشت دهان در اغلب موارد کافی است. روزانه حداقل یکبار نخ‌دندان بکشید و دو بار مسوارک بزنید. گاهی نیز سبک زندگی افراد بر این بیماری تأثیرگذار است. عدم مصرف دخانیات و الکل و همچنین داشتن رژیم غذایی مغذی و متفاوت بسیار مفید خواهد بود. همچنین هر شش‌ماه یکبار با معاینه‌ی دندانپزشک بیشترین مراقبت ممکن را از دهانتان داشته باشد. در هر حال چنانچه دچار علائمی نگران‌کننده بودید باید به پزشک مراجعه کنید و تحت درمان قرار بگیرید.
راهکارهای مراقبت
سفیدی زبان در بسیاری موارد ضرری جدی ندارد اما با اینکه دیدنش آزاردهنده است بهتر است همواره مراقبش باشید. رعایت بهداشت فردی ممکن است به سرعت رافع علائم سفیدی زبان نباشد اما رعایت بهداشت دهان از جمله مواردی است که به تمام بیماران توصیه می‌شود. در مواردی نادر نیز سفیدی زبان ناشی از وجود یک بیماری خاموش است و بهترین روش برای رهایی از نشانه‌های این بیماری مراجعه به پزشک خواهد بود.
مطالب مفید:
راش پوستی ؛ نشانه جدید کرونا
علت تبخال زدن چیست؟
10 روش طبیعی برای درمان زخم های بدن
چطور منافذ پوست را ببندیم ؛ 15 روش خانگی و کم هزینه برای داشتن پوستی زیبا
7 نقطه مهم بدن که احتمالاً نحوه مراقبت از آن ها را نمی دانید
