۲۰۲۰؛ سالِ ویروس و فرار، سالِ به بن‌بست رسیدن

برترین‌ها: اگرچه در طول تاریخ باور‌هایی درباره‌ی پایان جهان موضوع گمان‌پردازی‌های مذهبی بوده است، هم‌اکنون هر روز بیش از پیش در بین برخی از سرشناس‌ترین دانشمندان به این مسئله پرداخته می‌شود. با توجه به اینکه علم مدرن نه مبتنی بر ایمان و مکاشفات فردی، که مبتنی بر مشاهده و اسناد تجربی است، این نکته یک واقعیت نگران‌کننده است.

شاید در این میان برجسته‌ترین چهره که نگاهی نگران به آینده‌ی بشریت دارد «استفن هاوکینگ» است. سال گذشته، او در مقاله‌ای نوشت:

هم‌اکنون، بیش از هر زمان دیگر در تاریخ ما، نسل بشر نیاز دارد که دست همکاری به یکدیگر بدهد. ما با چالش‌های محیط زیستی هولناکی روبرو هستیم: گرم شدن آب و هوا، تولید غذا، ازدیاد جمعیت، کشتار دیگر گونه‌های جانوری، اسیدی شدن دریا‌ها و بیماری‌های همه گیر.

این‌ها همگی در کنار هم، به ما یادآوری می‌کند که ما در خطرناک‌ترین لحظه از تاریخ بشریت قرار داریم. ما حالا فناوری لازم را در اختیار داریم که سیاره‌ی محل زندگی‌مان را نابود کنیم، اما این توانایی را در خود نپرورده‌ایم که از این نابودی اجتناب کنیم.

جِین گودال، محقق شهیر انگلیسی در این باره نوشت: بیماری کووید-‌19 حاصل بهره‌کشی بیش از حد ما انسان‌ها از طبیعت است.

گودال کارشناسی معروف که تحقیقاتش در آفریقا منجر به کشف ماهیت واقعی شامپانزه‌ها شد، از مردم سراسر جهان خواست از اشتباهات گذشته برای جلوگیری از وقوع بلایای آینده، درس عبرت بگیرند.

این کارشناس 82 ساله در یک کنفرانس تلفنی یادآور شد که هر کس می‌تواند اثربخش باشد و به دلیل از بین بردن جنگلها، گونه‌های مختلف حیوانات جنگل مجبور به مجاورت با هم می‌شوند و در نتیجه، بیماری‌ها از یک حیوان به دیگری انتقال می‌یابد و احتمال اینکه حیوان دوم، انسان‌ها را مبتلا کند، بسیار زیاد است، زیرا مجبور به تماس نزدیکتر با انسان هاست.

وی به شکار حیوانات به عنوان وعده غذایی و فروش در بازار‌های آفریقا یا آسیا به ویژه چین اشاره کرد و گفت که این شرایط باعث جهش ویروس از حیوانات به انسان‌ها می‌شود.

گودال بر این باور است که کشاورزی متراکم را می‌توان مسبب ایجاد منبعی از بیماری‌های حیوانی دانست؛ بیماری‌هایی که آفت جوامع انسانی خواهند بود. گودال می‌گوید ما با بی‌احترامی و نادیده‌گرفتن حیوانات و محیط‌زیست در واقع تیشه به ریشه خودمان می‌زنیم؛ ما با نادیده گرفتن حیوانات وحشی و همین‌طور حیوانات اهلی، وضعیتی را برای خود رقم زده‌ایم که می‌تواند برایمان باعث بیماری شود.

گودال معتقد است: ما باید هرچه سریع‌تر از کشاورزی صنعتی و نابودی زیستگاه‌های طبیعی دست برداریم، زیرا اگر به همین منوال زندگی کنیم، با تهدید بیماری‌ها و مشکلات آب و هوایی روبه‌رو خواهیم شد. او کشاورزی صنعتی را بی‌ارتباط با شیوع پدیده مخرب مقاومت آنتی‌بیوتیکی نمی‌داند ومی‌گوید با سیستم‌های کشاورزی متراکم توانستیم به تولید انبوه مواد غذایی برسیم، اما حجم بالای ضایعات و بعضا رنج وارده به حیوانات را هم نباید نادیده گرفت.

از جمله راهکار‌های پیشنهادی این محقق تلاش برای نجات انسان‌ها از فقر و نداری است؛ زیرا معضل فقر به‌عقیده او تأثیر قابل ملاحظه‌ای روی طبیعت برجای می‌گذارد. فقرا به قدری برای تأمین غذا محتاج‌اند که در برخی مناطق برای بقا به قطع درختان جنگل روی می‌آورند. در مناطق شهری هم فقرا با ارزان‌ترین غذا‌های موجود روزگار می‌گذرانند؛ غذا‌هایی که تولیدشان می‌تواند برای طبیعت پیامد‌های ناگواری در پی داشته باشد. سایر عوامل تأثیرگذار در نابودی طبیعت به‌عقیده گودال عبارتند از جنگ و خشونت، مصرف‌گرایی و همین‌طور رژیم غذایی. گودال می‌گوید باید سعی کنیم از خرید تولیدات مخرب برای طبیعت دست بکشیم.

از دیدگاه گودال، یکی از درس‌هایی که بحران کرونا برایمان داشت، این بود که باید تغییر رویه دهیم؛ دانشمندان هشدار داده‌اند برای پیشگیری از بحران‌های آتی باید در رژیم غذایی خود تجدیدنظر کرده و به‌سمت مواد غذایی گیاهی حرکت کنیم، آن هم برای حفظ حیوانات، زمین و سلامت فرزندان‌مان. خلاصه این که از دیدگاه گودال، اگر ما انسان‌ها تغییر رویه ندهیم، کارمان ساخته است و فرصت زیادی هم برای زندگی به همین منوال نداریم.

به گزارش FAIRR (شبکه‌ای جهانی از سرمایه‌گذارانی که به مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و حاکمیتی در زنجیره‌های تأمین پروتئین توجه دارند) بیش از 70 درصد بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گوشت، ماهی و لبنیات، به‌دلیل استاندارد‌های ایمنی سهل‌انگارانه، دارای ظرفیت ایجاد بیماری‌های همه‌گیر در آینده شناسایی شدند. به‌گفته جِرِمی کولِر، مؤسس FAIRR، کشاورزی صنعتی نه‌تن‌ها نسبت به این همه‌گیری‌ها آسیب‌پذیر بوده، بلکه خود مقصر ایجاد چنین وضعیتی نیز هست. به‌عقیده کولر برای جلوگیری از ایجاد همه‌گیری بعدی، صنعت گوشت باید چاره‌ای برای برخورد با استاندارد‌های ایمنی اهمال‌کارانه درخصوص مواد غذایی بیندیشد.

منبع: Guardian  ، Salon ، Phil Torres